Nghiên cứu khoa học, giảng dạyTrang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

“Không, bệnh nhân không phải người tiêu dùng…”

07/05/2019 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

“Không, bệnh nhân không phải người tiêu dùng…”
(Theo TRITHUCVN, 06.5.2019)

Dưới đây là nội dung bài phát biểu rất đáng chú ý của bác sĩ Arthur Caplan, được đăng trên trang Medscape vào tháng 4/2019, về vấn đề đạo đức y khoa, quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân trong thời đại ngày nay.

https://www.medscape.com/viewarticle/911562

Xin chào mọi người, tôi là Arthur Caplan. Tôi đang công tác tại Trường Y thuộc Đại học New York, chủ nhiệm Khoa Đạo đức Y khoa. Trong một bài báo được đăng tải gần đây của các học giả tại Trung tâm Hastings – một viện nghiên cứu về đạo đức sinh học tại Garrison, New York, các tác giả đã đưa ra một lập luận rất thú vị: bệnh nhân không nên bị xem là người tiêu dùng.

Tôi thực sự đồng tình với quan điểm này. Tôi còn muốn bổ sung thêm rằng: các bác sĩ không nên bị xem là nhà cung cấp. Trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta hiện nay, thiên hướng kinh doanh đang ngày một định hình và thay đổi khái niệm về mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân.

Các học giả tại Hastings lập luận rằng nói bệnh nhân là người tiêu dùng đồng nghĩa với việc họ có các lựa chọn và hành động [mang đặc tính của người tiêu dùng], nhưng thực chất những bệnh nhân và những người sẽ là bệnh nhân ấy không có sự lựa chọn. Ví dụ, nếu tôi là một người tiêu dùng, tôi có thể đi mua bia, hoặc tôi sẽ chọn nên đi nghỉ mát ở đâu và tại khách sạn nào. Tôi có thể tìm kiếm trên các website và nghiên cứu thông tin các sản phẩm. Tôi có thể kén cá chọn canh một chút, nếu tôi muốn vậy, và chọn cho mình sản phẩm hợp ý nhất.

Trái lại, một bệnh nhân hay người sắp là bệnh nhân ấy thường không có lựa chọn như vậy. Họ đang rơi vào một guồng máy và bị bảo phải tới bệnh viện, phòng khám hay làm thế này làm thế kia; họ không có lựa chọn sẽ làm gì. Nếu bạn đang sầu não vì một vấn đề sức khỏe từ trên trời rơi xuống, bạn sẽ không có thời gian đi mua sắm để ngắm nghía vị chuyên gia chỉnh hình này hay ông bác sĩ tiểu đường kia.

Bạn thường nhanh chóng nhận lấy những lời khuyên từ bạn bè hay bác sĩ gia đình, nhưng bạn không cư xử ở vị thế của một người tiêu dùng. Hành vi tiêu dùng không phải là một đặc tính của hệ thống chăm sóc sức khỏe, nó không thực sự là một ngành kinh doanh do thị trường dẫn dắt.

Hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng ta không có thông tin, và bệnh nhân không có vị thế đi mua hàng hay tìm hiểu về sản phẩm trước khi ra quyết định như trong các thị trường bình thường khác. Tôi nghĩ họ ở vào một vị thế mong manh hơn rất nhiều, phụ thuộc hơn rất nhiều; họ thường phải loay hoay trong bóng tối và không có lựa chọn nào khác. Căn phòng cấp cứu người ta đưa bạn vào ấy không phải là nơi bạn mua hàng online. Tôi nghĩ chúng ta nên dừng nói về các bệnh nhân cứ như thể họ là người tiêu dùng.

Lương y nên như từ mẫu, chứ không phải thương nhân.
Tôi biết mọi người đang cảm thấy phấn khích với thời buổi hiện đại này, khi chúng ta đưa những cách làm của các ngành khác, như ngành kinh doanh khách sạn [vào để áp dụng cho chữa bệnh], chúng ta cố gắng để bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn với những bữa ăn ngon và các tấm trải giường thơm tho sạch sẽ.

Nhưng tôi lại cảm thấy lo với xu hướng này vì tôi không nghĩ bệnh viện nên biến thành khách sạn. Chúng nên là nơi có ít sự lây nhiễm, điều trị hiệu quả, bệnh nhân bớt đau đớn, nếu xét tới những gì chúng ta đang làm tại đây. Tôi cảm thấy không yên tâm vì xu hướng tiếp thị bán hàng kiểu ấy.

Xét về tổng thế, tôi không muốn thay thế đạo đức nghề y và sự chuyên nghiệp của bác sĩ bằng những thuật ngữ và đạo đức kinh doanh. Tôi không nghĩ điều đó tốt cho bệnh nhân. Tôi nghĩ nó sẽ bắt đầu dẫn khởi những suy nghĩ để làm sao vận hành hệ thống kinh doanh [cho tốt]. Điều này không tốt cho các bác sĩ, vì nó bắt đầu khiến họ cảm thấy mình như những con tốt hoặc đại lý bán hàng và đánh mất đi vị thế chuyên nghiệp cùng sự tôn trọng và uy tín của nghề.

Tôi biết chữa bệnh là phải dính đến tiền; tôi không ngây thơ về điều đó. Nhưng điều đó không có nghĩa chúng ta phải xây dựng một mô hình kinh doanh trong khi cố gắng ra quyết định phục vụ tốt nhất cho bệnh nhân.

Tôi là Arthur Caplan của Trường Y New York. Cảm ơn các vị đã theo dõi.

…………………………………………………

Cảm ơn Dr HKCUONG đã chuyển.(ĐHN).

Nếu có thể, xin tham khảo thêm clip “Trò chuyện đầu năm hoc” với các sinh viên ĐHYK Phạm Ngọc Thạch (10.2018) của Bs Đỗ Hồng Ngọc theo link:

https://www.dohongngoc.com/web/nghien-cuu-khoa-hoc-giang-day/y-duc-khoa-hoc-hanh-vi-giao-duc-suc-khoe/

Y Đức – Khoa học Hành vi & Giáo dục Sức khỏe

26/10/2018 By Bac Si Do Hong Ngoc 2 Comments

Bài giảng cho Sinh viên Y khoa năm thứ nhất:

Y Đức – Khoa học Hành vi & Giáo dục Sức khỏe

Bài giảng đầu niên học cho Sinh viên Y khoa năm thứ I, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Tp.HCM (Saigon), ngày 9.10.2018.

Bs Đỗ Hồng Ngọc

Nguyên Trưởng Bộ môn Y đức –

Khoa học hành vi & Giáo dục sức khỏe.

……………………………………………………….

Ghi chú: Từ nhiều năm nay, năm nào cũng vậy, buổi học đầu tiên của các em sinh viên mới bước vào Trường y, ĐHYK Phạm Ngọc Thạch, Sài-Gòn (Tp.HCM), tôi cũng được mời giảng bài học đầu tiên này. Với tôi, đây là một bài giảng quan trọng. Nói cho đúng, cũng không phải là một bài giảng mà chỉ là những lời tâm tình thân mật của người đàn anh với đàn em dưới mái trường Y khoa, vốn có truyền thống tốt đẹp như một “gia đình lớn” từ xa xưa.

Các em mới vào trường còn rất nhiều bỡ ngỡ, nên cách tiếp cận thân tình, gần gũi sẽ giúp các em nhiều hơn là bài giảng triết lý cao siêu. Do vậy tuy đã về hưu, tôi vẫn được Bô môn và Nhà trường mời “Nói chuyện” cùng các em buổi đầu tiên như vậy. Sinh viên năm nay hơn 900 em, ngồi rải rác 4 giảng đường, chỉ hy vọng các em có thể nghe và nhìn thấy bài giảng,và chỉ riêng có một giảng đường chính này các em mới trực tiếp được với giảng viên.

Năm nay nhờ có nvquyen ghi lại được video clip này để chia sẻ cùng các sinh viên. Cảm ơn nvquyen nhiều nhé.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Y Đức qua cái nhìn của Sinh viên y khoa

17/08/2018 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Vào năm học mới

Y Đức qua cái nhìn của Sinh viên y khoa

Bs Đỗ Hồng Ngọc (*)

Một khảo sát nhanh của chúng tôi, Bộ môn Y đức – Khoa học hành vi tại trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Tp.HCM dành cho sinh viên y khoa năm thứ 6 (năm cuối) vài năm trước đây để chuẩn bị cho một Hội thảo về Y đức, được tổ chức hàng năm cho SV ở trường. Có 6 câu hỏi cho khảo sát này, và dưới đây là câu hỏi đầu tiên: “Em nghĩ gì về vấn đề Y đức của ngành Y chúng ta hiện nay?” vẫn còn rất nhiều trăn trở để suy gẫm cho một niên học mới tại các trường Y.

Trân trọng cảm ơn Bs Trương Trọng Hoàng, Bs MinhTrang, Kiều Chinh, Thanh Ngân cùng các giảng viên của Bộ môn đã nhiệt tình hỗ trợ.

Dưới đây xin trích một phần những câu trả lời của sinh viên:

Em nghĩ gì về vấn đề Y đức của ngành Y chúng ta hiện nay?

SV1
Không được tạo điều kiện
– Báo chí thì chờ chực soi mói
– Bác sĩ thì nhiều áp lực : bệnh nhân đông, lương, chuyên môn

SV2
Khó nói lắm. Lượng bệnh nhân phải khám quá nhiều, muốn khám kỹ, dặn dò kỹ cho bệnh nhân hiểu cũng khó khăn. Các bác sĩ hằng ngày thấy bao nhiêu ca bệnh phức tạp, hiểm nghèo, thấy người chết như cơm bữa, nếu ko hơi máu lạnh một chút thì làm sao có thể bình tinh đưa ra y lệnh được. Riết rồi chỉ số EQ cũng thấp đi.
Thêm nữa, hở cái là bị chụp hình, quay lén, rồi cánh nhà báo đưa tin để câu like. Bị thiếu tôn trọng thì làm sao có tinh thần nữa.

SV3
Rõ ràng là y đức hiện nay bị chi phối bởi quá nhiều yếu tố tác động. Sih viên ra trường đa số ai cũng mang trong mình một tiêu chí “tích cực”. Vậy đâu là yếu tố tác động, có thay đổi được không?

SV4
Theo quan điểm cá nhân của em, Y đức của ngành y chúng ta hiện nay đang bị chi phối quá nhiều bởi 4 chữ : cơm – áo – gạo – tiền. Sở dĩ như vậy vì sau khi học 6 năm ở đại học với nhiều thời gian và công sức bỏ ra, cái mà bác sĩ nhận được hiện nay là đồng lương không xứng đáng với những gì phải trải qua. Y đức chỉ thực sự đúng với tên gọi của nó khi những ng làm nghề thầy thuốc không phải lo lắng quá nhiều cho cuộc sống của họ.

SV7
Eem nghĩ rằng một số bác sĩ còn rất kém về vấn đề này. Theo em do cách cư xử của bác sĩ đối với người bệnh kém khiến người dân bức xúc mà dẫn đến việc không tôn trọng bác sĩ nữa. Bản thân em khi đi lâm sàng cũng rất bức xúc với cách mà một số bác sĩ đối xử với bệnh nhân, xem mình như kẻ bề trên và ban ơn cho người bệnh chứ không phải xem bệnh nhân như những “người thầy” nữa.

SV8
Theo em vấn đề Y đức hiện nay có nhiều điểm cần phải lưu tâm, sự vô cảm trước bệnh nhân, khôg còn xem bệnh nhân như người nhà, thiếu tôn trọng đồng nghiệp, thiếu sự đoàn kết trong y giới. Nếu nhìn một cách bi quan thì hầu hết, những điều trong lời thề Hyppocrate chúng ta đều đang lãng quên hay thậm chí là vi phạm nặng nề.

SV11
Dạ thưa thầy, theo em nghĩ, con người ta sống và làm việc ai cũng cần có đạo đức. Đạo đức con người không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực xã hội mà phụ thuộc vào chính bản thân của mỗi người. Vì vậy, dù là ai, làm gì, bất cứ ngành nghề nào, cũng cần có cái “đức” của chính mình chứ không phải chỉ ngành Y. Do đó, “Y đức” cũng chỉ là một phần của đạo đức con người, đối với những người làm ngành y và đạo đức con người là điều ai cũng cần phải có để có thế làm điều tốt cho mình, cho người khác. Sở dĩ em đặt việc làm điều tốt cho mình lên trước là vì em nghĩ rằng, chúng ta ai cũng rất ích kỉ, luôn coi trọng bản thân hơn người khác nên đa phần làm gì cũng đều là vì mình trước khi vì người khác. Nhưng điều đó không có nghĩa là mình là người xấu. Đôi khi mình giúp đỡ một ai đó, người ta vui mình cũng vui theo thì đó có phải chăng cũng là những việc mình có thể làm vì bản thân mình, để sống được nhẹ nhàng, thanh thản, vui vẻ. Những người làm ngành Y cũng vậy, không ai trong chúng ta muốn bệnh nhân của mình trở nặng, hay có biến chứng hay thậm chí là mất đi bệnh nhân. Khi có những tình huống đó xảy ra, người ta hay đổ lỗi cho y đức, thực tế dù có hay không có y đức thì em nghĩ cũng không một nhân viên y tế nào muốn điều đó xảy ra cả, vì đó hoàn toàn không phải là điều tốt gì cho bản thân ai hết. Còn nếu muốn nói về đạo đức của con người nói chung và người nhân viên y tế nói riêng thì em nghĩ, điều chung nhất mà tất cả chúng ta ai cũng phải làm, ai cũng phải có đó là không làm hại tới người khác. Thực tế, em nghĩ y đức hay đạo đức có phạm vi rất rộng, đó còn là cách mình cư xử với người khác như thế nào, cách mình đối mặt với những điều sai trái ra sao, … nhưng chung quy, tất cả chúng ta ai cũng vậy, con người ai cũng có điều tốt và điều xấu, và nếu đòi hỏi y đức thì cần phải đòi hỏi đạo đức của cả xã hội như thế nào. Còn con người, thì chúng ta nên tự ý thức về đạo đức và trách nhiệm của mình, chứ đó không phải là thứ có thể kêu gọi hay hô hào mà có thể thay đổi được.

SV13
Rất tệ, nhưng căn nguyên không phải ở từng bác sĩ mà là cách quản lý của lãnh đạo khoa phòng, bệnh viện … đến cả ngành y tế. Em nghĩ rằng hầu hết con người (không nói riêng nhân viên Y tế) đều hướng thiện, và bản thân em nhận thấy rằng sự suy đồi đạo đức ngành Y thường có tính hệ thống (trong cùng 1 khoa hay 1 BV)

SV14
… em muốn nói rằng người bác sĩ ngày nay ở VN phải lo toan quá nhiều, trước tiên là bệnh nhận, rồi phải lo cho gia đình với đồng lương ít ỏi, rồi phải lo làm sao cho phù hợp qui chế phức tạp của BV của Bộ Y tế,..

Chưa hết, bác sĩ ở Vn còn phải dè chừng các nhà báo không hiểu chuyện và những cá nhân hung dữ sẵn sàng đánh bác sĩ -người đang ra sức cứu người nhà họ. Trong vô vàn khó khăn, em nghĩ sẽ là vô cùng khó khăn cho bất cứ bác sĩ nào có thể giữ trọn vẹn lời thề Y đức được bất chấp lòng họ không xấu.

Em tin rằng hầu như tất cả bác sĩ đều muốn cứu được người bệnh mình dù có ai dạy họ về y đức hay không đi nữa…Có quá nhiều thứ ảnh hưởng đến người bác sĩ, giữ được cái tâm trong sáng như hồi còn là sinh viên là rất khó.

SV15
– Hành hung bác sĩ, không tôn trọng bác sĩ. Bác sĩ ngày càng bị mất giá, bị xúc phạm nhân phẩm.
– Xã hội đối đãi không công bằng với bác sĩ, lương thấp, trách nhiệm nặng nề.
– Không ai đứng ra bảo vệ bác sĩ.

SV16
Bên cạnh sự suy đồi về đạo đức con người của xã hội ngày nay, vấn đề đạo đức trong các ngành nghề đòi hỏi chữ đức hàng đầu như ngành Y, nghề Giáo đang được quần chúng nhân dân theo dõi sát sao, soi mói đủ điều mà thiếu kiến thức chuyên môn cũng như cái nhìn khách quan và sự quan tâm, giúp đỡ 1 cách thực tế từ cộng đồng cũng như sự thấu cảm dành cho những người phải gánh trên vai những áp lực nặng nề của việc cứu người lẫn nuôi sống gia đình.

SV20
Theo em Y đức của ngành Y chúng ta hiện nay đã bị chi phối nhiều mặt ví dụ: tiền lương, các nguyên tắc làm việc trong cộng đồng, tính an toàn của bác sĩ trong ngành Y, bạo hành Y tế. Về nguyên tắc là bác sĩ phải có tâm chữa bệnh hết mình như câu lương y như từ mẫu. Tuy nhiên hiện tại xã hội lên án nhiều vì Bác sĩ làm việc vì tiền, có tiền mới chữa bệnh, nhưng e nghĩ mỗi người đều có lương tâm và ai cũng muốn mình giúp người chẳng ai muốn hại người cả nhưng tại sao bác sị không được quyền kiếm tiền. Sinh viên ra trường ai cũng mong muốn có được lương bổng tốt như những bạn không theo ngành y (…).

SV21
Theo em, Y đức là đạo đức của người thầy thuốc. Y đức biểu hiện bằng quan hệ của thầy thuốc- bệnh nhân
Rắc rối của quan hệ thầy thuốc và bệnh nhân đến từ sự phòng thủ của cả thầy thuốc lẫn bệnh nhân. Thật ra, bản thân e từng là 1 bệnh nhân, và cũng là 1 người đi hỏi bệnh nhiều lần nên e hiểu được cảm xúc của 2 đối tượng.
Với thầy thuốc, họ sợ phải đưa cái dở trong giao tiếp và chuyên môn của mình ra, biện hộ dưới dạng không có thời gian, môi trường không phù hợp mà qua loa cho xong chuyện.
Với bệnh nhân, họ sợ phải gặp lang băm, không được tôn trọng, bị lừa lấy tiền.

SV25
em nghĩ y đức giống như môn giáo dục công dân của cấp 2,3. tính lý thuyết cao, nhưng thực tiễn lại thấp. nhưng xét cho cùng, y đức cũng là đạo đức, phải đào tạo từ nhỏ, nếu như đạo đức kém thì học y đức cũng như học giáo dục công dân… vô ích!

SV26
Thưa Thầy, theo em Y đức của ngành Y chúng ta hiện nay đang bị xuống cấp trầm trọng! Bác sĩ, Điều dưỡng ngày nay đa phần đã không còn quan tâm đến Bệnh nhân bằng cái tâm chân thành nữa! Họ chỉ đặt mình vào vai trò người ra các chỉ định cận lâm sàng, ra toa thuốc mà không nghĩ đến hoàn cảnh mỗi người mỗi khác, và còn rất nhiều sự bất công trong cách đối xử giữa nhân viên y tế và bệnh nhân… Và cả khu vực khám Dịch vụ trong các BV đó là một biểu hiện của sự không công bằng cho bệnh nhân rồi!

SV27
_ Trước hết em xin kính chào Thầy ạ. Sau 5 năm học ở trường y, quan nệm về y đức của em thay đổi nhiều lắm Thầy ạ. Em xin lỗi thầy, nhưng em xin viết vài dòng cảm xúc của em nếu
_ Từ năm lớp 12 em quan niệm một bác sĩ là người sẽ biết hy sinh luôn cố gắng giúp đỡ bệnh nhân, khoác lên mình áo blouse trắng là mục tiêu của em lúc đó, em nỗ lực hết mình để thi đậu trường y.
_ Bước vào năm nhất gia đình em rất hãnh diện về em, em được tiếp xúc với một môi trường học tập mới hoàn toàn khác với gì 12 năm học trước đó, từ cách học đến cách thi cử. Bây giờ em ước rằng lúc đó có ai đó hướng dẫn sinh viên Y1 cách học đại học như thế nào, cảnh báo tụi em về những gian nan trong 6 năm tới như thế nào, thay vào đó là để các bộ môn như giải phẫu, mô phôi di truyền vùi dập tụi em trong ngỡ ngàng, đến bây giờ nghĩ lại thật kinh hoàng…
_ Ngày trước em có tìm hiểu về hệ thống dạy học ngành y ở các nước phát triển, em rất thắc mắc tại sao họ phải bắt tất cả các sinh viên ngành y phải học 4 năm khoa học cơ sở, em nghĩ 4 năm đó là bước đệm để họ chín chắn hơn trong suy nghĩ và thay đổi cách học tự học ở bậc đại học. Chúng em mới 18 tuổi đầu còn bỡ ngỡ ở ngôi trường đại học còn đang hãnh diện tự hào về bản thân, bị vùi dập như thế ? thì liệu có sang chấn tâm lí không? Em không biết các bạn như thế nào nhưng em thì em bị hụt hơi, chỉ ráng theo kịp các bạn theo kịp lịch trình học của nhà trường. Như vậy em có đủ năng lực không? Em cũng không dám chắc sau khi ra trường em có phạm sai lầm nào không? Rồi em có giữ được Y đức không?…
_ Lúc trước học trung học em không nghĩ gì về tiền bạc đâu… vì gia đình em chu cấp đầy đủ, lên bậc Đại Học chi tiêu nhiều hơn nên bắt đầu em nghĩ về tiền bạc nhiều hơn, lúc đi thực tập bệnh viện nhiều anh chị đàn anh chia sẽ kinh nghiệm, em nhớ có anh Bác sĩ nội trú vừa làm giảng viên vừa làm bác sĩ thu nhập khoảng 10tr/ tháng, ảnh tính sơ sơ nếu trừ khoảng 3-4tr chi tiêu hàng tháng dư khoảng 6tr/tháng thì sau 20 năm ảnh mới mua nổi nhà vùng ven thành phố, ảnh kể bạn ảnh nhiều người bỏ ngành đi làm trình dược viên, làm bệnh viện tư với mức lương cao hơn… Nếu em nói em ko quan tâm tới tiền bạc thì em nói dối rồi, ai mà không phải lo kinh tế xây dựng gia đình phải không thầy, nếu lương bác sĩ Việt Nam mà cứ đà này thì các bác sĩ giỏi đều bỏ bv công đi làm bv tư hết quá!
_ Việc chia 2 loại khám dịch vụ và khám bảo hiểm là em thấy vi phạm Y Đức rồi chứ nói chi xa, tại sao phân biệt đối xử bệnh nhân? Vẫn là bài toán bệnh nhân đông bv thiếu chỗ, thiếu bác sĩ…Giờ thì xây 2 bv Nhi đồng và ung bướu tp, rồi tuyển sinh đại trà cho đủ chỉ tiêu Bác sĩ, mà không cần quan tâm năng lực, ngày xưa chỉ tiêu bs là 400 ở PNT giờ đã gần 1000, chất lượng có đảm bảo? …
_ Bác sĩ thì cũng có người này người kia, có người điềm tĩnh có người nóng nảy, bệnh nhân đông, 1 ngày ở phòng khám ung bướu có thể lên vài trăm bệnh nhân mỗi phòng khám mỗi bệnh nhân chưa được hỏi bệnh đến 3p đã viết cho giấy đi xét nghiệm các loại, không một lời giải thích, đã vậy nhiều xét nghiệm không cần thiết…. bệnh nhân hỏi thì người bác sĩ điềm tĩnh thì cũng trả lời 1-2 câu, bác sĩ nóng tính thì cọc cằn quát tháo,…. chắc em làm trong môi trường đó e cũng sẽ stress như vậy quá thầy ơi!
_ Còn nhiều nhiều điều e cũng muốn nói lắm… nhưng em xin kết ở đây. Đối với em Y Đức của ngành Y chúng ta hiện nay đang xuống cấp,… cần cải cách việc giáo dục đào tạo sinh viên Y hiện nay,…

SV30
Theo em ngành y là ngành đặc biệt, vì công việc của chúng ta liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người. Không ai có thể sống hết đời mà chưa từng vài lần mắc bệnh, k nhiều thì ít, ai cũng có nhu cầu được chăm sóc sức khỏe. Do đó, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ y tế hay y đức như mình vẫn gọi là điều không thể thiếu. Không những vậy, giữa đời thường bộn bề nỗi lo của cuộc sống, chúng ta cần hết sức tỉnh táo và nghị lực để giữ gìn cái tâm của người thầy thuốc trước những cám dỗ của tiền bạc, quyền lực. Nói cách khác, làm sao trọn lòng với bệnh nhân mới là điều hay!

SV33
Hiện nay,thông qua các kênh thông tin truyền thông đại chúng, hình ảnh 1 người Bác sĩ dần xấu đi trong suy nghĩ người dân. Trước khi em học Y và tới tận năm 3 thì vấn đề Y đức mới nổi cộm lên và vẫn là đề tài nóng bỏng cho các trang báo hiện nay với 1 số vấn đề như : Chuyên môn BS kém để xảy ra tử vong,…Bác sĩ khám sơ sài để xảy ra sự cố….. rồi tác phong Bác sĩ khi khám bệnh…rồi Bác sĩ không có y đức khi không chữa bệnh cho bệnh nhân không có tiền….. Chẳng lẻ Y đức của các BS đi xuống? thật khó để kết luận vì thật sự là một phần do nhân viên một phần rất nhiều yếu tố còn lại như : qui định, quy chế, tiền lương, thưởng, áp lực công việc, công sức bỏ ra so với thành quả có được….

SV35
– vấn đề muôn thuở, đặc biệt khi mà đồng tiền càng ngày càng mất giá (lạm phát -> giá cả, chi phí tăng + lương không cao -> cuộc sống khó khăn -> phát sinh vấn đề)

– Một vấn đề nhức nhối khác mới xuất hiện: góc nhìn phiến diện, tiêu cực, muốn giật tít, … của 1 số nhà báo, phóng viên lợi dụng công nghệ, đưa thông tin tràn ngập và không chọn lọc … ảnh hưởng ít nhiều đến nhân viên y tế nói riêng và ngành y tế nói chung.

– Sự kiểm soát an ninh lỏng lẽo, biện pháp xử phạt chưa đủ nặng để răn đe những thành phần gây rối, phá hoại, đe dọa thiệt hại về người và của, làm gián đoạn trong công tác khám chữa bệnh của các nhân viên y tế (…) Ví dụ: sau những sự việc nhân viên y tế bị đuổi đánh, xúc phạm hay thậm chí bị trả thù thì việc thực hành chữa bệnh cho những đối tượng có liên quan trong các cuộc ẩu đả, thanh toán đang gặp khó khăn.

Tóm lại, vần đề y đức luôn là đề tài muôn thuở và hơn lúc nào hết thì trong giai đoạn hiện nay, vấn đề này lại càng trở nên nhạy cảm hơn và đáng báo động hơn !

(ĐHN)

………………………………………………………….

(*) Nguyên Trưởng Bô môn Y đức- Khoa học hành vi, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Tp.HCM.

Nguồn: Văn Hóa Phật Giáo, số 303, ngày 15.8.2018

Bs Trần Văn Ký: Vấn đề ”bột nêm”

21/03/2018 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Ghi chú: ”Trăm thứ bệnh qua đường miệng” như tục ngữ nói. Từ thời Hippocrates (Thế kỷ thứ IV trước CN) đã nhấn mạnh ”thực phẩm chính là thuốc”. ”Thuốc” có nghĩa là có thể chữa khỏi bệnh và có thể gây bệnh từ nhẹ đến nặng. Ngày nay người ta càng thấy rõ điều này.

Gần đây nhiều bạn hỏi về vấn đề thực phẩm biến đổi gen, vấn đề tồn đọng kháng sinh, kim loại nặng trong thực phẩm và vấn đề ”bột nêm”. QuanVenDuong của GS Huỳnh Chiếu Đẳng cũng vừa đưa bài viết của Bác sĩ Trần Văn Ký, Hội Khoa học – Kỹ thuật An toàn Thực phẩm VN về vấn đề ”bột nêm” này. Xin phép được chia sẻ nơi đây.

Trân trọng cảm ơn,

ĐHN

QuanVenDuong HCDj 20.3.2018

———- Forwarded message ———-
From: LouisTrung <loui rung@ ya o.com>
Date: 2018-03-19 22:04 GMT-04:00
Subject: Fw: Fwd: Fw: * Bột nêm’’

Xin đọc bài dưới đây của bác sĩ Trần văn Ký
Bột Nêm

Ngại bột ngọt chứa nhiều hoá chất gây cứng cổ, nhức đầu… nhiều người đã chuyển sang dùng các loại bột nêm từ thịt, cá, một số loại nấm… để tốt hơn cho sức khoẻ. Cách lựa chọn này liệu có thật sự an toàn cho người tiêu dùng? Trong bữa ăn hàng ngày, cần hạn chế việc sử dụng bột nêm.

Trên thị trường hiện xuất hiện nhan nhản hàng chục loại gia vị bột nêm với đủ nhãn hiệu khác nhau và những lời quảng cáo thoạt nghe dễ có cảm giác ngon, tiện lợi và an toàn tuyệt đối.
Mà quả thật, các loại bột nêm này có thể thay thế cho tất cả các loại thịt, cá, tôm, cua… cần thiết cho một món xúp, hay một món xào. Chỉ cần một thìa bột nêm, bạn sẽ có ngay một nồi canh rau ngon ngọt như đã được hầm từ xương.

Rất ít người biết rằng, chính sự thay cá, thịt bằng bột nêm đó tạo ra nguy cơ sức khoẻ của họ ngày càng hao mòn, xuống dốc. Bột nêm không thể thay thế thịt, cá…
Cần nói ngay rằng, bột nêm chính là chất phụ gia siêu bột ngọt. Tính ngọt của loại gia vị này gấp 200 lần các loại bột ngọt khác.
Đặc biệt, trong bột nêm chứa chủ yếu một loại chất tên gọi I & G, kết hợp từ hai chất Disodium 5’ – Guanylate và Disodium 5’ – Inosinate.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia thuộc cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ, hai chất trên nếu kết hợp với nhau sẽ tạo ra một số độc chất, mà nếu tích trữ chúng trong cơ thể người quá nhiều, có thể gây quái thai và rối loạn chuyển hoá. Hơn nữa, khi đã cho các loại bột nêm này vào nồi lẩu hoặc món xào, chúng sẽ tạo cho người ăn cảm giác như nếm được món xúp ngon lành từ thịt hầm.

Nguy hiểm hơn, chất I & G còn khiến người ăn luôn cảm thấy ngon miệng, ăn rồi lại muốn ăn nữa. Chính sự ngon miệng này đã đánh lừa cảm giác mọi người và giúp các loại gia vị bột nêm ngày càng được nhiều người tin dùng. Ngoại trừ những nhà sản xuất và các nhà nghiên cứu, ít người tiêu dùng, biết rằng bột nêm chỉ là một chất phụ gia. Chúng hoàn toàn không thể thay thế các nguyên liệu thực phẩm thịt, cá.

Vì vậy, nếu bạn lạm dụng quá nhiều bột nêm trong nấu ăn, thì có nghĩa bạn đang đưa nhiều hoá chất vào cơ thể mình và những người thân trong gia đình. Mà đã là hoá chất thì ít nhất chúng cũng gây nhiều tác hại về tim mạch, gan, thận, hoặc gây dị ứng, tê môi, tê lưỡi, mệt mỏi cho người sử dụng. Không nên lạm dụng bột nêm .

Xử trí khi ngộ độc bột nêm :
Một số trường hợp dùng quá nhiều chất phụ gia như bột nêm có thể đưa đến các biểu hiện bị ngộ độc hoá chất như cứng cổ, nhức đầu, xây xẩm mặt mày hay dị ứng, ngứa ngáy cơ thể… Nếu gặp tình huống đó, hãy cho nạn nhân uống thật nhiều nước, hoặc các loại nước chanh, nước chè đường sẽ giúp tuần hoàn máu, giải độc cơ thể. Một số quốc gia phương Tây, các nước phát triển… hiện không cho phép sử dụng các chất phụ gia như bột nêm trong nấu ăn. Ngay ở Việt Nam, loại chất I & G chứa trong bột nêm cũng không có mặt trong danh sách các chất phụ gia được phép sử dụng của bộ Y tế.

Tuy nhiên, vì lợi nhuận cao ngất ngưởng, một số nhà sản xuất vẫn ngang nhiên sử dụng chất này trong sản phẩm, phủ lấp chúng bằng những lời quảng cáo thái quá. Người tiêu dùng thì lại cứ vô tư tin vào những hình ảnh đẹp, những lời ngọt ngào trên quảng cáo mà mua đem về sử dụng.

Hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào xác định liều lượng bột nêm dùng trong ngày bao nhiêu là hợp lý. Việc chọn hay không chọn bột nêm cho bữa ăn hàng ngày chỉ có thể phụ thuộc vào một người tiêu dùng thông minh, tỉnh táo.

Trong bữa ăn hàng ngày, bạn cần hạn chế việc sử dụng bột nêm. Thay vì phải dùng chất phụ gia, các bà nội trợ hãy làm siêng chạy ra chợ mua cá, thịt tươi để đủ chất cho gia đình. Một nồi canh có đầy đủ thịt, rau… thì bạn không cần phải thêm bất cứ gia vị bột ngọt, bột nêm nào khác…

BS TRẦN VĂN KÝ

Trường thuốc Sài Gòn ngày tháng cũ

27/11/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Trường thuốc Sài Gòn ngày tháng cũ

06:33 AM – 26/11/2017 Thanh Niên

Đi ngang góc đường Võ Văn Tần – Lê Quý Đôn (TP.HCM) ai cũng biết số nhà 28 Võ Văn Tần là Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, nhưng ít người rõ nơi này ngày xưa là chùa Khải Tường, được lập theo lệnh vua Minh Mạng để ghi dấu tích nơi ngài chào đời và sau đó là Trường thuốc Sài Gòn.

Trường Y khoa Đại học đường tại số 28 đường Trần Quý Cáp, nay là Võ Văn Tần ẢNH: T.L

Nơi tập hợp những giáo sư cự phách

Người Pháp đã chiếm ngôi chùa để lập đồn lính. Đến tháng 12.1860 viên đại úy Barbet, chỉ huy trú đóng, bị nghĩa quân phục kích giết chết. Khoảng năm 1947 thì số nhà 28 này tấp nập sinh viên (SV) trường thuốc. Trường thuốc ngày xưa mang tên Y Dược hỗn hợp Đại học đường (Faculté mixte de Médecine et de Pharmacie) được thành lập sau Hiệp định Genève. Trước năm 1947, đây là chi nhánh của Trường Y khoa Đông Dương thuộc Viện Đại học Đông Dương đặt ở Hà Nội.

Trường thuốc y dược hỗn hợp này ít được biết đến vì chẳng có ngôi trường to đùng như bây giờ. Trường thuốc ngày ấy được đặt trong một tòa nhà cũ kỹ, trước kia là nhà của một bà bác sĩ, lùi mình vào giữa một sân rộng với rào cây xanh tươi, mang số 28 ở góc đường Testard – Barbet một vùng yên tĩnh, ít ai qua lại. Vì trường đặt trong một ngôi biệt thự, chẳng cải tạo lại nên giảng đường là những phòng nhỏ bé, chật hẹp.

Bài phóng sự Trường thuốc Sài Gòn của báo Đời Mới (năm 1959) cho biết: “Chỉ có ba gian ở tầng lầu trên dùng cho cả hai trường y dược nên nhiều khi không đủ, SV phải đi học nhờ ở những nơi khác như Viện Pasteur, ở phòng thí nghiệm vật lý học đường hay ở ngay nhà xác Chợ Rẫy khi học giải phẫu. Tại trường, lớp học chỉ vừa đủ để chứa một ít SV nên mỗi năm vô thêm người là cả vấn đề. Lúc sơ khai, nhà trường đóng những bàn nhỏ vừa cho hai người ngồi. Gặp phải “nạn nhân mãn”, ông viện trưởng nghĩ ra một diệu kế là cưa ngay mặt bàn làm hai theo chiều dài để tăng số bàn gấp đôi…”. Các “ông thầy” Nguyễn Chấn Hùng, Đỗ Hồng Ngọc, Trần Đông A, Ngô Thế Vinh, Trương Thìn…. thuở SV chắc đã từng ngồi trên những cái bàn này?

Dù nhỏ và chật hẹp như vậy nhưng vào đầu năm 1960, Trường Y Dược hỗn hợp có một dàn giáo sư (GS) cự phách. Được biết đến là GS Khoa trưởng Phạm Biểu Tâm, Phụ tá khoa trưởng là GS Ngô Gia Hy và 83 GS – bác sĩ (BS) Việt lẫn nước ngoài như GS Trần Quang Đệ, GS Nguyễn Đình Cát, GS Trần Ngọc Ninh, GS Nguyễn Ngọc Huy, BS giảng sư Trần Lữ Y, Bùi Duy Tâm, Nguyễn Phước Đại… Khoảng đầu thập niên 1960, Trường Y Dược hỗn hợp tách ra và đổi tên thành Y khoa Đại học đường.

Thời nào cũng vậy, mộng ước của cha mẹ của các cô gái là kiếm được chàng rể “BS, kỹ sư” cho nở mày nở mặt với thiên hạ. Tôi thì không dám mơ trở thành BS vì chỉ ham chuyện văn chương còn những thằng bạn tôi, khi còn học trung học đã mơ đời BS nên từ khi lên lớp đệ tam (lớp 10) đã chọn ban A để dễ dàng thi lấy chứng chỉ SPCN (Sciences Physiques, Chimiques et Naturelles) hoặc chứng chỉ sinh lý – sinh hóa. Khi có chứng chỉ này được xem như vào lớp dự bị y khoa. SV phải vượt qua kỳ thi tuyển vì sĩ số có hạn. Niên khóa 1971 – 1972, 952 thí sinh dự thi nhưng chỉ có 203 người vượt vũ môn (trong đó 65 nữ SV). Sau 6 năm học tập và thực tập tại các bệnh viện (chưa kể năm dự bị), SV được xem là y sĩ và có thể hành nghề tại các bệnh viện. Nhưng nếu muốn có được bằng BS y khoa, y sĩ phải trình một luận án trước một hội đồng gồm 5 thành viên. Bằng BS y khoa do trường y khoa cấp được xem là tương đương với văn bằng y khoa nước ngoài.

GS Phạm Biểu Tâm nói chuyện với SV tại tòa nhà số 28 đường Testard, sau đổi lại là Trần Quý Cáp (nay là Võ Văn Tần) ẢNH: LIFE

Ngôi trường mới của thầy thuốc

Ngày 9.5.1963 là ngày đặt viên đá đầu tiên xây dựng trung tâm giáo dục y khoa (TTGDYK) tại đường Hồng Bàng (Chợ Lớn), nay là Đại học Y Dược TP.HCM, với thiết kế của công ty kiến trúc Mỹ Smith, Hinchman&Grylls và đoàn kiến trúc sư VN do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ hướng dẫn. Bắt đầu từ năm 1961, hai bên đã cộng tác để thiết lập đồ án kiến trúc nói trên. Khoảng tháng 6.1962, hai bên đã hoàn thành đồ án xây cất TTGDYK với đầy đủ các chi tiết. Trường có nhiều phòng thí nghiệm, những giảng đường với 200 chỗ ngồi, một đại thính đường với 450 chỗ ngồi, một thư viện 200 chỗ ngồi, một quán cà phê và một bệnh viện y khoa. Với cơ sở lớn như vậy, hằng năm chỉ có độ 200 BS y khoa và 50 nha sĩ tốt nghiệp.

Sau ba năm xây dựng, ngày 16.11.1966, chính quyền Sài Gòn đã làm lễ khánh thành TTGDYK với kinh phí xây dựng là 150 triệu đồng. GS Phạm Biểu Tâm đã đọc một bài diễn văn khai mạc trong đó có đoạn đáng chú ý: “Trung tâm này sẽ xứng danh là một TTGDYK vào bậc nhất nhì vùng Đông Nam Á”.

Sau này, trường được gọi là Y khoa Đại học đường Sài Gòn trực thuộc Viện Đại học Sài Gòn. Trong gần 10 năm cộng tác giữa hai phía, trường đã hợp tác chặt chẽ với 20 bộ môn của 19 trường y tại Mỹ. Ngoài việc 140 giảng viên VN được huấn luyện tại Mỹ từ 6 tháng đến 6 năm, phía Mỹ đã gửi đến VN lượng sách, báo đồ sộ cho thư viện và một lực lượng ban giảng huấn hùng hậu với 171 giảng viên, trong đó 22 chủ nhiệm bộ môn, 37 giảng viên hợp tác dài hạn, 112 hợp tác ngắn hạn, với những tên tuổi lớn của y khoa Mỹ lúc bấy giờ. Từ ngôi trường y khoa này, xuất hiện một loạt BS tài ba, những GS – tiến sĩ y khoa đầu ngành nổi tiếng tại VN hiện tại. Nhiều thế hệ BS kế tục, đã và đang được đào tạo bởi các GS-BS thi đậu vào TTGDYK năm đầu tiên.

Năm 1976, các trường Y khoa Đại học đường Sài Gòn, Dược khoa Đại học đường Sài Gòn, Nha khoa Đại học đường Sài Gòn và Trường Đào tạo cán bộ y tế miền Nam hợp nhất thành Trường đại học Y Dược TP.HCM trực thuộc sự quản lý của Bộ Y tế.

Từ năm 1947 đến nay, 70 năm qua, Trường đại học Y Dược TP.HCM ngày càng phát triển, cũng nên nhớ lại địa chỉ 28 Võ Văn Tần – nơi xưa kia đã có một trường đào tạo những sinh viên trường thuốc “sẽ săn sóc miễn phí cho người nghèo và không bao giờ đòi hỏi một thù lao quá đáng so với công việc làm” (trích lời thề Hippocrates do BS Nguyễn Đình Cát dịch).

Lê Văn Nghĩa

(báo Thanh Niên)

…………………………………………………………………………………………

Trường Đại học Y khoa Sài Gòn

Trường Đại học Y khoa Sài Gòn là trường đại học đào tạo bác sĩ y khoa của Việt Nam Cộng hòa. Đây là một phân khoa đại học của Viện Đại học Sài Gòn.

Trường Đại học Y khoa đầu tiên ở Việt Nam là Trường Y khoa Đông Dương thuộc Viện Đại học Đông Dương (tiếng Pháp: Université de l’Indochine) đặt ở Hà Nội. Năm 1946 mở thêm một trường phụ thuộc ở Sài Gòn với tên Faculté de Médecine et de Pharmacie de Hanoi, Section de Saigon. Sau Hiệp định Genève năm 1954, cơ sở và nhân sự được dời từ ngoài Bắc vào Sài Gòn dưới tên mới: Faculté de Médecine et de Pharmacie, Université de Saigon. Đó là khởi điểm của trường Y khoa riêng của Sài Gòn. Khoảng 2/3 sinh viên y khoa Hà Nội cùng các giáo sư cũng di cư vào Nam tăng sĩ số và giảng viên.

Trụ sở của trường là số 28 đường Testard gần góc với đường Barbé (sau năm 1955 đổi là Trần Quý Cáp và Lê Quý Đôn). Đó nguyên là đất cũ của ngôi chùa Khải Tường lịch sử. Sang thời Pháp thuộc chùa bị phá. Lấp lên trên nền chùa cũ là biệt thự tư gia. Năm 1940 nữ bác sĩ Henriette Bùi, mở dưỡng đường sản phụ khoa ở đó. Bà là nữ bác sĩ đầu tiên của Việt Nam, cũng là con gái của nghị viên Bùi Quang Chiêu, một nhân vật chính trị quen thuộc ở Nam Kỳ. Bà đã hiến biệt thự cho chính phủ để trường có nơi hoạt động.

Năm 1955 Bệnh viện Bình Dân được lập để làm nơi thực nghiệm giải phẫu, bổ túc thêm cho Bệnh viện Chợ Rẫy. Năm 1956 thì mở Bệnh viện Nhi đồng trên đường Sư Vạn Hạnh; đó là cơ sở y tế đầu tiên tại Việt Nam dành riêng cho nhi khoa.[4] Cùng năm đó Trường mở riêng Cơ thể học Viện ở đường Trần Hoàng Quân, cạnh Bệnh viện Hồng Bàng.

Tháng Tám năm 1961, Trường tách Y khoa và Dược khoa làm hai. Năm 1963 thì tách Nha khoa ra khỏi. Cũng vào những năm này các giáo sư người Pháp lần lượt giải nhiệm và ban giảng huấn chuyển qua tay người Việt. Năm 1962 là năm cuối cùng bằng Bác sĩ Y khoa của Viện Đại học Sài Gòn được công nhận tại Pháp.

Trường Đại học Y khoa giữ nguyên địa chỉ ở số 28 đường Trần Quý Cáp đến Tháng Sáu năm 1966 thì dọn đến địa điểm mới là Trung tâm Giáo dục Y khoa vừa hoàn tất trên Đại lộ Hồng Bàng. Kinh phí 4 triệu rưởi Mỹ kim một nửa do cơ quan USAID của Hoa Kỳ tài trợ với sự trợ lực của Hội Y khoa Hoa Kỳ (American Medical Association, AMA), 50% góp từ ngân sách quốc gia Việt Nam Cộng hòa. Cơ sở mới được một nhóm kiến trúc sư Mỹ Việt thiết kế, trong đó Công ty CRS (Houston) là trưởng nhóm Hoa Kỳ, và Văn phòng tư vấn kiến trúc của KTS Ngô Viết Thụ là trưởng nhóm Việt Nam. Sau khi xây dựng xong, nhóm kiến trúc sư Mỹ Việt đang tiến hành thiết kế bệnh viện Y khoa thực hành cho trường Y tại một khu đất lân cận (có sân bay trực thăng) nhưng phải ngưng khi chính thể Việt Nam Nam Cộng hòa sụp đổ.

Ở Gia Định thì đặt Trung tâm Thực tập Y khoa trong Bệnh viện Nguyễn Văn Học dưới sự điều hành của Tổng quản đốc làm nơi sinh viên y khoa đem áp dụng kiến thức điều trị.

Ngoài 1 năm đầu dự bị khoa học tổng quát, học trình y khoa chính quy là sáu năm theo khuôn mẫu y khoa Pháp. Hai năm đầu học các môn cơ thể học, mô học, sinh hóa học, sinh lý, và triệu chứng học. Năm thứ ba và tư học các môn cơ thể bệnh lý, nội khoa và ngoại khoa. Cũng hai năm này sinh viên bắt đầu đi thực tập ở các bệnh viện.

Năm thứ năm và sáu chuyển sang các môn bệnh lý chuyên môn: nhi khoa, sản phụ khoa, tâm thần… và tăng thời gian thực tập ở các bệnh viện.

Năm thứ sáu cũng là năm hoàn tất luận án.

Một buổi trình luận án 1960

Sau buổi trình luận án của 2 Bs tân khoa: Nguyễn Khắc Minh, Đào Hữu Anh tại Đại học Y Khoa Sài Gòn (1960); với Hội đồng Giám khảo, hàng trước từ trái: Giáo sư Nguyễn Hữu, Giáo sư Phạm Biểu Tâm, Giáo sư Trần Đình Đệ, Giáo sư Trịnh Văn Tuất. (Bs Nguyễn Khắc Minh, Bs Đào Hữu Anh, cả hai đều trở thành giáo sư của trường Y Khoa sau này).

Đọc Lời thề Hippocrate

Serment d’Hippocrate:

“ En présence des Maîtres de cette école, de mes chers Condisciples et devant l’Effigie d’Hippocrate, je promets et je jure, au nom de l’Être Suprême, d’être fidèle aux lois de l’honneur et de la probité dans l’exercice de la Médecine. Je donnerai mes soins à l’indigent et n’exigerai jamais un salaire au-dessus de mon travail. Admis dans l’intérieur des maisons, mes yeux n’y verront pas ce qui s’y passe, ma langue taira les secrets qui me seront confiés, et mon état ne servira pas à corrompre les mœurs ni à favoriser le crime. Respectueux et reconnaissant envers mes Maîtres, je rendrai à leurs enfants l’instruction que j’ai reçue de leurs pères.

Que les homes m’accordent leur estime si je suis fidèle à mes promesses!

Que je sois couvert d’oppobre et méprisé de mes confrères si j’y manque!

……………………………………………………………………………………….

(theo Tài liệu Dr HKCUONG)

Thư gởi bạn xa xôi (10/2017)

13/10/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Thư gởi bạn xa xôi (10/2017)

Chuyện năm học mới ở trường Y

Có gì mới không hả? Nhiều chớ. Nhưng làm biếng quá rồi. Nói chuyện gẫu bên tách café với bạn bè thì khoái hơn viết lách. Nhưng thôi, để mình kể bạn nghe vài chuyện hay hay vậy.

Năm học mới ở Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã bắt đầu. Ngày thứ Hai, 2/10, như thông lệ các năm trước đây, mình có một buổi ”trò chuyện” với các em sinh viên Y khoa năm thứ nhất (Y1).

Bài giảng của mình là Tổng quan về Y đức và về Khoa học hành vi & Giáo dục sức khỏe, vốn là Bộ môn mình phụ trách trước kia, nay là Cố vấn vì tuổi đã cao.

Một thầy thuốc già nói chuyện gì với các em sinh viên Y1, mới 18 tuổi bước vào trường Y trong buổi gặp gỡ đầu tiên này ư? Mình nói rằng hơn nửa thế kỷ trước, năm 1962, thầy cũng bước vào trường Y như các em hôm nay, lúc đó hẳn các em còn… bay bay trên trời! Rằng không có ai chọn học ngành Y với mong ước làm giàu cả, rằng thời của thầy thi vào Y phải trả lời 20 câu hỏi về ”kiến thức tổng quát” như về Hippocrates, Hải Thượng Lãn Ông, Biển Thước, về âm nhạc, hội họa, địa lý… đặc biệt có hai câu hỏi rất hay: “Giá gạo trên thị trường bao nhiêu một ký?” và “Giá than trên thị trường bao nhiêu một ký?”… Một số nước còn có cuộc phỏng vấn, coi giò coi cẳng người sinh viên muốn học ngành Y, có nước có tới 4 người trong Ban phỏng vấn gồm một giáo sư, một bác sĩ, một điều dưỡng và một… bệnh nhân! Vậy đó. Vì y khoa là làm việc với con người. Và y khoa là phải học suốt đời.

Rồi mình kể những vui buồn trong những năm học ngành y dài đăng đẵng (xưa 7 năm, nay 6 năm). Năm thứ nhất, học cơ thể học, em nào có nắm tay người yêu thì thường không phải âu yếm chi đâu mà chẳng qua mò mò mấy đốt xương lẩm nhẩm học, rồi những ngày mổ xác chết, với lòng biết ơn vô hạn những người hiến xác cho khoa học, rồi những ngày đi lâm sàng, học ”nhìn, sờ, gõ, nghe” tuyệt vời đến thế nào, không để quá lệ thuộc vào xét nghiêm máy móc như bây giờ…

Biết bao nhiêu chuyện học, chuyện hành, chuyện đời, chuyện nghề, chuyện nghiệp… Rằng ”bác sĩ” nghĩa là người học rộng, đa văn hóa, trước hết phải giỏi… tiếng Việt, rằng các Nguyên lý căn bản (giá trị) của Y đức phải được tôn trọng thế nào: Primum non nocere (Trước hết không làm hại, First do no harm); Giữ bí mật nghề nghiệp, Tôn trong nhân phẩm, tôn trọng quyền tự quyết (autonomy)… Rồi khuyến khích các em duy trì và phát triển các năng khiếu về nghệ thuật, đừng để thui chột chỉ vì mải học Y: văn thơ nhạc họa, ca hát nhảy múa, thể dục thể thao… rằng phải biết giải stress, cân bằng cuộc sống…

Về Khoa học hành vi thì cần hiểu tại sao con người có hành vi này hay hành vi khác, đặc biệt các ”hành vi sức khỏe” và việc giáo dục sức khỏe là nhằm thay đổi hành vi thế nào… Dĩ nhiên, sau này các em sẽ được học những bài học chi tiết hơn, với cả phần thực hành với Bộ môn.

Cảm ơn thầy Trương Trọng Hoàng, Bs Mai Ngọc Thanh Ngân, Bs Nguyên Hùng, Bs Kim Chi đã hỗ trợ tích cực cho thầy Ngọc buổi hôm đó.

Buổi ”trò chuyện” của một thầy thuốc già và các bạn trẻ ”đồng nghiệp tương lai” chỉ có vậy, nhưng theo mình, đó thực sự quan trọng, dù thời gian chỉ có 2 tiết học. Mình vẫn nhớ mãi buổi học đầu tiên với Thầy Phạm Biểu Tâm ngày xưa khi thầy nói “Nghề Y là một nghề cao quý nếu ta muốn cao quý nhưng cũng là nghề thấp hèn nếu ta muốn thấp hèn…v.v…”.

Đáng tiếc là lớp Y1 năm nay quá đông, cả ngàn em, nên chỉ có vài trăm em ở Giảng đường 508 là được tiếp xúc trực tiếp, còn các giảng đường khác, các em chỉ nghe tiếng và xem slides trên màn hình, thậm chí chẳng biết mặt thầy! Lớp quá đông thì khó mà có chất lượng đào tạo như mục tiêu đề ra được!

Hẹn thư sau,

ĐHN

Buổi ”trò chuyện” thân mật của một người thầy thuốc già Đỗ Hồng Ngọc với các em sinh viên y1 Trường ĐHYK PNT ngày 2/10/2017

Giảng đường 602

Nói với Sinh viên Y5 (tiếp theo)

08/07/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Nói với Sinh viên Y5 (tiếp theo)

Bs Đỗ Hồng Ngọc

Đây là phần trình bày dưới dạng Powerpoint của thầy Đỗ Hồng Ngọc dành cho các bạn Sinh viên Y5 trong buổi Hội thảo Y đức của Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, thành phố Hồ Chí Minh (Saigon) ngày 17.6.2017.

Theo yêu cầu của một số các em, thầy Ngọc đưa lên để tiện tham khảo.

Thân mến,

Tại sao em nên là một Bác sĩ?

2. Làm thế nào để trở thành một Bác sĩ giỏi (tốt)?

3. Làm thế nào để là một Bác sĩ “hạnh phúc”?

………………………………………………………………………………………………..

(*) Một số hình ảnh được lấy từ Internet. Xin trân trọng cám ơn. (ĐHN)

Nói với Sinh viên Y5

08/07/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Nói với Sinh viên Y5

Bs Đỗ Hồng Ngọc

Hội thảo Y đức cho SV Y5 Trường ĐHYK Phạm Ngọc Thạch, Tp HCM 17.6.2017

Năm nay có sự chuẩn bị khá hơn các năm trước, dù số lượng SV khá đông, trên 500 em. Trước đó các em đã sinh hoạt ở lớp và đề xuất mỗi lớp một chủ đề để “thảo luận hội trường”: Đó là 4 chủ đề lớn: 1) First do no harm, 2) Hoa hồng thuốc, 3) Giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân, 4) Bạo lực y tế.

Mỗi lớp đều thực hiện các “tiểu phẩm” với kịch bản cô đọng và ‘diễn xuất’ cũng khá hay, sau đó là cuộc thảo luận chung quanh vấn đề được đặt ra rất sôi nổi. Tiếc thời gian quá ít. Phải nói năm nay nhờ nhóm các bác sĩ trẻ trong bộ môn Y đức – Khoa học hành vi hoạt động tích cực, cùng với sự trợ giúp của nhóm hỗ trợ từ Sinh viên, nên Hội thảo có thể nói là thành công. Ngoài thầy Hiệu trưởng Ngô Minh Xuân, kiêm Trưởng Bô môn, thầy Trương Trọng Hoàng, Phó TBM, thầy Ngọc, Cố vấn, còn có các thầy cô được mời tham gia vào từng vấn đề như Cô Phi Yên, cô Hà, thầy Thanh, thầy Tuấn, anh Tân, cùng các cô bên mảng tâm lý. Bộ môn thì có Thanh Ngân, Kiều Chinh, Nguyên Hùng… trực tiếp trong BTC.

Riêng tôi, một “thầy thuốc già”, làm Cố vấn Bộ môn Y đức – Khoa học hành vi của Trường mấy năm nay cũng đã tham gia vào “chủ tọa đoàn” và có một bài phát biểu ngắn với các em: Nói với Sinh viên Y5 trong dịp này. Nhìn lại các bạn bác sĩ trẻ trong Bộ môn và các em sinh viên Y5, đã thấy giật mình: thầy trò cách nhau đã hơn… nửa thế kỷ. Biết bao nhiêu nước chảy qua cầu! Thời mình đã khác xa các em nhiều quá! Tuy nhiên, vẫn còn đó những vấn đề trong mối quan hệ Thầy thuốc – Bệnh nhân…

Từ lâu, tôi nghe ngóng, biết các em bây giờ không ít em chán nản, không muốn theo đuổi nghề y nữa. Thầy Thanh cho biết chắc có đến 50% các em Y5 đang chán nản, thầy Hoàng thì bảo chắc đến 90% muốn… bỏ nghề!

Tôi nghĩ, với tư cách là một người thầy thuốc già, có lẽ nên chia sẻ với các em về vài vấn đề như : Tại sao nên là Bác sĩ? Làm thế nào để trở thành một bác sĩ giỏi? và Làm thế nào để là một bác sĩ “hạnh phúc”?

Nhưng trước hết, tôi muốn ghi lại đây (trích dẫn) vài kết quả thăm dò ý kiến một vài SV Y5 để hiểu rõ hơn “nỗi lòng” các em, thế hệ thầy thuốc tương lai. Xin cảm ơn các em SV Y5 đã trả lới câu hỏi của thầy Ngọc, cám ơn Bs Mai Ngọc Thanh Ngân đã giúp thầy tiếp cận với các em.

Câu hỏi: “Trong thời gian học y khoa, đã bao giờ em chán nản, muốn bỏ nghề chưa? Và vì sao em mất động cơ học để trở thành BS?”

TLM

Ngày: 21:47 9 tháng 6, 2017

Con là sinh viên Y5, trong quãng đời sinh viên, đôi lúc con đã chán nản.

Có thể đó là lúc con thấy các bạn, anh chị có người thân làm trong ngành, hay còn gọi là “con ông cháu cha” chỉ cần học tàn tàn nhưng rồi lại kiếm được chỗ làm “ngon”.

Hay là đôi lúc con thấy các bạn “copy” bằng nhiều hình thức trong thi cử nhưng điểm lại cao hơn so với mình.

Rồi còn vấn đề bệnh nhân tin ông/bà hàng xóm hơn tin bác sĩ điều trị. Đôi khi con nghĩ không biết là do thói quen thì khó thay đổi hay do bác sĩ chưa biết cách truyền đạt. Rồi con thấy mỗi buổi sáng 1 bác sĩ phải khám tầm 50 bệnh, mỗi bệnh vài phút, con lại nghĩ là với thời gian như vậy làm sao có thể giải thích hay truyền đạt cho bệnh nhân, thế là lại hơi chán.

Đời sinh viên con cũng không ít lần bị bệnh nhân chửi, to tiếng, bây giờ còn thêm nạn bạo hành nhân viên y tế, rồi những tai biến y khoa lúc nào cũng lơ lửng trên đầu …

Năm 1 thầy có bảo tụi con viết vào giấy những lý do mà tụi con chọn ngành y. Con thấy các bạn viết rất nhiều, rất dài nhưng con chỉ nhớ là con viết rất ngắn gọn “Vì con thích”. Nhiều anh chị nói là nghề chọn mình chứ mình không chọn nghề, có lẽ vì lý do của con quá ít nên khi gặp bế tắc thì không có nhiều sự lựa chọn chăng. Nhưng mà giờ nếu hỏi lại câu hỏi đó chắc con cũng chỉ trả lời được là vì con thích, nếu không thích thì con nghĩ con chẳng làm được.

Tuy đời sinh viên đôi khi tự nhiên có cảm giác chán chán nhưng vẫn còn rất nhiều kỉ niệm thú vị lắm ạ. Bây giờ bác sĩ thì đông, nhiệm sở lại ít. Không biết lúc đi làm con sẽ có những cảm nhận và trải nghiệm như thế nào. Nhưng mà cũng đáng mong chờ phải không ạ?

From: Hương

Date: June 9, 2017 at 8:50:49 PM GMT+7

Em là sinh viên Y4. Năm thứ tư chỉ còn vài ngày nữa sắp kết thúc và bước sang năm 5, giờ trong em cảm thấy chán lắm. Em còn nhớ khi được đứng trước lớp để trình bày suy nghĩ của mình về câu hỏi: ’10 năm nữa , tôi là ai?’ lúc đó em đang học lớp 10. Em đã không ngần ngại trả lời em sẽ làm bác sĩ, em sẽ giúp dân mình vì dân mình còn nghèo và khổ. Em đã đậu vào trường với số điểm không phải lắng lo là mình có bị rớt hay không. Năm 1, có vẻ như chưa quen được cách học và bạn bè, em có thi lại nhiều môn và đậu, lúc đó buồn dữ lắm. Năm 2 và 3 , không còn phải thi lại, được đi lâm sàng, cọ xát nhiều hơn, tiếp xúc với bệnh nhân được nhiều hơn, có nhiều động lực hơn. Có thể là do cách học của em, lúc đầu em học đọc bài từ từ gần đến thi học nhiều hơn chút; nhưng cho đến bây giờ dù thi ngập đến mặt vậy, em không hiểu sao em không cảm thấy sợ nữa mà thấy đơ ra thì đúng hơn… Sau mỗi kì thi, kiến thức của em giành cho môn đó tự động auto shift-delete; nên khi đi lâm sàng em như trên trời rơi xuống, dù có coi lại bài, cũng hiểu chút chút; rồi đâu lại đó. Em cũng biết muốn nắm những cái trên trời thì phải nắm những cái cơ bản trước là Sinh Lý, hoá sinh, sinh lý bệnh. Đi lâm sàng gặp thầy cô nhiệt tình đôi khi họ truyền lửa trong lúc dạy em còn hứng thú, rồi đi những khoa để tự bơi là đầu em như mớ hỗn độn.

Có phải vì điểm số của bài thi làm em chán nản hay tại em không cố gắng hết mình. Em suy nghĩ lại giúp dân mình thì có đủ thứ cách, có nhất thiết phải làm bác sĩ? ….có phải em đang đổ lỗi cho mọi việc xung quanh? hay em cứ học hết 6 năm rồi chuyển sang ngành học khác.

From: Lan
Date: June 15, 2017 at 6:37:35 PM GMT+7

(…) Đây là ít dòng của em về vấn đề “Trong thời gian học y khoa, đã bao giờ em chán nản, muốn bỏ nghề chưa? Và vì sao em mất động cơ học để trở thành BS?”.

Từ năm 3 tới năm 5 này năm nào em cũng muốn bỏ học 3,4 lần !

Giáo dục và y tế, khi bị đem ra kinh doanh, tính lời tính lỗ, thì chả còn gì là nhân đạo, nhân văn, hay nhân bản. Liệu tôi có phải tiếp tục thỏa hiệp để tồn tại? Nghĩ tới đó lại càng chán ngán, ê chề.

(…)

Lương bác sĩ quá bèo bọt. 1 giờ làm nhân viên phục vụ ở Sh café được 18k, làm nhân viên ở cửa hàng tiện lợi FMart được 22k/giờ, làm nhân viên phục vụ ở nhà hàng Gy được 20k/giờ. Học bác sĩ 6 năm ra xin việc trầy trật nhận mức lương 11k/giờ.

(…)

Điều này dẫn tới các hậu quả như:

1. Bác sĩ không đủ sống với đồng lương chân chính. Muốn sống với nghề phải đi đêm với trình dược viên, phải ngồi phòng khám bệnh viện… Ngồi phòng khám rồi phải khám thiệt nhiều bệnh trong thời gian ngắn nhất, phải có “thái độ phục vụ rất công nghiệp”.

2. Bệnh nhân được khám như gà, mỗi người 2 phút. Bác sĩ bị đuổi đánh là do vậy; bệnh nhân không hết bệnh đi khắp các bệnh viện góp phần quả tải bệnh viện cũng do vậy; bệnh nhân tìm đến phòng khám có bác sĩ Trung Quốc, bị lừa hàng chục hàng trăm triệu cũng do vậy; bệnh nhân quay ra uống thuốc tàu thuốc nam thuốc bác thuốc tễ đầy corticoid cũng do vậy; ngành y tế bị chửi nhiều như hôm nay cũng là do vậy. Cay đắng không?

Đối mặt với những sự thật này, nói ra những sự thật này không hề dễ dàng. Tôi nói ra vì tôi dám nói, vì tôi thực sự muốn thay đổi, để bác sĩ no ấm hơn, để đồng bào tôi khỏe mạnh hơn.

(còn tiếp)

Nâng chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế (*)

11/06/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Nâng chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế (*)

theo TUOI TRE 11/06/2017 10:56 GMT+7

Đây là đề xuất của Cục Khoa học công nghệ và đào tạo – Bộ Y tế trong hội thảo về đổi mới đào tạo nguồn nhân lực y tế, diễn ra ngày 10-6 tại TP.HCM.

Hội thảo do Trường ĐH quốc tế Hồng Bàng (TP.HCM) tổ chức, với sự tham gia của đại diện Bộ Y tế, các trường đào tạo nhóm ngành sức khỏe và sở y tế một số địa phương.

Ông Nguyễn Minh Lợi, phó cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và đào tạo – Bộ Y tế, cho rằng vấn đề hiện nay là nâng chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế chứ không phải số lượng.

Mới chỉ cung cấp kiến thức

Thống kê từ Bộ Y tế cho thấy cả nước hiện có 196 cơ sở đào tạo nhóm ngành sức khỏe. Riêng ngành y đa khoa có 24 trường đào tạo, trong đó có 6 trường ngoài công lập.

Chất lượng đào tạo ngành y đa khoa trong thời gian qua vẫn còn nhiều bất cập, việc thực hành thực tế chưa đáp ứng được yêu cầu.

PGS.TS Lê Quang Cường – thứ trưởng Bộ Y tế – cho biết ở các nước, việc đào tạo ngành y rất đặc biệt, tuyển sinh đặc biệt chứ không chỉ dựa vào điểm số, phân chia hệ thống năng lực tách bạch, không bất cập như ở Việt Nam.

Theo ông Cường, muốn có bác sĩ năng lực chuyên môn tốt, sinh viên phải được những bác sĩ giỏi ở bệnh viện hướng dẫn. Nếu không tổ chức thực hành tốt thì kiến thức cỡ nào cũng bỏ đi. Hiện tại, chương trình đào tạo của chúng ta mới chỉ dừng lại ở việc  cung cấp kiến thức.

Theo PGS.TS Trần Diệp Tuấn – hiệu trưởng Trường ĐH Y dược TP.HCM, giữa hệ thống y tế và các trường đào tạo ngành y dường như mạnh ai nấy làm. Các cơ sở y tế không phản hồi với cơ sở đào tạo về chất lượng nguồn nhân lực, có đáp ứng được yêu cầu chưa, cần kiến thức và kỹ năng nào…

Trong khi đó, cơ sở đào tạo lại đào tạo những gì mình muốn mà không tham khảo ý kiến đơn vị sử dụng nhân lực, xem họ cần những gì. Giữa cơ sở đào tạo và sử dụng nhân lực chưa có sự tương tác, thảo luận với nhau.

Việc tách bạch hệ thống năng lực ở Việt Nam cũng có nhiều bất cập. Theo ông Cường, ở Việt Nam người có bằng thạc sĩ, tiến sĩ y khoa cũng tham gia khám chữa bệnh. Mong muốn bằng cấp quá lớn khiến nhiều người coi trọng bằng cấp hơn năng lực chuyên môn.

“Ở nước ngoài, người ta chia ra rõ ràng. Người có bằng thạc sĩ, tiến sĩ chỉ thiên về nghiên cứu, giảng dạy; bằng chuyên khoa thiên về khám chữa bệnh. Năng lực chuyên khoa có giá trị cao hơn, được đãi ngộ tốt hơn” – ông Cường nói thêm.

“Ở ta lẫn lộn cái này. Luật giáo dục ĐH không coi những bác sĩ giỏi ở bệnh viện là thầy giáo. Việc hành chính hóa đã làm mất nguồn lực đào tạo của ngành y”.

Phải thi năng lực hành nghề

Tại hội thảo, ông Nguyễn Minh Lợi cho hay khung cơ cấu giáo dục quốc dân quy định đào tạo ĐH từ 3 đến 5 năm. Hiện nay nhóm ngành sức khỏe gồm hai ngành là y và dược có thời gian đào tạo vượt khung này, đòi hỏi phải sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

Ông Lợi đề xuất mô hình đào tạo bác sĩ theo yêu cầu mới. Hiện chương trình đào tạo ngành y đa khoa liền mạch 6 năm, cấp bằng bác sĩ. Mô hình đào tạo mới tách thành hai giai đoạn: học 4 năm cấp bằng cử nhân y khoa, học thêm 2 năm (tại trường và bệnh viện) cấp bằng bác sĩ y khoa, tương đương trình độ thạc sĩ, nhưng chưa được hành nghề.

Người có bằng bác sĩ y khoa phải có một năm thực tập hành nghề tại bệnh viện và thi chứng chỉ hành nghề, nếu đạt mới được khám chữa bệnh và có thể tiếp tục học chuyên khoa. Hệ nghiên cứu (thạc sĩ, tiến sĩ) do Bộ GD-ĐT quản lý, hệ khám chữa bệnh do Bộ Y tế quản lý.

Với mô hình đào tạo mới này, ông Cường cho biết sẽ giải quyết được những bất cập hiện nay trong đào tạo nguồn nhân lực y tế. Theo ông Cường, người học 6 năm ra nhưng lương chỉ tương đương với người học cử nhân 4 năm là vô lý. Chế độ sẽ được thay đổi, để có chính sách người học 6 năm hưởng lương tương đương thạc sĩ.

Bộ Y tế cũng sẽ đưa ra hai hệ thống năng lực: nghiên cứu và chuyên khoa. Người có bằng thạc sĩ, tiến sĩ chỉ nghiên cứu, giảng dạy, chứ không tham gia khám chữa bệnh. Theo quy định mới, Bộ Y tế cũng sẽ xây dựng chuẩn năng lực nghề nghiệp cho nhóm ngành sức khỏe.

“Việc thi chứng chỉ hành nghề rất quan trọng. Bằng lái xe còn phải thi, trong khi khám chữa bệnh lại không đánh giá năng lực là điều rất đáng quan ngại” – ông Cường nói thêm.

“Ở các nước, người ta có bộ phận đánh giá năng lực độc lập, thường là hội đồng y khoa của nhà nước, không liên quan đến các trường. Ứng viên phải qua bài kiểm tra của hội đồng này mới được hành nghề y. Sắp tới chúng ta cũng sẽ làm như thế”.

(theo Tuổi Trẻ 11/6/2017)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(*) Tựa do ĐHN

Chia sẻ kinh nghiệm

09/05/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Như đã hứa, tôi sẽ lần lượt chia sẻ vài kinh nghiệm nho nhỏ cùng các bạn sinh viên và các đồng nghiệp trẻ trong ngành Y.

Dưới đây là bài phát biểu của tôi trong Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27-2 năm 2016 tại Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Tp HCM do thầy Trương Trọng Hoàng ghi lại và post trên youtube.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Chia sẻ kinh nghiệm: Dạy và Học

18/04/2017 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Đỗ Hồng Ngọc

Tg Trần Thiện Tùng: Thầy cảm ơn em đã “tiếp thị” thầy với các bạn giảng viên trẻ nhiều nơi nên gần đây thầy nhận được nhiều “meo” của các bạn, muốn có thêm tài liệu về Dạy và Học để tham khảo, thầy gởi bài này để em và các bạn tùy nghi nhé.

ĐHN.

Thư của một Giảng viên trẻ gởi ngày 5.2.2017

Con chào thầy ạ,

Lời đầu tiên con xin chúc thầy sức khỏe và bình an.

Con là NN, hiện con đang công tác tại Bộ môn Y tế công cộng, con được biết thầy qua trang dohongngoc.com và được anh Trần Thiện Tùng giới thiệu. Con đã muốn viết thư cho thầy rất lâu rồi, nhưng con cứ ngại và chần chừ mãi, hôm nay con mới dám bày tỏ cùng thầy.

Trước khi được anh Thiện Tùng giới thiệu, con đã có lần lên trang nhà của thầy để tìm tài liệu dạy học và nuôi con. Con rất ngưỡng mộ kiến thức và tâm huyết của thầy, và mong ước có ngày được thầy chỉ bảo để con có thêm hiểu biết, niềm tin trong công việc giảng dạy của mình. Mong muốn của con là trở thành người giảng viên có ích cho sinh viên: Có thể khơi dậy tình yêu và cái Tâm làm nghề cho các em, truyền đạt cho các em những kỹ năng cần thiết về Truyền thông – Giao tiếp – Lập kế hoạch, và cổ vũ các em tự học.

5 năm công tác vừa qua, con đã cố gắng là 1 giảng viên nhiệt tình (với mong muốn sự nhiệt tình của mình sẽ phần nào lan tỏa được tới các em) . Nhưng con cũng nhận thấy mình còn rất nhiều hạn chế cần khắc phục để đáp ứng được công việc khi mà xã hội có nhiều thay đổi:

– Học trò của con nhiều bạn ra trường chưa xin được việc. Học trò thiếu niềm tin và chính con cũng có lúc xót xa mà thiếu niềm tin.

– Về tài liệu học tập và cách thức tổ chức dạy học còn hạn chế. Con dạy Khoa học hành vi – Truyền thông Giáo dục Sức khỏe và Nâng cao Sức khỏe – Giao tiếp – Tâm lý y học – Tổ chức quản lý y tế. Con thấy nhiều nội dung còn nặng lý thuyết.

Con tự hỏi:

– Làm thế nào để các em tin rằng học điều dưỡng là có cơ hội, các em yêu nghề và sau này muốn gắn bó với nghề?

– Làm thế nào để các em có thể tăng cơ hội xin việc – thông qua tăng kỹ năng?

– Tổ chức dạy học thế nào để các em có thể nhạy cảm với người bệnh? tư vấn tốt cho người bệnh? Biết cách chọn hình thức truyền thông phù hợp và Lập được kế hoạch can thiệp phù hợp với vấn đề sức khỏe cộng đồng?

– Bản thân mình cần có chiến lược tự học như thế nào? Nguồn tài liệu nào?…

Con có rất nhiều thắc mắc muốn được thầy trợ giúp và mong thầy dành chút thời gian cho con cũng như học trò của con!

Con cảm ơn Thầy rất nhiều.

Một lần nữa con Kính chúc Thầy sức khỏe và Chúc một năm mới Bình an tới Thầy cùng toàn thể gia đình!

Con NN.

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

16.2.2017

Tg NN,

Thầy rất vui nhận thư con.

Năm còn mới nên thầy chúc con và gia đình một năm an vui, hạnh phúc.

Cài lý tưởng “trở thành người giảng viên có ích cho sinh viên: Có thể khơi dậy tình yêu và cái Tâm làm nghề cho các em và cổ vũ các em tự học” rất đáng quý, không dễ tìm thấy ở thời buổi này nên phải nói là thầy rất khen con.

Thầy bây giờ đã già, gần 80 rồi, không còn đứng lớp như xưa, thầy chỉ có một số bài chia sẻ về kinh nghiệm giảng dạy (giáo dục chủ động), các bài về Chăm sóc Sức khỏe Ban đầu (Primary Health Care), Giáo dục Sức khỏe (Health Education) và Nâng cao Sức khỏe (Health Promotion) , đào tạo Nhân viên Sức khỏe Cộng đồng (Community Health Worker)… và Y Đức con có thể tìm thấy rải rác trên trang dohongngoc.com .

Những năm gần đây thầy nghiêng về lãnh vục Phật học như con đã biết. Vì thế, thầy không có gì để giúp được con nhiều. SV của con phải giỏi cả lý thuyết lẫn kỹ năng điều dưỡng thì có thể đi làm việc ở Nhật hoặc các nước khu vực v.v… Ngành y còn bị coi rẻ và thiếu quan tâm nên SV chán nản không lạ. Con đọc thêm các bài viết về Y Đức của thầy nhé.

Thầy Đỗ Hồng Ngọc.

…………………………………………………………………………………………………………………………..

18.2.2017

Con cảm ơn Thầy,

Con rất vui nhận được thư của Thầy. Con cũng đã vào trang nhà dohongngoc.com để tham khảo tài liệu cho các bài giảng. Con xin phép Thầy, con đã lấy bài thơ dành cho các bạn Nữ hộ sinh, tài liệu về Nâng cao sức khỏe, và tham khảo những tổng hợp khi thầy chuẩn bị Hội thảo về Y đức cho sinh viên trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch. Con cũng lên diễn đàn của trường Phạm Ngọc Thạch để down tài liệu của Thầy và bác sỹ Trương Trọng Hoàng. Tuy nhiên, có nhiều chỗ con đọc cũng chưa hiểu hết.

Con biết là tuổi Thầy đã cao, thực lòng con tiếc là không biết Thầy sớm hơn, khi học Y tế công cộng mà lại dạy về Truyền thông cho Điều dưỡng và Y sỹ, con nhận thấy một Bác sỹ nhiều kinh nghiệm mà lại có nhiều kinh nghiệm về Truyền thông như Thầy thât đáng quý. Con mong ước những kinh nghiệm và tài liệu của Thầy được nhiều học sinh, giảng viên trẻ biết đến.

Vậy con xin Thầy có thể cho con xin thêm tài liệu về Giáo dục sức khỏe và Y đức, khi Thầy có thời gian,được không ạ.

Con NN!

…………………………………………………………………………………………………………………………….

Tp HCM 18.4.2017

Tg NN và các bạn,

Gần đây, không biết sao thầy thấy nhiều bạn vào trang www.dohongngoc.com/web/ tham khảo bài Giáo dục Sức khỏe, Nâng cao Sức khỏe, Chăm sóc Sức khỏe Ban đầu, Y đức… Thầy cũng nhận được nhiều “meo” từ các giảng viên trẻ ở Phú Thọ, Hà Nội, Hà Tĩnh, Huế, Thái Bình, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, Cà Mau… hỏi thêm về phương pháp giảng dạy sao cho đỡ nhàm chán và có hiệu quả.

Trên trang web này, thầy cũng có vài bài về phương pháp “giảng dạy người lớn” (Giáo dục chủ động), cũng sẽ cần thiết cho các bạn tham khảo, vì phải luôn nhớ rằng sinh viên là những “người lớn”, đừng dạy kiểu nhồi nhét như học sinh cấp 4 nữa thì mới thành công.

Phần thầy, dù đã tham gia giảng dạy ở Trường Đại học Y dược Tp HCM từ năm 1981 và ở Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch từ năm 1989 (Chủ nhiệm Bộ môn, bây giờ già, Cố vấn), thầy chưa bao giờ là một giáo sư… thứ thiệt, mặc dù văn bằng ngày xưa của thầy, tốt nghiệp năm 1969 Y khoa đại học đường Saigon, đã là Tiến sĩ Y khoa Quốc gia (thời đó học y 7 năm) và với 2 năm Cử nhân xã hội học Đại học Vạn Hạnh Saigon trước 75. Có lúc Trường kêu làm hồ sơ lấy Phó Tiến sĩ nhưng thầy xin từ chối. Cho nên nhớ đừng gọi thầy là… giáo sư gì cả đó nhé.

Gần đây, trong lúc thu dọn sách vở, tài liệu cũ, thầy tìm thấy vài “giáo án” viết tay hơi kỳ cục này, nghĩ có thể chia sẻ với các em để tùy nghi. Thời đó chỉ dùng Overhead nên viết tay trên giấy trong (transparency) như vầy thôi em ạ.

Dạy học là một khoa học và là một nghệ thuật phải không? Vậy, trước hết, phải “say mê” với nghề nhé!

Thầy chỉ chụp hình đưa lên đây thôi. Dĩ nhiên thỉnh thoảng sẽ “bàn rộng” khi cần.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Ghi chú thêm:

18.4.2017

Tg NN,

Thầy xin phép chọn bức thư con gởi như một gợi ý- để đưa lên trang www.dohongngoc.com/web/ vài tư liệu về công tác giảng dạy sao cho hấp dẫn và hiệu quả để các bạn giảng viên trẻ thảo luận… cho vui nhé. Con thử xem qua, và cho biết điều nào theo con là quan trọng nhất, tại sao? Con chia sẻ thêm các kinh nghiệm cá nhân, và cho biết Sv quan tâm tới điều gì khi học các môn con đang giảng dạy nhé? Nếu được, tham khảo thêm các bạn đồng nghiệp thì tốt? “Theo bạn thì điểm nào là quan trọng nhất? Tại sao?”. Sau đó, thầy sẽ đóng góp thêm ý kiến, tạo thành một “forum” nho nhỏ cũng hay. Cảm ơn con.

Thầy Đỗ Hồng Ngọc.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Vâng thầy,

Con rất vui nhận được thư của thầy. Con sẽ thảo luận với một số bạn giảng viên nữa, và nếu có 1 forum cho chúng con thì tuyệt quá.

Con kính chúc thầy sức khỏe!

Con NN,

P/s: Con mới lên thhuvienhoasen và đọc được bài viết của thầy về Phật pháp, bài “Gươm báu trao tay” ạ.

Năm học mới (2016)

16/10/2016 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Thư gởi bạn xa xôi,

Năm học mới (2016)

Mỗi năm, đúng như bạn nói, mình rút dần, rút dần, không còn đủ sức khỏe để dạy nhiều như trước. Nhớ lại 27 năm trước, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch mới mở, lúc đó còn mang tên là Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Cán bộ y tế Thành phố do Bác sĩ Dương Quang Trung làm Giám đốc (chưa gọi là Hiệu trường) thì khóa đầu tiên (1989) chỉ có 44 em sinh viên mà có đến chừng 40 thấy cô là giảng viên. Riêng Bộ môn Sức khỏe Cộng đồng (Bộ môn chủ lực của hướng đào tạo mới, đào tạo người bác sĩ vừa lâm sàng vừa cộng đồng, biết chữa bệnh, phòng bệnh và nâng cao sức khỏe [health promotion] cho người dân) thì có hơn cả chục người, gồm Bs Dương Quang Trung, Nguyễn Văn Truyền, Đỗ Hồng Ngọc, Nguyễn Thanh Nguyên, Lê Trường Giang, Dương Đình Công, Nguyễn Ngọc Chiếu… họp hành ngày đêm, thiết kế nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy và tổ chức cơ sở thực địa là Chương trình Săn sóc Sức khỏe Ban đầu (Primary Health Care) ở xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, Tp HCM.

Mới thôi mà đã 27 năm. Kẻ mất người còn. Các em khóa đầu tiên đó, nay đã là những giảng viên nồng cốt của trường, là giám đốc của các bệnh viện, trung tâm, các chương trình sức khỏe…

Bây giờ, vài ba năm gần đây, Trường đã có khối lượng sinh viên lên đến cả ngàn em.

Các lớp học như cá hộp. Các em chia ra 4,5 giảng đường mà chỉ có một giảng đường duy nhất thấy… mặt thầy, được tiếp xúc với thầy. Các giảng đường khác các em chỉ nghe tiếng thầy và coi slides chiếu trên màn hình, không có cả video. Phương pháp “Giáo dục chủ động tạo tham gia” phá sản. Thực tập cũng trở nên một vấn đề lớn.

Bộ môn mình phụ trách lúc đầu là Tâm lý học và Xã hội học (cùng với Bs Lâm Xuân Điền, có Bs Nguyễn Khắc Viện làm Cố vấn), sau đổi thành Bô môn Khoa học hành vi và Giáo dục sức khỏe, nay là Bộ môn Y đức – Khoa học hành vi. Bây giờ với tuổi tác, sức khỏe… mình đã trở thành cố vấn và chỉ giảng dạy chút ít thôi.

Thường những buổi học đầu tiên, mình có dịp gặp gỡ với các em với bài “Đại Cương về Y đức và Khoa học hành vi”. Đó là cơ hội để mình gần gũi, chuyện trò với các em khi chân ướt chân ráo bước vào giảng đường đại học Y khoa.

Giảng đường 508. Thầy Đỗ Hồng Ngọc và các em Y 1, ngày 3/10/2016.
(Ảnh: Trương Trọng Hoàng)

Mình chỉ như một thầy thuốc già kể chuyện… ngày xưa với các em. Mình nghĩ đó chính là cách dạy Y đức tốt nhất. Nếu không, chỉ là những bài học máy móc, trả nợ.

Mình hỏi vì sao em chọn học ngành Y? Để làm giàu? để có danh?…hay để có hạnh phúc, sống vì người? Mình nói về vocation (thiên hướng), về nghiệp… Nói với các em về cách học đại học, và ngành y có cái sướng là được học… suốt đời! Rồi khuyên các em giữ sức khỏe để có sức bền mà học Y. Không quên khuyên các em đọc sách. Đọc Cronin, Sommerset Maugham, Tchekov… Khuyên các em học y mà cũng đừng quên rèn luyện những năng khiếu riêng: thể thao, văn nghệ để có sự cân bằng trong cuộc sống đầy cam go của ngành nghề.

Rồi kể chuyện học Y ngày xưa… và ngày nay. Đây là một nghề đặc biệt trước sinh mệnh con người. Con người thì có cả thân lẫn tâm… Dĩ nhiên mình không quên kể chuyện mất sữa mẹ, chuyện đái dầm, chuyện nuốt rắn… Ôi còn biết bao điều!

Sau đó chiếu một số slides. Ít thôi. Nhớ ít thôi. Và chỉ nhớ những điều quan trọng. Thực lòng mình muốn chia sẻ với các em những cảm xúc, những tâm tư, những đặc điểm của người Thầy thuốc với những nguyên lý cơ bản trong y đức có tính phổ quát từ thời Hippocrates đến nay, từ Hải Thượng Lãn Ông đến nay như Primo Non Nocere (Trước hết, không làm hại, First Do No Harm); Làm lợi nhất cho bệnh nhân, Giữ bí mật nghề nghiệp, Công minh (không phân biệt), Tôn trọng sự tự chủ của người bệnh… Rồi những vấn đề trách nhiệm với cộng đồng, với đồng nghiệp, với đàn anh, thầy cô… và đặc biệt với “truyền thông”. Tất cả có trong Nghĩa vụ luận y khoa (Déontologie médicale) từ ngày xưa nhưng nay không còn dạy. Ngày nay người ta thấy trên truyền hình, báo chí xuất hiện nhiều giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ này nọ… quảng cáo thuốc và không phải thuốc rất tự nhiên…

Vậy đó. Chuyện dạy học đầu năm của mình với sinh viên Y 1. Năm nay mình cũng không còn dạy môn Chăm sóc sức khỏe ban đầu (PHC) như mọi năm, đã có BsThs Trương Trọng Hoàng thay thế. Tóm lại, đã đến lúc “về thu xếp lại”, bạn mình ạ.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Sinh viên ở các giảng đường khác coi slides… trên màn hình…

Tham vấn Sức khỏe và các hạnh Bồ-tát

04/10/2016 By Bac Si Do Hong Ngoc 4 Comments

Tham vấn sức khỏe và các hạnh Bồ-tát

Đỗ Hồng Ngọc

Người thầy thuốc được dạy để chữa cái đau, cái bệnh cho con người nhưng con người không chỉ đau, chỉ bệnh, con người còn khổ nữa! Nỗi khổ còn khủng khiếp hơn cả nỗi đau, dày đặc dài lâu hơn nỗi đau, làm cho con người héo hắt, không sao có thể đạt được sức khỏe mà theo định nghĩa của Tổ chức Sức khỏe Thế giới (WHO, 1946) là: Sự sảng khoái (bien-être; well-being) toàn diện về thể chất, tâm thần và xã hội, chớ không phải chỉ là không có bệnh hay tật! Chính cái khổ rồi cũng dẫn đến cái đau, cái bệnh, làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe của con người. Ai cũng biết người mẹ đang cho con bú mà khổ vì ghen thì sữa có thể bị dứt đột ngột, con phải bị đói. Thuốc gì chấm dứt cơn ghen, tái lập phản xạ tiết sữa? Ai cũng biết người đau bao tử, người cao huyết áp không phải chỉ là do bao tử, do huyết áp, do vi trùng mà do sự bực dọc, đè nén, căng thẳng (stress) trong các mối quan hệ với gia đình, xã hội và cả với chính bản thân mình.