Trang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

Tập hợp các bài viết của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

Lại vài bài không biết gọi là gì (4)

By 1 Bình luận

Sắc không
Sắc tức thị không
(Tâm Kinh)

Tần Thủy Hoàng đã gồm thâu lục quốc
Ta lẽ nào chẳng tóm gọn năm châu…

Muôn năm trường trị
Nhất thống giang hồ…

Trường sinh
Bất tử…

Ha ha
Ha ha
Ha…

Đỗ Nghê

Thông minh
Thị pháp trụ pháp vị
(Pháp Hoa)

Những quả bom thông minh
Bao giờ cũng thông minh
Biết tránh thường dân
Đàn bà con nít…

Những quả bom thông minh
Bao giờ cũng thông minh
Biết né lò hạt nhân
Rải đầy trên mặt đất…

Những quả bom thông mình
Bao giờ cũng thông minh
Dẫu người ném bom
IQ còn thấp…

Đỗ Nghê

Lại vài bài không biết gọi là gì (3)

By 3 Bình luận

Gởi người bạn Nhật

Mina Mina
Người bạn Nhật của tôi
Những ngày này anh đang ở Fukushima
Hay nơi chân trời góc bể
Nhưng chân trời góc bể nào mà chẳng Fukushima
Trong từng hơi anh thở
Trong từng tiếng nấc nghẹn ngào
của Lan và Takashi…

Tôi biết anh không khóc
Thảm họa này đâu phải của Fukushima
Chẳng riêng gì nước Nhật
Thảm họa này là của chúng ta
Đầu thai trên cùng trái đất…

Nước Nhật của anh đã được chọn
Bởi là nơi tốt nhất
Nơi đầu sóng ngọn gió
Mà động đất sóng thần bão tố hạt nhân
Chỉ là những diệu âm
Thì thầm…
Nho nhỏ…

Đỗ Nghê
(tháng 4/2011)

Giả sử

Giả sử sóng thần ập vào Nha Trang
Ập vào Mũi Né
Anh chỉ kịp quẳng em lên một chiếc thuyền thúng
Vút qua những ngọn dừa
Những đồi cát trắng

Em nhớ mang theo đôi quả trứng
Vài nắm cơm
Vài hạt giống
Đừng quên mấy trái ớt xanh…

Biết đâu mai này
Ta làm An Tiêm
Trở về làng cũ
Nơi này ta sẽ gọi là Nha Trang
Nơi kia gọi là Mũi Né…

Cho nên
Sao chẳng sớm mà thương nhau hơn?

Đỗ Nghê
(tháng 4/2011)

Thư gởi bạn

By 11 Bình luận

Thư gởi bạn xa xôi (việc nhà, tiếp theo).

Bạn ơi,
Nhận được thư và thơ của bạn hoài mà mình cứ im re. Biết bạn đang giận. Thôi thì kể bạn nghe chuyện hôm 49 ngày của mẹ mình vậy. Sau khi làm lễ Chung thất ở chùa Vạn Đức- dưới sự chủ lễ của thầy Phước Toàn, có mặt của cả gia đình nội ngoại và sự hiện diện của một số bạn bè thân thiết- ngày hôm sau, mình đã tổ chức đưa hài cốt bà về quê hương, ở Lagi. Bà con quyến thuộc và bạn bè đến rất đông. Mọi người thắp nén nhang tưởng niệm. Mới ngày nào bà vào ra nơi căn nhà này, nhổ cỏ, trồng cây, nói năng vui đùa với người này người khác, nay chỉ còn là đống tro tàn trong một chiếc hủ nhỏ. Có người sụp lạy và mình đã phải kêu lên: xin miễn, xin miễn cho!

Sau đó, đưa bà về chôn cất bên cạnh ông- mất trong thời kháng chiến chống Pháp, đã 60 năm về trước- ở Phong Điền, Hiệp Nghĩa, nơi nghĩa trang bên ngoại, cách Lagi 15km. Từ nay bà đã ở bên cạnh ông, bên cạnh ông bà ngoại, các dì, cậu, chị em, dòng tộc… Đó là một nghĩa trang đầy cát trắng, nhìn lên là núi Tà Cú, nơi có tượng Phật nằm 49m, nhìn xuống là Hòn Bà, phía biển Đông. Đoàn người đưa tang bà rất đông bạn ạ, đi qua những cánh đồng lúa thơm, những khu vườn thanh long, những con mương bì bõm với bầy vịt ríu ra ríu rít… Mình đứng nhìn đoàn người, đoàn xe đủ loại đưa bà về chốn vĩnh hằng, thấy lòng rưng rưng, tự dưng nghĩ đúng là một buổi “đưa dâu” bạn ơi! Không chỉ nghĩ, mà mình còn nói ra điều đó trong lúc ngỏ lời cảm ơn mọi người. Chắc thế nào cũng có người cho mình điên! Mẹ mình thường kể ngày đưa dâu của bà cách đây hơn 70 năm, bà đã đi bộ cùng đoàn người xa đến 15km, dọc bờ biển từ Phong Điền về Lagi, có đoạn bà được đi ngựa, lúc qua các cửa sông ngập nước. Bà còn kể lúc sanh mình ở nhà bảo sanh Cô Mụ Bé, dưới dốc cầu Phan Thiết, khi đưa về nhà ngoại, từ Cây số 30 về Hiệp Nghĩa đã được đi võng, có ba mình lúp xúp chạy theo sau. Nghe bà kể cứ như mới hôm qua. Và bạn biết đó, khi vật chất không còn, thì cũng không còn có thời gian và không gian. Vì thế, với người đã khuất, ngàn năm chỉ là một sát-na thôi.
Thú thiệt, cho đến bây giờ, mình chưa hề thấy vắng bà. Mở đóng sửa sổ cũng không dám làm mạnh, sợ bà giật mình. Đi qua đi lại phòng bà, rón rén nhè nhẹ, sợ bà kêu đứa nào đó? Dạ, con. Con đi đâu hoài vậy? Con đi… dạy học. Dạy gì dạy hoài vậy? Hết tiền rồi hả?… Con ngu hạng nhứt. Hồi trẻ không lo kiếm tiền… để già khổ! Nhưng, con chỉ ngu hạng… nhì thôi má ơi, vì có người đáng lẽ được làm vua mà còn không thèm làm nữa kìa! Bà chịu thua, hết cãi. Có lúc mình còn chọc bà, hỏi hồi đó nghe nói ba có… “bồ” trước khi cưới má phải không? “Bồ’ của ba có đẹp không? Bà ngần ngừ không trả lời, một lúc rồi mới chịu nói “coi cũng được”!.. Mẹ con mình thường tranh cãi vớ vẩn với nhau như vậy suốt, và mình nghĩ đây cũng là một biện pháp tốt để chặn tiến trình Alzheimer bạn ơi.
Còn 3 ngày nữa là đúng 2 tháng kể từ ngày bà mất.
Mình phải “tường trình” kẻo không bạn lại giận.
Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc.

“Sầu đong càng lắc càng đầy”

By 5 Bình luận

Cảm nghĩ khi đọc “Khi tựa gối khi cúi đầu” của Cao Huy Thuần.
Đỗ Hồng Ngọc.

Đó là quyển sách mới nhất của Cao Huy Thuần, một tác giả không xa lạ. Tôi chú ý tới cái bìa. Cái bìa đẹp. Trang nhã. Một cành sen vươn lên trong đầm lầy. Không, trong bùn. Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Bởi nói cho cùng, lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng rồi cũng nhị vàng bông trắng lá xanh thôi. Chẳng thêm chẳng bớt, bất cấu bất tịnh…
Hình như vậy. Hình như thôi. Nhưng sao lại “khi tựa gối, khi cúi đầu”? Chắc phải còn cái gì khác nữa chứ? Quả đúng, trong sách còn thấy có “khi vò chín khúc/ khi chau đôi mày”. Sao lại phải vò, sao lại phải chau? Thì ra kẻ “xớ rớ uyên thâm” thì bao giờ và ở đâu cũng vậy, giống nhau, từ Chu Văn An đến Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Trãi… Cheo leo ở giữa lý tưởng trong veo và thực tế phũ phàng (Giữa đất và trời).
Xớ rớ không thì không sao. Biết thân mình. Uyên thâm không cũng không sao. Biết phận mình. Xớ rớ mà uyên thâm mới mệt. Thức khi người ta ngủ. Cỡi chiếc hoàng bào trả lại. Cạo trọc cái thanh xuân trên mái tóc (Chiếc y của Phật).xem tiếp …

“Già thêm chút nữa…”

By 16 Bình luận

Đỗ Hồng Ngọc

Nhà văn Võ Hồng ở Nha Trang là một người đặc biệt hóm hỉnh. Cách đây mươi năm, vào tuổi 80, ông kể tôi nghe chuyện người ta tổ chức buổi lễ mừng thọ tuổi bảy mươi của ông rất trang trọng, ai cũng nhắc câu “thất thập cổ lai hy”… Khi đứng lên đáp từ, ông làm bộ đưa tay sờ vào cổ mình và kêu lên đúng là thất thập “cổ” lai hy, rồi ông lần tay xuống ngực: lục thập “ngực” lai hy, ngũ thập… “bụng” lai hy, và … tứ thập… Mọi người phát hoảng rồi cười ầm lên sảng khoái!
Tưởng đùa mà thật! Tuổi 60 dễ có những vấn đề tim mạch, tuổi 50 thì gặp những vấn đề tiêu hóa, còn tuổi 40, rõ ràng đã nghe những trục trặc, lôi thôi của gió heo may, “trên bảo dưới không nghe” … như bây giờ người ta thường nói.

Khi tôi gởi ông bản thảo “Già ơi… Chào bạn!”, ông cười bảo sau già ơi chào bạn anh sẽ viết tiếp cái gì đây? Có vẻ ông đang tủm tỉm “Chết ơi… chào em!” chăng?
Nhưng ông lầm. Sau cái già ơi, người ta chỉ già thêm chút nữa! Sau già thêm chút nữa người ta lại già thêm chút nữa… nữa, rồi lại già thêm chút nữa nữa nữa… Cứ thế. Như bác sĩ Dương Cẩm Chương trả lời tôi năm ngoái: “Chú cảm thấy thế nào trong buổi mừng đại thọ 100 tuổi của chú hôm nay?”. Ông đáp gọn lỏn “Thấy già thêm chút nữa.” Rồi tủm tỉm cười, hơi móm mém một chút so với mấy năm trước. Hổm giờ tôi bận, chưa có dịp đến thăm ông. Nay ông đã 101 tuổi rồi. Già thêm chút nữa rồi! Bác sĩ Thân Trọng Minh, cháu ông, phone tôi báo ông đã hôn mê, bệnh viện ghi “agonisant” (hấp hối) cho về. Hôm kia, hỏi thăm Minh, anh bảo ông Cụ giờ lại khỏe lại. Khi đưa ông về, người nhà mời thầy đến tụng kinh. Ông bỗng ngồi dậy quát hỏi đứa nào bày đặt tụng kinh, muốn cho tao chết sớm hả? Mọi người một phen hoảng vía. Nay thì ông đã tỉnh hẳn, chỉ già thêm chút nữa thôi, vẫn ngồi tiếp Phạm Văn Hạng đến nói chuyện về hội họa…
Ủa, còn cái “Chết ơi… chào em!” thì sao? Làm gì có cái chết! Cái chết là của người khác. Làm gì có cái chết riêng mình. Cái chết của ta nếu có thì cũng người khác biết chứ ta đâu có biết? Nói khác đi, ta chẳng chết bao giờ. Không có chuyện chết với ta! Thực ra, ta đã và đang chết từ lúc sinh ra, chết mỗi phút giây, rồi phục sinh, rồi chết, để cuối cùng là đi vào “Như Lai thọ lượng”, nghĩa là vô lượng thọ, “tathagata”, không mất đi đâu cả!
Thử xem: cứ mỗi giây, có hằng trăm triệu hồng cầu tự hủy diệt đi để tạo ra hằng trăm triệu hồng cầu mới; cứ mỗi năm ngày, hằng tỷ tế bào nhung mao ở ruột được thay thế bởi hằng tỷ tế bào nhung mao mới… Không có lúc nào ngừng nghỉ cái sự thay đổi đó cả, ngay trong cơ thể ta, trong mỗi sát-na. Còn cái không khí ta hít thở chẳng qua là tự động chạy vào chạy ra trong cơ thể mình, vẫn cứ y nguyên như thế hằng triệu triệu năm qua, chẳng cần biết có ta, chẳng là ta, chẳng của ta. Nó cứ lạnh lùng vào ra như thế hết đời này đến đời khác. Nó chẳng quan tâm ta đang đau khổ hay hạnh phúc, ta đang được yêu thương hay đang… thất tình. Còn cái khối “tứ đại” 60 nguyên tố đồng chì sắt kẽm mangan, ma-nhê, phospho, vôi vữa… kia cứ mãi còn đó, nhào nặn triền miên. Lá cứ rụng rồi lá cứ xanh. Hoa cứ nở rồi hoa cứ tàn. Trăng cứ tròn rồi trăng cứ khuyết…
Cho nên, chỉ già thêm chút nữa, rồi già thêm chút nữa… nữa với mỗi người, thế thôi.

Lõm bõm: Phật

By 4 Bình luận

Lõm Bõm (3)

Phật

Có vô số Phật. Hằng hà sa số chư Phật. Không nơi nào không có Phật. Không thời nào không có Phật. Chỉ cần « ly nhất thiết tướng tức danh chư Phật » (Kim Cang).
Phật là người giác ngộ. Chúng sanh là Phật « chưa giác ngộ ». Nhưng không giác rồi cũng phải giác. Sẽ phải giác. Cũng phải ngộ, sẽ phải ngộ. Vì Phật và chúng sanh đồng nhất thể. Sớm hay muộn mà thôi. Cùng một hạt giống cả! Nhưng Phật (Thích Ca) giác ngộ sớm nên giải thoát sớm, tìm ra đường đi (Đạo) để giúp người với lòng từ bi vô lượng.

Giác ngộ thành Phật chỉ cần « ly tướng » thôi ư ? Phải. Ly tướng. Ly tất cả (nhất thiết) tướng. Bởi muốn thấy biết (tri kiến) được Tánh, Chân như, Bản lai diện mục, Thực tướng vô tướng… gì gì đó thì phải ly tướng. «Tướng » chỉ là cái « trình hiện » bên ngoài, cái « thị hiện », cái giả danh… chơi vậy thôi. Cái « thực » nằm ở đằng sau, bên kia cái tướng, bên ngoài cái tướng kìa. Thực ra, vẫn có tướng đó, nhưng mà là cái tướng không. Duyên sinh. Chân không mà diệu hữu.
Ly tướng không phải trốn chạy mà là thấy tướng không phải tướng, « kiến tướng phi tướng ». Nói khác đi, thấy biết Như lai.
Tướng và tánh quấn quít nhau. Tướng đó thì tánh đó, tánh đó thì tướng đó. Ly tướng mà vẫn ở trong tướng. Ở trong tướng mà vẫn ly tướng. Sống như lai, ăn như lai, ngủ như lai, ở nhà như lai, mặc áo như lai…
Cho nên Phật cười. Cười tủm tỉm. Vui mà từ bi, mà an lạc.

Như Lai

Phật là Như Lai nhưng Như Lai không phải Phật. Như Lai là Như Lai. Không từ đâu đến, chẳng đi về đâu. « Vô sở tùng lai diệc vô sở khứ ». Có khi Phật và Như Lai nhập làm một, có khi tách làm hai, ngồi vào hai ghế chơi. Nhưng, hai mà một, một mà hai. Tùy lúc.
Đừng mong dùng âm thanh ánh sáng… mà thấy Như Lai. Như Lai thấy qua cách khác. Thấy bằng tướng thì không sao tìm được Như Lai vậy. Phải « kiến tướng phi tướng » mới được (kiến tướng phi tướng tức kiến Như Lai). Nên không thể dùng tri thức mà thấy. Phải ở trong định, trong vô ngã. Có một thứ định, đi đứng nằm ngồi đều cùng Như Lai, với Như Lai. Phật hằng hà sa số trong khi Như Lai chỉ có một. Có một mà muôn vàn. Thị hiện vô vàn trong sắc, dìu dặt trong tiếng, ngan ngát trong hương…
Khi chàng thi sĩ hỏi người đẹp xưa của tôi đâu rồi, chỉ còn cánh hoa đào năm ngoái đây thôi thì gió Đông đã cười vào mũi chàng : Hoa đào năm ngoái ư ? Hoa đào năm ngoái nào ? Chỉ có hoa đào đời đời kiếp kiếp đó thôi ! Người đẹp cũng vậy. Vẫn là người đẹp đời đời kiếp kiếp đây thôi. (Nhân diện bất tri hà xứ khứ/ Đào hoa y cựu tiếu Đông phong. Thôi Hộ)
Bởi đó là Như Lai. Không đi không đến. Phải thoát cái ngã. Phải vượt cái tướng. Mới thấy « Như Lai thọ lượng » vậy.

Phương tiện

Tuyệt vời thay cho phương tiện ! Nhìn Phật mà không thấy phương tiện, nghe Phật mà không thấy phương tiện, chẳng tiếc lắm ru ?
Với năm đệ tử đầu tiên, cũng là bạn đồng hành ngày xưa, Phật chỉ cần nói Tứ diệu đế. Bởi họ đã có đủ chất liệu, đang tu khổ hạnh. Chỉ cần « chỉ trăng » họ thấy ngay. Khổ Tập Diệt Đạo là đã đủ. Triệu chứng: Khổ. Nguyên nhân: Tại sao khổ. Trị liệu cách nào ? Con đường (Đạo) phải thấy đúng (chánh kiến) trước rồi mới nghĩ đúng (chành tư duy), nghĩ đúng rồi mới làm đúng…. Chỉ cần giới định tuệ đủ dứt bệnh tham sân si. Một thứ điều trị đặc hiệu. Nhưng khi cần tới Bát Nhã thì có Bát Nhã. Nhân vô ngã mà pháp cũng vô ngã. Qua sông bỏ bè. Rồi cần tổng hợp, cần nâng cao đã có Thường Lạc Ngã Tịnh. Cần cho thấy Như Lai thì trợn mắt chiếu hào quang, giữa chặn lông mày… Khi nói chuyện với đám thanh niên thì có “thần tượng” Duy Ma Cật, đại gia, không cần xuống tóc, xuất hiện…
Ngũ uẩn cũng là một phương tiện. Thị hiện vậy thôi.

Tùng địa dũng xuất

Từ đất vọt ra. Đất nào ? Cái gì vọt ra ? Đất tâm. Tâm địa. Vọt ra cái sự gọi là “phát tâm” muốn làm Phật, muốn thành Phật, “ vô thượng chánh đẳng chánh giác” chứ không bằng lòng với A-la-hán, Bích chi, Duyên giác, Bồ tát… Có phát tâm thì mới nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí tuệ… và dĩ nhiên sẽ có “ tri kiến” Phật sau khi đã được “khai thị” mà “ngộ nhập”.
Nhưng hình như không chỉ vậy. Nhìn kỹ lại mới thấy thân xác con người cũng “tùng địa dũng xuất” (từ đất vọt ra) đó thôi. Ít nhất cái thân tứ đại đất nước gió lửa (C,H,O,N) cũng từ đất, tạng đất. Bởi trong cơ thể con người đã có 60-70% thể trọng là nước, có 60 nguyên tố, khoáng chất đều từ đất mà ra gồm đồng, chì, sắt, kẽm, mangan…, các loại muối K, Na… Một người nặng 70kg đã có 10kg là Calci (vôi), 7 kg Phospho, 1kg muối (Natri)…
Không “tùng điạ cũng xuất” ư?

Đỗ Hồng Ngọc
(Tháng 7.2011)

Lõm bõm: “Chúng sanh”

By 1 Bình luận

Lõm bõm (2)

Chúng sanh

« Chúng sanh tức phi chúng sanh thị danh chúng sanh » (Kim Cang). Chúng sanh tức chẳng phải chúng sanh nên mới gọi là… chúng sanh. « Tức phi / thị danh » thật tuyệt vời ! Để thấy cái không phải, thấy cái giả danh, tạm gọi. Một thứ ngôn ngữ giúp ly niệm, bỏ khái niệm để đến cái không phân biệt, ly tướng. Và từ đó thấy thực tướng vô tướng.
Cho nên nói chúng sanh là… chúng sanh thì sai. Nói chúng sanh không phải là chúng sanh cũng sai. Hiểu chúng sanh là con người, là mọi sinh vật – đúng và sai. Vì có rất nhiều loại chúng sanh. « Vô số vô lượng vô biên » chúng sanh kia mà! Để ý hai chữ « vô biên » mà coi. Nó lạ chứ. Bởi không chỉ là số và lượng để có thể cân đong đo đếm, dù không thể cân đong đo đếm xuể !

Cho nên « tùy chúng duyên nhi sanh » thì nghe được. Tùy « chúng » duyên với nhau mà « sanh » ra nên gọi là « chúng sanh » thế thôi. Nếu không duyên, hết duyên, thì hết « chúng sanh» tức khắc. «Diệt độ» vô số vô lượng vô biên chúng sanh mà chẳng có chúng sanh nào được diệt độ cả là vậy. Không sanh lấy gì diệt ?
Nhưng, cách nào? Phải sống trong Vô ngã, vô tướng. Khi không còn ngã tướng, ngã kiến: ngã, nhân, chúng sanh, thọ giả… gì nữa ! Ở một nơi không có ta, không có người, chúng sanh, thọ giả thì không còn một chúng sanh nào « sinh sự » được nữa.
Ở đâu, nơi đó? Thiền. Định (samatha) và Quán (vipassana).

« Thức tự tâm Chúng sanh
Kiến tự tâm Phật tánh »

Chúng sanh không có ở ngoài. Nó ở trong tâm. Trong tự tâm. Nó bày ra, dựng lên, vẽ vời trong tự tâm ta.
Thức là cái biết do biện biệt, phân tách, đối chiếu, so sánh. Thức tràn ngập, hỗn mang. Thế giới phẳng, toàn cầu hóa, thức càng điên đảo. Thức nhiều khi từ tưởng mà ra, nhưng cần. Chẳng hạn cần thức để thấy chúng sanh ngọ ngoạy tràn ngập trong tự tâm ra sao. Nó ngọ ngoạy vì nó muốn quậy phá, muốn luân hồi, bay nhảy từ tầng này sang tầng khác, sáu nẻo thênh thang, chút vầy chút khác ra sao.
“Thức” nó, nghĩa là thấy rõ, hiểu rõ về nó, phân tách nó ra một cách thấu đáo, hóa ra nó do ta tự tạo ra, không ai khác, là một thứ puzzle, lắp ghép, tương tác. Tự tâm ta mà chúng sanh ra. Khi rõ vậy rồi thì thôi. Dẹp đi.
Khi dẹp nó đi thì không còn cần “thức” nữa. Mây tan rồi thì trời trong trăng sáng.
Lúc đó vằng vặc gương soi.
Và lúc đó là “Kiến”. Thấy. Thấy rõ. Chiếu Kiến.
Và Kiến gì ? Kiến “Phật tánh”.
Phật tánh cũng lại ở ngay trong tự tâm ta. Không ở ngoài đến.
Ai cũng có. Cho nên ai cũng sẽ là Phật, một khi « thức tự tâm chúng sanh thì sẽ kiến tự tâm Phật tánh ». Vậy thôi.

Trí và Thức

Thức dễ dẫn đến tranh chấp, được thua, hơn kém, thị phi. Thức từ lục căn với lục trần mà sinh sự. “Nhãn nhỉ tỷ thiệt thân ý” ve vãn với “Sắc thanh hương vị xúc pháp” mà sinh đủ thứ thức. Nhãn thức đã đủ mệt. Mỗi người một nhãn thức khác nhau, nên mới sinh sự, đấu đá. Còn Ý thức thì vô tận và mới thật ghê gớm vì ý dẫn đầu các pháp. Cho nên nếu không có cách kềm chế, chúng tung hoành gieo rắc… đủ thứ!
Một khi lục căn mà thanh tịnh, thức sẽ trở thành Diệu quan sát trí. Diệu quan sát trí sẽ cung cấp những chất liệu chọn lọc an hòa cho Bình đẳng chánh trí (Mạt na thức đã được chuyển hóa) và cuối cùng là Đại viên cảnh trí hay Nhất thiết chủng trí, từ Alaiya thức chuyển sang. Con đường khó, nhưng được, nếu rèn luyện.

Nhẫn nhục

Nhục mà cũng nhẫn được thì khó, khó quá. Khó quá làm được thì các nhẫn khác cũng sẽ được. Trong lục độ thì bốn thứ Bố thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn thuộc Giới. Hai thứ còn lại là Định và Tuệ. Vì thế, Giới quan trọng biết bao. Nhưng giới định tuệ là một tam giác cân, hai chiều, tác động qua lại. Định dẫn đến Tuệ, rồi Tuệ lại dẫn đến Định, Giới. Lòng tham mới là gốc. Tham dẫn đến sân, si. Tham dẫn đến chấp, thủ. Tham tạo ra ngạ quỷ, địa ngục…
Nhẫn nhục là một đức, một hạnh, cớ sao cho vào lục độ, ngang với thiền định, trí tuệ?
Bởi vì không có nhẫn nhục thì các thứ khác khó mà hình thành. Người ta không thể tu hành gì nếu thiếu nhẫn nhục vậy.

Đỗ Hồng Ngọc
(Tháng 7/2011)

Lõm bõm: Prajna và Prana

By 6 Bình luận

Lõm Bõm
Đỗ Hồng Ngọc

Prajna và Prana

Prajna và Prana là một. Như E=mc². Là một. Prajna là Trí tuệ Bát nhã, còn Prana là Nguồn sống. Có Prana mới có Prajna và có Prajna thì có Prana.
Prana nguồn sống, từ cõi lặng, quãng lặng, trước hơi thở vào. Và nếu nối liền quãng lặng đó với nhau, liên tục, miên mật, ta có quãng dừng. Ở đó, cái gọi là chết. Hóa ra Chết là Nguồn sống, cái gốc của sự sống.
Pra là trước, Ana là hơi thở vào, là thở. Trước cái thở là cái gì? Là cái chưa cần… thở! Là cái bào thai. Cái « Như lai tạng ».

Và chỉ khi ta hiểu rõ Prana, vui đùa tung hứng với Prana, ta có Prajna, Bát nhã. Bát nhã là phiên âm của Prajna từ Phạn ngữ. Một thứ trí tuệ đặc biệt. Đặc biệt vì nó chẳng phải là trí tuệ. Nó tự có, không qua tìm kiếm, biện biệt, so sánh, tính toan, học hỏi. Nó là cái biết của trẻ thơ, hồn nhiên, trong sáng và từ đó, thanh tịnh.
Pra là trước, Jna là sự hiểu biết. Trước cả sự hiểu biết. Ấy là tuệ giác. Trực nhận. Hiện tiền: cái hiện ra trước sự biết. Ấy là Trí, là Tuệ, là Bát nhã.
Prana dẫn tới Prajna. Khi Prajnã mà Paramita thì lại gặp Prana.

Paramita

Nói vật chất là năng lượng và năng lượng là vật chất chưa đủ, cũng như « E=m » thì còn thiếu ‘c²’. Phải qua bờ bên kia (Paramita) thì vật chất mới thành năng lượng và ngược lại được. Cũng là một thôi. Là một nhưng trong điều kiện này thì là năng lượng, điều kiện kia thì là vật chất. Duyên sinh cả thôi. Thực tướng Vô tướng ở đó. Vô lượng nghĩa ở đó. Và « như như bất động » ở đó. Paramita, cái cầu để qua bờ bên kia. Prajna paramita, phiên Bát nhã Balamậtđa từ Phạn. Prajna paramita thì cũng Prana paramita. Có khi ở hẳn, có khi lại về. Cho nên Gate, Gate, Yết đế yết đế… mới là câu thần chú, minh chú: Qua đi, qua đi… cũng là Về đi, về đi… đó vậy!

Sắc thọ tưởng hành thức

Sắc thân và Sắc tâm.
Sắc trong ngũ uẩn là sắc của tâm. Sắc có trước. Không sắc chẳng tâm. Không tâm chẳng sắc. Sắc dẫn tới thọ. Thọ dẫn tới tưởng, rồi hành, rồi thức… Vô minh, hành, thức… Cứ thế chằng chịt. Cứ thế quấn quít. Sắc là vô minh. Thọ là vô minh. Tưởng là vô minh. Thọ tưởng mới sinh sự. Ái, Thủ, Hữu… này khác. Sinh sự thì sự sinh.
« Diệt thọ tưởng định » là định quan trọng. Một kỹ thuật. Thọ không khởi, Tưởng sẽ không khởi (vô sinh). Sắc thọ tưởng hành thức được xếp theo một quy trình, một tiến trình đó vậy. Thật ra Tứ đại mới là Sắc-thân, còn Ngũ uẩn chính là Sắc-tâm. Nói khác đi, ngũ uẩn là Tâm. Cho nên « ngũ uẩn giai không » là tâm Không. Còn Tứ đại kệ nó. Cứ cho nó lắc lư bay nhảy theo kiểu chơi của nó, sanh bệnh lão tử của nó. Tha hồ.

Thường Lạc Ngã Tịnh

Từ Vô thường, Khổ, Vô ngã, Bất tịnh… lăn lóc, lang thang, trôi nổi – luân hồi – bỗng gặp Thường, Lạc, Ngã, Tịnh! Vô thường trở thành Thường, Khổ trở thành Lạc, Vô ngã trở thành Ngã và Bất tịnh trở thành Tịnh. Không khó. Nó chỉ là mặt bên kia, bờ kia, phía kia. Lý thú : nó bất nhị bởi nó vô tướng, vô ngã!
Hoa nở rồi tàn, trăng tròn rồi khuyết, sanh bệnh lão tử. Vô thường quá đi chứ, nhưng cứ đời đời kiếp kiếp đều đặn, lặp đi lặp lại như vậy hoài chẳng hóa ra là thường ư ? Lạc làm sao có nếu không thấy biết Khổ chính là “nguồn lực”? Cho nên luân hồi sinh tử chính là Niết bàn đó vậy. Sóng ngàn đời về đâu ? Nước ngàn đời về đâu ? Thân tứ đại ngũ uẩn tưởng là bất tịnh mà tịnh quá đi chứ, đàng sau kia là bao nhiêu nguyên tố chẳng đổi dời?
Khi Phật không cần “phương tiện” nữa- thì nói trắng ra “Thường, lạc, ngã, tịnh” đó thôi. Đều “Như lai tạng” cả mà !

(tháng 7/2011)

Thư gởi bạn (việc nhà)

By 33 Bình luận

Bạn ơi,
Đến nay, đã 10 ngày qua rồi mình mới dám báo tin bạn biết là Mẹ mình đã qua đời. Bà sanh năm 1918 (Mậu Ngọ) tại Hiệp Nghĩa, Hàm Tân (nay là Hàm Thuận Nam, Bình Thuận) mất lúc 20 giờ, ngày 17.7.2011 (nhằm 17 tháng Sáu năm Tân Mão), thọ 94 tuổi.
Tang lễ cử hành rất đơn giản, trong vòng gia đình, và bà con chòm xóm tình cờ hay biết. Bà được hỏa táng để sau này đưa về quê chôn cất. Mình đã không đăng cáo phó, không thông báo bà con, bạn bè, là để giữ lặng im cho bà: “tịch diệt vi lạc” như lời Phật dạy.
Bà đã sáng suốt đến giờ chót, không bệnh hoạn gì, chỉ “già” dần thôi, và dĩ nhiên cùng với những nỗi khổ đau của một người già trong suốt bốn năm qua bên cạnh sự chăm sóc của mình và gia đình… Khi mọi sự đã xong xuôi, mình mới… từ từ thông báo đến bà con ở quê nhà và bạn bè thân hữu gần xa. Nhiều bạn chia buồn và cũng có bạn trách sao chẳng sớm cho hay, nhưng có bạn bảo là đã làm đúng “chánh pháp”.
Mình trân trọng cảm ơn tất cả.
Thất đầu tiên của bà làm rất trang nghiêm ở chùa Vạn Đức, do thầy Thích Phước Toàn chủ lễ, đông đủ con cháu, đại diện hai bên nội ngoại.
Cảm ơn bạn đã luôn thăm hỏi tình hình sức khỏe của Bà suốt thời gian qua.
Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc.

Người lớn học được gì từ trẻ em?

By 7 Bình luận

Thư gởi bạn xa xôi
“Người lớn học được gì từ trẻ em”

Bạn thân,

Nhận lời họa sĩ Sĩ Hoàng tham gia làm “diễn giả” cho buổi trao đổi về đề tài “Người lớn học được gì từ trẻ em” hôm thứ Bảy 9/7 vừa rồi tôi mới giật mình thấy khó. Khó ở chỗ với tư cách là một bác sĩ nhi khoa, tôi chỉ sẽ được tiếp cận về mặt “sinh học” của đề tài này, bởi đã có tiến sĩ giáo dục học Bích Hồng bàn về tâm lý và đã có Sĩ Hoàng về mỹ thuật. “Người lớn học được gì từ trẻ con” ở góc độ sinh lý học đơn thuần quả là không dễ. Nhưng trong “ngũ uẩn” hẳn “Sắc” phải là yếu tố quan trọng nhất, bởi không có “sắc” thì làm gì có “thọ, tưởng, hành, thức” nên Ban tổ chức đã mời tôi phát biểu trước.

Tôi bắt đầu bằng cách thú thiệt rằng tôi không biết thế nào là… trẻ em. Người lớn học được gì từ trẻ em, nhưng, trẻ em là gì thì tôi chịu! Nhớ hồi tôi còn làm ở Bệnh viện Nhi đồng Saigon (nay là Nhi Đồng 1 Tp.HCM), một bệnh viện dành riêng cho trẻ em, thì theo quy định chỉ nhận bệnh nhi dưới 12 tuổi. Quá 12 tuổi, nữ thì chuyển qua BV Từ Dũ, còn nam thì chuyển qua BV Chợ Quán (BV Bệnh Nhiệt Đới bây giờ). Sau 1975, thì BV Nhi đồng nhận bệnh đến tuổi 15, thống nhất trên cả nước. Thời bao cấp, sai tuyến, sai tuổi, đều không chấp nhận. Có bệnh nhân khai 15 tuổi để được khám ở Nhi Đồng, bác sĩ nghi ngờ thì cho đi khám răng để xác định tuổi… mà chuyển viện! Ở một số quốc gia, ngành Nhi khoa chăm sóc cho “trẻ em” đến tuổi 18! Ngày xưa, ở ta có câu “thành nhân chi mỹ”, phải có gia đình rồi mới được coi là … người lớn, hoặc phải tự túc về kinh tế mới được coi là người lớn. Bây giờ nhiều bạn trẻ ngoài 30 vẫn chưa lập gia đình, ngoài 40 còn xin tiền cha mẹ! Tóm lại, không biết đến lúc nào thì ta mới hết “trẻ con”?

Rồi tuổi bắt đầu là trẻ con cũng không dễ thống nhất. Tây tính từ lúc bé chào đời. Ta tính từ lúc thụ thai, trong bụng mẹ. Cho nên có tuổi Ta và tuổi Tây. Cho nên Đông phương có thai giáo. “Con vào dạ, mạ đi tu”. Đi tu không phải cạo đầu vào chùa mà là sửa mình, “chỉnh” mình lại để sẵn sàng làm mẹ! Nói cách nào khác, khi trứng thụ tinh thì trẻ đã… dạy cho bố mẹ một bài học! Bài học “sửa mình”. Không đùa cợt nhảy nhót, không ăn ngủ linh tinh, nói năng bừa bãi nữa. Thân khẩu ý đều phải trang nghiêm. Rồi bé phát triển trong bụng mẹ là một giai đoạn kỳ diệu. Chỉ là một cái tế bào nhỏ xíu ban đầu, sinh sinh hoá hóa thế nào chẳng bao lâu mà cục cựa, nhúc nhích, quẫy đạp, nghe ngóng, sẵn sàng can thiệp vào đời sống riêng của bố mẹ. Từ lúc đó, bé đã dạy cho bố mẹ biết bao điều về dòng sống, về kiếp người… Hai tháng tuổi trong bụng mẹ, bé mới chỉ bằng ngón tay út, vậy mà khi ra đời đã nặng hơn 3 kg, dài hơn 50cm. Đến 2 tuổi bé đã cao 85-90cm! Và đặc biệt não bộ ở bé 2 tuổi đã phát triển bằng 80% não bộ của người lớn rồi! Cần nhớ rằng một bé 2 tuổi cao 85cm thì tương lai khi trưởng thành sẽ cao 170cm. Gấp đôi. Bé đã “dạy “ ta về sự vô thường, về sự phát triển, sự đổi thay liên tục của cuộc sống. Và 2 năm đầu đời chính là hai năm quyết định cho tăng trưởng và phát triển về sau. Không biết tại sao bây giờ người ta ly dị nhiều quá, và sớm quá. Theo tôi, nếu đã có con với nhau thì hãy đợi sau 2 năm hẳn… ly dị để bé được lớn trọn vẹn!

Về sinh lý, trẻ còn “dạy “ ta nhiều thứ lắm. Chẳng hạn trẻ dạy ta thở bụng- một cách thở sinh lý, tự nhiên nhất. Cứ ngắm một đứa bé đang ngủ thì biết. Chỉ có cái bụng nó là phình xẹp đều đều thôi. Giấc ngủ bé sâu mà ngon nên mau lớn, mau khôn. Trong khi người lớn thở cà giựt, cà hước, phì phò vì bao nỗi lo âu phiền muộn. Rồi ăn cũng vậy. Trẻ ăn theo nhu cầu. Một thí nghiệm ở Hà Lan, cho một số trẻ 3 tuổi vào trong một phòng kính, bên ngoài có thể quan sát được. Họ bày đủ loại thức ăn và quan sát. Khi đói, mỗi trẻ thích một thức khác nhau. Cân đo theo dõi thì thấy trẻ nào cũng phát triển và tăng trưởng tốt, cả về thể chất và tâm lý. Vậy mà bây giờ ta thấy nhiều bà mẹ ép con ăn quá đáng, buộc phải ăn những thứ bà mẹ cho là tốt, muốn con phải giống y như đứa bé hàng xóm. Họ so sánh con cái với nhau rồi người vui kẻ buồn. Tôi thường trả lời họ: Ủa, sao không so sánh 2 ông bố với nhau nhỉ? Người lớn bây giờ không ăn theo nhu cầu mà theo… yêu cầu, theo… quảng cáo. Mỗi bữa ăn của ta không phải để ăn mà để… tính toan, thương thảo, trong chốn “thơn thớt nói cười” nữa kìa!

Một vấn đề khác. Bộ não. Khả năng học tập của trẻ gần như vô tận, còn ta đầu óc đặc sệt vì nhét vào đó biết bao thông tin “rác”. Trẻ lại thích thiên nhiên, gần gũi với thiên nhiên, còn ta thích đốn sạch cây cối để xây nhà cao tầng rồi trồng mấy cây cau kiểng! Trẻ nào được gần gũi thiên nhiên thì sức đề kháng tốt, khác với những bé kiều dưỡng, tuy bụ bẫm mà yếu ớt, dễ mắc bệnh và khi bệnh thì thường nặng. Ta giam mình suốt ngày trong bốn bức tường máy lạnh có lẽ cũng không hay.

Trước lúc đến buổi giao lưu này, tôi cũng đã thử “thăm dò” vài bà mẹ trẻ. Một bà có con gái 6 tuổi nói lạ lắm, gãi lưng dỗ nó ngủ mà chỉ cần mình không “chánh niệm” thì nó biết ngay, bứt rứt lăn lộn hoài, còn mình thực sự chánh niệm thì nó ngủ rất nhanh, ngủ ngon lành! Đúng vậy. Thần kinh trẻ mẫn tiệp, ghi nhận rất nhanh những tình huống đó và phản ứng ngay. Cho nên cha mẹ lời lẽ ngọt ngào với con, nuông chiều con đủ thứ mà trong tâm nghĩ khác thì không giấu được trẻ!
Một bà mẹ có con hơn 3 tuổi nói một lần bé nhìn cái gối ghiền bị quay trong máy giặt, bé cứ khóc rấm rứt mãi. Ngoan nào. Nín đi con. Đừng khóc mới ngoan. Bé ngạc nhiên hỏi: Không khóc là ngoan hở mẹ? Sao con thấy khóc dễ chịu hả mẹ! Thì ra, khóc được thì nên khóc. Trẻ đã dạy ta một cách xả stress. Một bà mẹ có con gái 9 tuổi nói con cao gần bằng mẹ rồi, tội nghiệp mẹ quá! Sao lại tội nghiệp? Tôi bí!

Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc.

Đọc NHỚ ĐẾN MỘT NGƯỜI

By 1 Bình luận

Đọc sách:NHỚ ĐẾN MỘT NGƯỜI của Đỗ Hồng Ngọc
Người đọc: Khuất Đẩu
Mượn một nửa câu hát của Trịnh Công Sơn để làm nhan đề cho tập sách mới nhất của mình, bác sĩ họ Đỗ chừng như ỡm ờ đánh lừa độc giả, nhất là những độc giả nữ lâu nay đã thầm yêu những trang sách dí dỏm nhẹ nhàng của anh.
Một người nào mà anh ưu ái vậy cà? Một Diễm của Trịnh? Một T. của Nguyên Minh?
Không! Bé cái nhầm! “ Một người” đó là những thoáng nhớ lan man từ Nguyễn Hiến Lê, Võ Hồng, Võ Phiến, Trang Thế Hy… đến Lữ Quỳnh, Lữ Kiều, Trần Hoài Thư, Phan Như, Phan Chính… Từ Nguyễn Bắc Sơn phóng dật đến cụ tổ ngành y Hải Thượng Lãn Ông nghiêm cẩn. Từ một Trịnh Công Sơn “bồ tát” đến một Dương Cẩm Chương trăm tuổi mà vẫn tài hoa.

Một người, là cả những Thầy, những Bạn mà suốt 70 năm tác giả đã có may mắn được thọ giáo, được nghe đàn hát và đọc thơ, xem tranh…

Giá như non 60 năm trước, không có một ông cậu “khùng” vì học giỏi và rành nghề học đưa đứa cháu tản cư và mồ côi cha đen đúa trong một sáng mùa thu đến trường và nếu không có một học giả như Nguyễn Hiến Lê ân cần chỉ bảo cách học thì chúng ta đã không có một bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc hôm nay. Những điều đó đối với những đứa trẻ “con nhà” là chuyện bình thường, nhưng với Đỗ Hồng Ngọc là khác thường. Đó là những ân sủng mà một người đã thành Nhân như Đỗ không thể không Nhớ, nếu không muốn nói là không bao giờ Quên.
Rồi những bậc thầy tuy không được học như bác sĩ Dương Cẩm Chương, Nguyễn Khắc Viện… bằng tài học và nhân cách của họ vẫn “dạy” cho chàng bác sĩ trẻ những bài học nhớ đời.
Tất cả những người anh nhớ đến, mỗi người mỗi vẻ, có những nét đáng trọng, đáng quý, đáng yêu… đáng cho độc giả thèm được một lần gặp gỡ. Họ là những người cũ, nhưng không phải muôn năm cũ, không nhất thiết phải bằng cấp đầy mình, không chỉ học ở trường ở sách mà học ở bạn, ở đời.

MỘT NGƯỜI, phải viết in hoa như thế này. Bỡi vì đó có thể là sông Cà Ty ở quê hương anh, có thể là màu sương lam ở Hà Nội trong nỗi nhớ của Nguyễn Hiến Lê, là câu đối trên mộ cha của Nguiễn Ngu Í “Mắt mở đã thấy xiềng nô lệ/ Hồn đi còn mơ gió tự do”, có thể là cách kể thơ trên xe lửa, với bài thơ Thầy còn nhớ em không của Đỗ Trung Quân đã khiến cho cô bạn Mỹ Susan Barnes hiểu được thế nào là những nhà thơ mới ở Việt Nam.
Một Người, đó là Nhân Cách, là Tài Trí và Tài Hoa. Một Người rất yêu quê hương, yêu đất nước, yêu tự do và yêu nghệ thuật. Một Người, còn là ngọn hải đăng cho con thuyền anh tìm được bến bờ giữa những con sóng dữ của lịch sử. Một Người đó bây giờ gọi là thần tượng.
Một Người đó trong suốt 70 năm “thấm” dần vào anh, làm nên một Đỗ Hồng Ngọc, vừa là một bác sĩ từ ái, vừa là một văn sĩ có ngòi bút kể chuyện duyên dáng, một thi sĩ “dễ thương nhất nước” (chữ của Du Tử Lê ) mà chúng ta được biết đến hôm nay.

Anh thường khiêm nhượng bảo mình không là nhà văn vì có truyện dài truyện ngắn nào đâu. Nhưng không là nhà văn mà mỗi dòng mỗi chữ đều là văn thì là nhà gì đây. Hãy xem anh vẽ một vài chân dung:
Với Lữ Kiều, anh viết: Chàng nắn nót, nâng niu, đưa ngọn bút lông lên ngang tầm mắt, ngắm nghía từng sợi nhỏ, xoay tới xoay lui đôi ba bận một cách thuần thục mà ngập ngừng, rồi thè lưỡi thấm nhanh mấy cái như vót cho các sợi lông bút quấn quít vào nhau, cho nhọn hoắc lại như gom nội lực nhất điểm; rồi thận trọng, nhẹ nhàng chàng nhúng bút sâu vào nghiên mực đã mài sẵn, ngập đến tận cán, rút nhanh ra rồi chắt vào thành nghiên, ấn ấn xoay xoay lúc nặng lúc nhẹ cho mực túa ra nức nở, ào ạt rồi thưa dần, đến lúc sắc nhọn vừa ý, chàng phết nhẹ một nét lên tờ giấy đợi chờ, như để đo độ đậm nhạt, hít một luồng chân khí, định thần, lim dim, phóng bút… Chàng “nho sinh” mỉm cười khoái trá, trút đi gánh nặng ngàn cân, kiệt sức, nhanh tay nhúng bút vào lọ nước trong… Những giọt mực thừa rơi lả tả… Cứ như cụ Nguyễn Tuân tả lại cái cảnh Cao Bá Quát cho chữ trong tù!
Với Trang Thế Hy, anh mê cảnh nhà văn Nam bộ hút thuốc dù anh ghét thuốc lá: Mê thiệt. Thấy cái cách ông ngậm điếu thuốc chếch qua một khóe miệng, thấy cái cách khum khum đôi bàn tay ấp ủ ngọn lửa như một bông hoa tự dưng thấy lòng xao xuyến. Một người gần 90 tuổi, ghiền thuốc lá từ ngày còn trẻ, ngồi bên cạnh mình, nhẹ nhàng rút một điếu, nâng niu đưa lên miệng, rồi ân cần xoay xoay chiếc hộp quẹt chuẩn bị bật lửa… có cái gì đó như một nghi lễ tôn giáo, khiến tôi chỉ biết ngồi im không dám hó hé.
Tả bằng cái tâm yêu tâm quý nên người đọc cũng xúc động theo.
Nhưng trong văn anh không chỉ có tả, còn có cái duyên ngầm khiến ta cười mỉm không thôi. Đó là cách nhìn người, cho dù là đạo cao đức trọng như cụ Lãn Ông hay Ngô Gia Hy, anh cũng có cách tìm ra những điểm khiến cho ta yêu kính nhưng không thấy xa cách mà là rất gần. Cụ Lãn Ông thì có chuyện tình với một người đã đính hôn nhưng không lấy đến nổi người ấy phải đi tu. Trần Văn Khê cũng lại chuyện tình và được anh mừng sinh nhật 90 bằng hai câu thơ đúng chóc Phân nửa phần trên đầy sống động/Nửa phần bên dưới có hư hao. Với Võ Hồng thì đừng sợ, con chó nó còn hiền hơn tôi.
Đó là các bậc sư phụ, đàn anh. Với bạn bè thì anh “đùa dai” hơn một chút.
Nguyễn Bắc Sơn vẽ chân dung Từ Thế Mộng- còn gọi là Tư Đình- bằng hai câu: Tư Đồ, Tư Mã, Tư Không/ Ba Tư dồn lại thành ông Tư Đình.
(Chỉ nhắc lại thôi chứ không cấm nói lái như Kiệt Tấn, kiểu cấm mà không cấm). Với Nguyễn Như Mây, anh kể Như Mây than mình bị kêu cụ Mây, rồi sau cụ Gió và giờ là cụ Ma!

MỘT NGƯỜI để nhớ của anh quả thật không quá xa, không quá kiêu kỳ, dù họ là những người thầy, những danh nhân, những thi sĩ, họa sĩ… một người mà qua cách rút tỉa những nét hay nét đẹp của anh khiến ta thấy gần, thấy yêu, Một Người, là của hơn 40 người. Một Người, qua tập sách cố ý vuông vức của anh, như một chiếc gương soi, ta có thể nhìn thấy chính anh cũng đáng yêu, đáng quý, đáng trọng và dĩ nhiên đáng nhớ đến xiết bao!

03/7/2011

Khuất Đẩu

“Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm…”

By 14 Bình luận

Tặng TVL, NTV, LUV…
Đỗ Hồng Ngọc
Tôi thấy tôi thương những chuyến phà/ Ngàn đời không đủ sức đi xa…
Không phải thơ của tôi đâu! Nhại thơ Tế Hanh đó. Từ những năm 40 của thế kỷ trước, Tế Hanh viết: Tôi thấy tôi thương những chuyến tàu/ Ngàn đời không đủ sức đi mau/ Có chi vướng víu trong hơi máy/ Mấy chiếc toa đầy nặng khổ đau…(Những ngày nghỉ học. Tế Hanh). Thật ra mấy chiếc toa tàu chẳng nặng khổ đau gì đâu, khổ đau chẳng qua là do “lòng của người đi với kẻ về” kìa! Nhưng Tế Hanh quả cũng không thể ngờ rằng chẳng bao lâu sau đó, những chiếc xe lửa đầu đạn chạy nhanh như gió với tốc độ 300 km/giờ và nay đã lên đến 500 km/giờ!

Phà ở quê mình thì khác. Hằng trăm năm nay vẫn ì ạch nối đôi bờ. Thế rồi một hôm bỗng bị người ta vứt lên cạn. Xẻ thịt. Bán ve chai… Không ai còn cần tới nữa! Người ta nay đã có cầu. Những chiếc cầu ngạo nghễ, nghênh ngang vươn giữa dòng sông. Nhưng, hãy đợi đấy! Với tình hình hiện nay, đến một lúc khi mà “sông kia rày đã nên đồng” thì những cây cầu cũng sẽ bị xẻ thịt, bán ve chai… “Cửu Long cạn dòng, Biển Đông dậy sóng”, là cuốn sách của bạn tôi, bác sĩ, nhà văn Ngô Thế Vinh báo động gần hai mươi năm trước, nay gần như đã hiện thực. Gần đây, Ngô Thế Vinh còn có loạt bài nêu vấn đề phải chăng cần làm đê ngăn nước mặn tràn bờ và làm những hồ chứa nước ngọt ở U Minh Đồng Tháp, một khi nước ngọt sắp trở thành một thứ “vàng xanh”!

Những ngày cuối năm, tôi vội vã đi một vòng qua những chuyến phà. Hết rồi Rạch Miễu. Hết rồi Cần Thơ, Mỹ Thuận. Hết cả Hàm Luông. May còn Cổ Chiên. Cổ Chiên thiệt ngộ. Ngay cái tên nghe cũng khoái rồi. Cổ Chiên khác Cần Thơ, Rạch Miễu. Nó dài và rộng hơn, và đặc biệt, nó gần biển hơn nên lắc lư với sóng và gió biển, đến nỗi tưởng mình đang vượt biển trong khi những phà khác chỉ vươn qua một dòng sông! Cổ Chiên rồi cũng sẽ mất nay mai. Đi trên phà đã nghe có cái gì khang khác: không còn ung dung, thư thả, mà hấp tấp vội vàng. Ai nấy như bực bội, cáu gắt hơn, kể cả những nhân viên phục vụ. Họ sẵn sàng quát tháo, to tiếng. Không một tiếng rao. Không một tiếng đàn, tiếng hát… Rời Cổ Chiên, tôi qua Đình Khao rồi Vàm Cống, An Hòa, Cao Lãnh, Mỹ Lợi… Không kể phà Cát Lái, Bình Khánh, Thủ Thiêm vốn gần gũi thân quen. Đi cho hết phà. Bởi vì rồi đây phà sẽ vắng dần rồi tắt ngủm. Như những cây cầu khỉ và áo dài trắng nữ sinh. Và, như những dòng sông…

Phà đúng là ngàn đời không đủ sức đi xa! Chỉ bờ này bến nọ. Nối những niềm vui, những nỗi buồn, những đợi chờ… “Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm… qua bến bắc Cần Thơ”(*)… Hồi đó trong Nam phà gọi là “bac” – tiếng Pháp- chạy có giờ. Ban đêm phà nghỉ. Trễ một chuyến phà là trễ biết bao nhiêu!
Phà chẳng những không đủ sức đi xa mà còn không đủ sức đi mau. Nó ì ạch một cách dễ thương. Ai vội vã mặc ai. Nó cứ ì ạch, khệnh khạng, làm như không nỡ rời bến, không nỡ cặp bờ… Há mõm thật to bên này nuốt gọn dòng người dòng xe rồi há mõm thật to bên kia nhả dòng người dòng xe ra cứ như một con quái vật hiền lành.
Và những chuyến phà trăng. Nó ì ạch chở trăng đi. Nó nhích từng bước như sợ trăng tan. Lòng người cũng nhẹ tênh, dãi cùng trăng sáng. Bỗng nhớ Có ai về miền tây/ lúa mùa thơm, thơm mãi/ dừa xanh nghiêng chênh chếch/ cá ngược dòng sông đầy…/ Có ai về miền tây/ mái nghèo nhưng mà đẹp/ má gầy nhưng mà xinh…(Y Vân).

Có những cuộc tình phà. Làm như khi người ta lên phà, rời bến, người ta sống một cách khác rồi. Lòng rộng mở cùng sông nước, chập chùng cùng bãi bờ. Người ta bỗng dễ thương chi lạ. Nếu không, đâu có L’amant (Người tình) của Marguerite Duras thuở nào…
Một ông bạn “đào hoa” của tôi nói, qua phà, một cơ hội tốt để làm quen, đế tán tỉnh… Ai cũng đẹp ra, thảnh thơi ra, mở lòng ra. Người ta hình như đã bỏ đi trên bờ kia bao nhiêu nhọc nhằn, bao nhiêu khổ lụy. Chỉ có ở trên phà, người ta mới dễ mời mọc xâu nem, bịch bánh tráng, mía, bắp, trái cây các thứ. Chỉ có ở trên phà, người ta mới dễ nhũn lòng với tiếng hát tiếng rao. Sau những giờ cá hộp nhọc nhằn, sau những giờ chờ đợi mướt mồ hôi, người ta uống vội trái dừa tươi hay ly trà đá để kịp chen chúc xuống phà. Nhẹ nhõm, sảng khoái, lâng lâng. Phà vì thế mà.. rất phà!

Tôi còn có một kỷ niệm với Phà Rừng, một đêm trăng. Đó là năm 1978, lần đầu tiên ra miền Bắc. Phà Rừng. Phà qua sông Bạch Đằng. Không thể cầm lòng mà không thử nhúng chân xuống nước, để nghe rờn rợn lời của dòng sông “…Bạch Đằng giang sông hùng dũng của nòi giống tiên rồng, giống Lạc Hồng, giống anh hùng, Nam Bắc Trung…” …
………………………………………
(*) Chiếc áo bà ba, Trần Thiện Thanh.

Nhớ đến một người

By 7 Bình luận

"... là một tập hợp các bài viết về những nhân vật thân quen dưới cái nhìn rất chủ quan vừa cận thị vừa méo mó nghề nghiệp của một thầy thuốc"

www.lethieunhon.com 20.6.2010
Chuyện mục : Tư liệu văn nghệ sĩ
Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc ngoài tài chữa bệnh còn có tài viết lách. Không chỉ viết những bài báo có sức thuyết phục về y tế cộng đồng, ông còn sáng tác thơ và tạp bút. Đặc biệt, Đỗ Hồng Ngọc có mối giao tình sâu nặng với nhiều nhân vật lỗi lạc. Cuốn sách “Nhớ đến một người” tập hợp những mảng ký ức đẹp đẽ về văn nghệ của Đỗ Hồng Ngọc vừa được Phương Nam phát hành. Thay lời chúc mừng, lethieunhon.com xin trích giới thiệu bài viết được chọn làm tên cho cả tập, kể về kỷ niệm với học giả Nguyễn Hiến Lê “lòng lâng lâng như đi giữa ngàn xưa và bỗng nhớ Nguyễn Hiến Lê, nhớ một câu ông viết từ những năm 50 rằng bằng cấp không phải là thước đo gía trị của một con người. Có những người có tên trong văn bia tiến sĩ ở Văn Miếu mà chẳng mấy ai còn nhớ, trong khi những Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến, Chu Mạnh Trinh, Tản Đà, Tú Xương… luôn được người đời nhắc đến…”
LÊ THIẾU NHƠN

Tuổi Trẻ online
Thứ Sáu, 24/06/2011, 03:33 (GMT+7)
Tin sách
Nỗi nhớ của Đỗ Hồng Ngọc
TT – Với tác phẩm mới nhất – Nhớ đến một người – nhà văn, bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc lại có dịp nhẩn nha đưa những bạn đọc thân thương của mình vào thế giới của ông: thế giới của những nỗi nhớ, có gần, có xa và đều chan chứa lắm.
Dạt dào và sâu lắng như nỗi nhớ dành cho người cậu của ông – nhà văn Nguyễn Ngu Í. Nhiều người biết đến tên tuổi này từ trước, nhưng câu chuyện Nguyễn Ngu Í khai tâm cho con đường học vấn của Đỗ Hồng Ngọc, chuyện Nguyễn Ngu Í có những mối tình dai dẳng, rất thơ và rất thư, cũng như những câu đối bất hủ tự tay Nguyễn Ngu Í viết cho cha: Mắt mở đã thấy xiềng nô lệ/ hồn đi còn mơ gió tự do; viết cho mình: Mấy lượt tung lòng, được gì chăng, hay trong ai ghi uất hận/ đòi phen nâng bút, còn gì chăng, hay trên cát viết ngu ngơ… là những góc khuất tuyệt vời của làng văn VN mà không dễ ai tiếp cận được.
Chọn cách tiếp cận với tác giả và tác phẩm theo nỗi nhớ của riêng mình, tạp văn của Đỗ Hồng Ngọc như những tâm sự dành cho mỗi người.
LAM ĐIỀN

Thư từ Miền Tây
Em đã cầm trên tay cuốn ” Nhớ đến một người”, cuốn sách này vẫn mang dáng dấp như bao cuốn sách của Đỗ Nghê-Đỗ Hồng Ngọc nhưng đặc biệt trang nhã với bìa trắng, tựa sách giống chữ viết tay, ảnh một người- là ảnh không phải hình!- trước mặt mà như xa vắng!
Những bài viết trong đó, đa số, em đã được thưởng thức qua, nhưng đọc từ trong sách ra lại nghe tươi mới. Thế giới tâm hồn phong phú của tác giả được mở ra qua từng nhân vật, mỗi người để lại dấu ấn trong Đỗ Hồng Ngọc bằng một cách riêng, sống động đến không ngờ!

LE UYEN VAN

_______________________________________

Nhân Ngày Nhà báo 21.6

By 2 Bình luận

ĐỖ HỒNG NGỌC, ông bác sĩ “nhà quê”

Kim Sơn
(Báo Sức khỏe & Đời sống, Bộ Y tế, số 650 ngày 17.6.2011)

Một lần lang thang đi lạc vào dohongngoc.com, sự hấp dẫn khiến tôi đọc ngấu nghiến suốt mấy giờ đồng hồ. Đọc rồi bỗng đâm ra ghiền – như ghiền tách cà phê sáng. Nhà văn, nhà báo Đỗ Hồng Ngọc, với lối viết chân chất, mộc mạc, giúp bà con dễ hiểu, dễ nhớ mà biết cách tự phòng bệnh, tự chăm sóc sức khỏe cho mình…

* * *

Ngày 6-6-2011 tôi tìm đến nhà ông. Căn phòng nhỏ đơn sơ hơn 30 năm trước vẫn như cũ, vẫn chiếc bàn nhỏ, vẫn kệ sách đầy ắp những quyển gáy đã ố vàng. Ông vừa mổ cườm mắt. Ông bảo BS dặn chưa được tiếp khách, chưa được sử dụng vi tính…Vậy mà sáng nay vào dohongngoc.com thấy có thêm bài mới : “Thư gửi bạn xa xôi ”, kể chuyện đi mổ mắt cườm, khá dí dỏm : “ Lạ lùng hơn nữa là sách báo, vi tính… từ nét chữ, hình ảnh, màu sắc các thứ đâu đó đều hiện ra rõ ràng, sắc sảo. Thế mà lâu nay mình cứ chê ỏng chê eo sách báo lem nhem chữ nghĩa lờ mờ hình ảnh nhòe nhoẹt… (bác sĩ điều trị chưa cho phép tôi đọc sách báo, làm việc trên vi tính). Phố xá xe cộ cây cối gì quanh tôi cũng… đẹp hẳn ra, màu nào ra màu đó. Đỏ thì thiệt đỏ, Vàng thì thiệt vàng. Xanh thì thiệt xanh. Tím thì thiệt tím. Hóa ra lâu này mọi thứ đều đẹp lạ lùng đến vậy mà mình không biết… ”
Hóa ra bấy lâu, ở tuổi trên 70, với đôi mắt không được tốt lắm vậy mà hai năm qua ông vẫn miệt mài viết, và viết thật khỏe để có thêm sách mới, có thêm những bài tự sự, sẵn sàng hồi âm , sẻ chia kiến thức cùng bạn đọc trên “Trang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc”.
Ông bảo rằng trong ngành y, người ta thường nghĩ tới thầy thuốc trong bệnh viện, trong cấp cứu, mổ xẻ,…chứ ít ai để ý tới thầy thuốc trong lãnh vực dự phòng. Ở các nước phát triển, đây mới là lĩnh vực tập trung, chứ không phải mở thêm nhiều bệnh viện để làm kinh tế, là mũi nhọn để nộp ngân sách! Lúc BS Phạm Ngọc Thạch làm y tế ở miền Bắc đã chẩn đoán biết bao người bị mù do nước bẩn mà ra, bị giun sán do môi trường thiếu vệ sinh… Ông quyết tâm sao để toàn dân nhà nào cũng có giếng sạch, có cầu tiêu…Và xây dựng mạng lưới y tế có 4 cấp, cấp thấp nhất là y tế cơ sở – sát với dân nhất. Nay, mạng lưới y tế cơ sở bị “thủng” nên người dân đi thẳng lên tuyến trên, phải xây thêm bệnh viện, biến thành nền y tế điều trị…Tại Mỹ nền y tế điều trị rất mạnh và mới đây một nhà báo Mỹ vừa cho ra đời quyển : “Nền y học hướng về đồng tiền“ (Money-driven Medicine). Trong xã hội không có nghề nào dễ kiếm tiền như nghề y – nếu không có y đức. Bởi BS nói bao nhiêu người bệnh cũng phải trả. Đây là một nghề đặc biệt, lý tưởng là thầy thuốc đừng đụng tới tiền. Muốn vậy, họ phải được tôn trọng, được bồi dưỡng tương xứng, đúng mực.

– Sau 42 năm ra trường, đã 16 năm trực tiếp cấp cứu, điều trị cho bệnh nhi, 25 năm làm truyền thông giáo dục sức khỏe, nhìn lại, BS tâm đắc điều gì ?

– Lúc ở bệnh viện Nhi đồng I, tôi từng biết có ca ngộ độc thuốc diệt cỏ, phải thay đến 7 lít máu mới cứu được bệnh nhi. Nhiều trường hợp tử vong, tàn tật oan vì thiếu kiến thức chăm sóc trẻ. Tôi tự hỏi làm cách nào nói cho dân biết để tránh? Khoảng tháng 8/1981, tại hai bệnh viện Nhi TP. HCM ngày nào cũng có hàng chục trẻ sơ sinh mắc một hội chứng rất lạ: xuất huyết não – màng não, xuất huyết dưới da, chảy máu rún… Chỉ trong vòng vài tháng, riêng BV Nhi Đồng I đã có 300 ca, tỉ lệ từ vong rất cao: trên 70 % Còn 30 % sống thì một số bị di chứng liệt, mù, câm điếc… Sở Y tế lập ngay hội đồng nghiên cứu và mời GS Martin Broyer – một chuyên gia độc chất học từ Pháp sang. Ông đề ra phương pháp điều tra dịch tễ học rất đơn giản và kết quả cho thấy: do trẻ bị bôi phấn rôm giả có chứa Warfarine – một độc chất dùng diệt chuột! Một chiến dịch truyền thông huy động tất cả các báo, đài truyển thanh, truyền hình đồng loạt lên tiếng. Chỉ một tuần lễ, số trẻ bị chảy máu não giảm rõ rệt và sau 3 tuần gần như chấm dứt dịch, chỉ còn một vài ca ở vùng xa chưa biết thông tin.
Đây là một bài học cho thấy dịch bệnh, tử vong, không chỉ do vi trùng, mà còn do…. kinh tế, quản lý. Nhà sản xuất hám lợi, không có hệ thống kiểm nghiệm sản phẩm đã ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Các bà mẹ lúc đó lại có thói quen thoa phấn rôm cho sơ sinh, thăm đẻ cũng mua vài hộp phấn rôm làm quà.

– Nhưng đó là thành quả của quá khứ. Nay các quảng cáo thuốc men, dịch vụ y tế sai sự thật ra rã trên các báo đài … Làm cách nào để cứu dân ?

– Đó là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chức năng thuộc Bộ Y tế, Sở Y tế, giúp người dân không bị lừa gạt, hại sức khỏe, tốn tiền bạc. Truyền thông cũng phải thông tin, cảnh báo, nâng cao dân trí để người dân biết mà tránh. Tôi ví dụ hiện nay nhiều quảng cáo thuốc Tàu chữa bệnh đau khớp hiệu quả như thần: hết đau, ăn ngon, ngủ yên, lên cân … Thực chất, thuốc có pha corticoid, dùng lâu ngày sẽ ghiền, đau bao tử, cao huyết áp, mục xương… Vấn đề ở đây là đạo đức của người làm báo và đạo đức của nghề y. Chủ báo phải biết chọn cái nào giúp dân và loại trừ cái hại dân. Trong đào tạo y khoa, đạo đức, nghĩa vụ luận phải được giảng dạy xuyên suốt từ năm thứ nhất đến khi ra trường, chứ không như hàng chục năm qua bỏ lửng. Tại Đại học Y Phạm Ngọc Thạch (Tp. HCM) tuy có dạy nhưng chỉ một vài buổi vào năm thứ nhất và năm thứ sáu. Gần đây Đại học Y Hà Nội mới thành lập Bộ môn Y đức vào năm 2010.

Tôi nhớ xưa kia, ngày khai giảng –khi chúng tôi vừa bước chân vào Đại học Y khoa Sài Gòn, thầy Phạm Biểu Tâm – giáo sư Khoa trưởng lúc đó – đã ân cần nhắc nhở các tân sinh viên rằng: “ Nghề y là một nghề cao quý – nếu ta muốn cao quý, cũng là một nghề thấp hèn – nếu ta muốn thấp hèn. Người thầy thuốc phải là người sinh viên y khoa suốt đời. Trong khi hành nghề khó tránh khỏi đôi lúc ân hận nhưng đừng bao giờ để phải hối hận”. Lời thầy từ đó vẫn được lứa học trò chúng tôi nhắc lại trong những buổi họp mặt đồng khóa hàng năm… Và môn Nghĩa vụ luận y khoa (Déontologie médicale) được dạy rất kỹ từ năm thứ 5 chuẩn bị ra trường.

* * *

“ Đừng bao giờ để phải hối hận …” đã trở thành kim chỉ nam trong suốt hành trình của cuộc đời thầy thuốc – nhà báo, nhà văn Đỗ Hồng Ngọc. Xin cảm ơn ông bác sĩ “nhà quê” đã tận tụy cống hiến cho đời nhiều tác phẩm quý vì sức khỏe cộng đồng và một Trang nhà dohongngoc.com thật ấm áp.

Về thăm Tịnh xá Trí Hải

By 3 Bình luận

Ghi chú:
Lâu lắm, từ ngày Ni sư Trí Hải mất đi, tôi mới có dịp trở lại thăm ngôi tịnh xá của Sư ở Hốc Môn theo lời mời của Ni cô Tuệ Dung, đệ tử của Sư. Ngôi tịnh xá đơn sơ mái lá ngày nào nay đã được các đệ tử xây cất lại, trang nghiêm và thanh thoát. Chỉ tiếc không còn mái “lương đình” vuông vắn ở góc vườn là nơi xưa kia tôi thường đến thăm Sư, đàm đạo, tham vấn, học hỏi. “Đàm đạo” với Sư vui lắm, không chỉ nói chuyện kinh sách mà còn là chuyện văn chương thi phú, chuyện các nhân vật gần xa từ Kim Dung, đến Bùi Giáng, Nguiễn Ngu Í, Trần Ngọc Ninh, Tuệ Sỹ… đến Không Lộ thiền sư, Huệ Năng lục tổ…

Tôi biết sư Trí Hải từ lâu, từ hồi cô còn là Phùng Khánh, dịch giả Câu chuyện dòng sông của Hermann Hess (cùng với Phùng Thăng),1966. Đó là cuốn sách mà đến nay thỉnh thoảng tôi vẫn còn đọc lại. Cô cũng là người mà khi viết xong cuốn Nghĩ Từ Trái Tim tôi liền gởi bản thảo viết tay đến nhờ đọc, góp ý. Ngay sáng hôm sau, cô đã phone bảo tối hôm đó Hốc Môn cúp điện, cô đã phải đốt đèn cầy mà đọc suốt đêm thứ “chữ bác sĩ” thế này! Cô bảo được lắm, khuyên nên in ra đi, sẽ giúp ích được cho nhiều người đó. Rồi cô đọc cho tôi nghe một bài viết của cô về Có Không. Cô cũng góp ý cho tôi vài điểm ở phần kết của cuốn sách.
Về thăm tịnh xá Trí Hải ở Hốc Môn lần này còn có Thầy Hạnh Bảo – là một người cháu của Sư- vừa ở Đan Mạch về và nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương, chị em chú bác ruột của Sư. Tôi đã có dịp nhắc lại những kỷ niệm về Sư thuở sinh tiền, những điều tôi học hỏi được ở Sư cho các vị đệ tử Sư nghe. Thầy Hạnh Bảo cũng có một bài pháp thoại ngắn. Buổi họp mặt chân tình và ấm áp. Thế nhưng, hôm đó tôi chưa có dịp nói cho các cô nghe về bài thơ tôi viết tặng Sư (2003) và bài họa của Sư ( đã in trong bản thảo Ngọa bệnh ca 2, Trí Hải). Hai bài thơ này cũng đã được nhà thơ Trụ Vũ viết thành thư pháp trưng bày ở Thiền viện Vạn Hạnh năm đó trong cuộc triển lãm của ông.
Nay xin “post” lại đây để chia sẻ cùng bè bạn và các vị đệ tử của Sư như một kỷ niệm.
Đỗ Hồng Ngọc
(12.5.2011)

Có Không
Kính tặng Ni Sư Trí Hải

Có có không không có có không?
Không không có có có không không?
Âm vang một tiếng hư không lạnh
Lấp lánh ngàn hoa nguyệt ánh lồng!
Tuyết cũ năm nao còn lắng đọng
Hương xưa ngày đó đã mênh mông…
Áo ai thấp thoáng bên bờ giậu
Vẫn có mà không chút bụi hồng…
Đỗ Hồng Ngọc
(9.5.2003)

Có không mê giác
(họa thơ Bs Đỗ Hồng Ngọc)

Có cũng không mà không cũng không
Giác mê mê diệt: giác không không
Thấy danh thực hữu: mê dường có
Xem lợi hư vô: giác đã lồng
Vướng có, khổ đau càng thống thiết
Chấp không, tội nghiệp cũng mênh mông
Ngộ tâm ấy Phật, ly trần cấu
Rừng tía không xa chốn bụi hồng.
TRÍ HẢI
(Ngọa bệnh ca 2)