“QUY TẮC 3 V” CHẾ ĐỘ ĂN TỐT NHẤT CHO MỖI NGƯỜI VÀ HÀNH TINH

27/06/2024 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

“QUY TẮC 3 V”
CHẾ ĐỘ ĂN TỐT NHẤT CHO MỖI NGƯỜI VÀ HÀNH TINH

Lena Couffin
Cao Huy Hóa dịch

Sự lựa chọn thực phẩm của chúng ta có thể cứu hành tinh này. Bằng cách áp dụng quy tắc 3V, chúng ta cũng bảo đảm một chế độ ăn uống lành mạnh. Hai chuyên gia Émilie Steinbach và Anthony Fardet sẽ phân tích thêm.

———————-

Hãy bắt đầu với một quan sát kép. Trước hết, thực phẩm chúng ta tiêu thụ, quá trình sản xuất và chất thải của nó có tác động lớn đến hành tinh. Sau đó, một số thói quen ăn uống có hại cho sức khỏe của chúng ta. Quá ngọt, quá giàu chất béo không tốt và phần lớn bao gồm thực phẩm chế biến sẵn… “Vào năm 2030, 50% dân số thế giới có thể bị thừa cân và béo phì, Émilie Steinbach, nhà thần kinh học và Tiến sĩ Sinh học Tích hợp, cảnh báo. Đây là yếu tố nguy cơ chính gây ra bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch, trầm cảm và suy giảm nhận thức.”

“Nhân loại có thể nuôi sống dân số 10 tỷ người trong tương lai bằng chế độ ăn uống lành mạnh trong giới hạn hành tinh không?” Để trả lời câu hỏi này, Ủy ban EAT-Lancet đã được thành lập. Năm 2019, 37 chuyên gia về sức khỏe, dinh dưỡng, về bền vững môi trường, về hệ thống thực phẩm và quản lý kinh tế và chính trị, đến từ 16 quốc gia khác nhau, đã công bố “chế độ ăn hành tinh”, một chế độ ăn có khả năng tôn trọng các giới hạn bền vững của hành tinh, đồng thời dựa trên phân tích dinh dưỡng chuyên sâu.

Làm thế nào chúng ta có thể tích hợp những khuyến nghị này vào cuộc sống hàng ngày của mình? Làm thế nào để ăn lành mạnh và bền vững? Câu trả lời là: tuân theo “quy tắc 3 V”, được phát triển bởi Anthony Fardet, bác sĩ dinh dưỡng, nhà nghiên cứu về ăn uống phòng ngừa và bền vững và Edmond Rock, giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc gia về Nông nghiệp, thực phẩm và môi trường (INRAE). Nó bao gồm việc ăn theo quy tắc 3V (theo tiếng Pháp, 3V là: Vrai, Végétal, Varié).

MANGER VRAI (Ăn chân thật)

Ăn chân thật đơn giản có nghĩa là giảm tiêu thụ thực phẩm đã qua chế biến sẵn, được thiết kế bởi các nhà sản xuất thực phẩm – với các tác nhân mỹ phẩm để điều chỉnh hương vị, màu sắc, mùi thơm, hình thức kết cấu – và rất nhiều trong số đó không tồn tại ở trạng thái tự nhiên. Anthony Fardet nhấn mạnh: “Nhìn chung, những sản phẩm này cung cấp ít chất xơ, vitamin và vi chất dinh dưỡng cho cơ thể chúng ta, thường quá ngọt và chứa các chất phụ gia mỹ phẩm”. Tiêu thụ quá mức, chúng có hại cho sức khỏe toàn bộ, tức là con người và hành tinh.” Phần lớn trong số 210 nghiên cứu dịch tễ học được thực hiện trên thực phẩm chế biến sẵn trên thực tế đã báo cáo mối liên hệ đáng kể giữa việc tiêu thụ quá nhiều các sản phẩm đó và nguy cơ mắc nhiều bệnh mãn tính và tử vong sớm.

Chuyên gia cho biết thêm, không nên quên rằng “chế biến siêu tốc có liên quan đến hệ thống thực phẩm không bền vững, làm giảm đa dạng sinh học, thúc đẩy độc canh và chăn nuôi thâm canh”. Số lượng rác thải nhựa và chất thải liên quan đến hoạt động sản xuất này cũng rất lớn. Đây là lý do tại sao Anthony Fardet khuyên bạn nên hạn chế tiêu thụ những thực phẩm như vậy.

Để ăn chân thật, Anthony Fardet khuyến nghị ba quy tắc khác cho sức khỏe. Ưu tiên thực phẩm ở dạng rắn hơn dạng lỏng “để tạo thuận lợi cho việc nhai và cảm giác chán ngấy”. Thật vậy, tiêu thụ cả quả cam thay vì nước cam ép sẽ cung cấp lượng chất xơ và vitamin tốt hơn, đồng thời điều chỉnh phản ứng đường huyết tốt hơn. Ngoài ra, ông còn khuyên “nên ăn thực phẩm giàu tinh bột hơn là loại đã tinh chế và tránh quá nặng tay khi thêm muối, đường và chất béo khi nấu”.

MANGER VÉGÉTAL (Ăn rau củ quả)

Vì lợi ích của Trái đất, việc giảm tiêu thụ thực phẩm có nguồn gốc động vật là điều không thể tránh khỏi. Anthony Fardet khẳng định: “Thức ăn thực vật trên đĩa của chúng ta làm giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính, lượng nước sử dụng và dấu ấn cacbon trên môi trường toàn bộ. Chuyện đó thật đơn giản, chứ không có giải pháp nào khác để bảo tồn hành tinh của chúng ta.” Để so sánh, việc sản xuất một kg thịt bò thải ra 99 kg CO₂ tương ứng, trong khi sản xuất một kg cây họ đậu thải ra chưa đến một kg CO₂ tương ứng.

Những lợi ích cũng được tìm thấy trên sức khỏe của chúng ta. “Ví dụ, người ta đã chứng minh rằng chế độ ăn uống MIND – kết hợp chế độ ăn Địa Trung Hải truyền thống với DASH (chế độ ăn kiêng chống tăng huyết áp) và chủ yếu bao gồm thực phẩm thực vật (ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, các loại đậu, quả hạch và hạt) – có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức,” nhà khoa học thần kinh Émilie Steinbach bảo đảm. Ngược lại, tiêu thụ thịt đỏ có liên quan đến nguy cơ béo phì, bệnh tim mạch và ung thư.

Ở đây, không có vấn đề gì về việc giảm tổng lượng protein của chúng ta. Nhà thần kinh học cho biết: “Nó liên quan đến việc thay thế một lượng thịt nhất định bằng thực phẩm giàu protein có nguồn gốc thực vật”. Trong số đó, người ta tìm thấy đậu khô, đậu lăng, hạt có dầu, các loại hạt và thậm chí cả các sản phẩm làm từ đậu nành… “Trái ngược với suy nghĩ thông thường, những thực phẩm này không phải lúc nào cũng có lượng protein thấp hơn thịt, Émilie Steinbach giải thích. Nhiều nghiên cứu cho thấy chế độ ăn của người ăn chay thường có chất lượng dinh dưỡng tốt hơn chế độ ăn của người ăn tạp, vì nó cung cấp nhiều loại thực phẩm hơn và do đó có nhiều chất dinh dưỡng đa dạng hơn.

MANGER VARIÉ (Ăn thay đổi)

Và đây là toàn bộ mục tiêu quy tắc cuối cùng của 3V. Thay đổi chế độ ăn uống của chúng ta trên thực tế là điều cần thiết để kích thích đa dạng sinh học, đa canh và nâng đỡ các hệ sinh thái khác nhau. Nhà nghiên cứu Anthony Fardet lưu ý: “Ngày nay, FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc) báo cáo rằng chỉ có 12 loại động vật và thực vật cung cấp hơn 50% lượng calo hàng ngày cho 8 tỷ người trên Trái đất. Tuy nhiên, có nhiều ngàn không gian thực vật và động vật trên hành tinh này.” Từ đó nói lên tầm quan trọng của việc thay đổi thói quen ăn uống của chúng ta.

Đa dạng hóa đĩa thức ăn của chúng ta cũng sẽ thúc đẩy sức khỏe tốt hơn. Émilie Steinbach giải thích: “Chúng ta càng ăn nhiều loại thực phẩm đa dạng thì chúng ta càng cung cấp một loạt các phân tử phức tạp khác nhau để nuôi dưỡng sự đa dạng của hệ vi sinh vật, góp phần cải thiện sức khỏe đường ruột và tổng thể của chúng ta”.

Trên thực tế, các chuyên gia khuyên bạn nên tiêu thụ từ 35 đến 40 loại thực phẩm khác nhau mỗi tuần. Anthony Fardet giải thích: “Tương ứng với khoảng ba sản phẩm khác nhau cho mỗi loại thực phẩm”. Như vậy, trong nhóm ngũ cốc, chúng ta có thể tiêu thụ cả lúa mì, gạo nguyên hạt và bắp. Trong số các loại đậu, bạn có thể chọn ăn đậu lăng, đậu đa dạng và đậu xanh. Trong số các loại trái cây, chúng ta có thể chuyển sang chuối, táo và lê… “Như vậy, người ta đảm bảo đáp ứng mọi nhu cầu dinh dưỡng nhờ hấp thụ các chất chống oxy hóa, chất xơ, khoáng chất và vitamin,” bác sĩ dinh dưỡng tiếp tục. Cuối cùng mời bạn tiêu thụ trái cây và rau quả từ hệ sinh thái nông nghiệp, địa phương và theo mùa.

———————————-

Nguyên tác: “La «règle des 3 V», le meilleur régime alimentaire pour soi et la planète”; Le Figaro.fr, 01/5/2024.

Phạm Bảo Kim: Đọc văn Đỗ Hồng Ngọc

23/05/2024 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

ĐỌC VĂN ĐỖ HỒNG NGỌC

Phạm Bảo Kim

Đỗ Hồng Ngọc là một nhà thơ trước khi tốt nghiệp Bác sĩ Y khoa Đại học đường Saigon vào năm 1969. Bài thơ đầu tiên được đăng trên tạp chí Bách Khoa năm 1960. Sau đó, ông đã có nhiều thơ đi trên các tạp chí Bách Khoa, Mai, Tình Thương, Ý Thức… Năm 1967, khi đang là sinh viên Y khoa, ông đã có tập thơ đầu tay “Tình Người” xuất bản. Thơ ông đẹp, hay. Đã hẳn. Vì được viết từ chính trái tim, từ xúc động chân thành “như không thôi đi được” mà Chu Hy đã nói đến trong Thi Kinh tập truyện. Ông tâm sự: “Tôi không có khả năng ‘hư cấu’ nên không viết được truyện dài truyện ngắn tiểu thuyết như các bạn mình… Tôi chỉ có một truyện ngắn duy nhất “Người thứ hai” đã đi trên tạp chí Mai xuất bản tại Saigon vào năm 1965, sau này được in lại trong tập truyện “Cuộc đi dạo tình cảm” của nhiều tác giả, Nhà xb Trẻ, 1998.

Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon (1707 – 1788) có lần phát biểu: “Phong cách chính là người” (Le style c’est l’homme même) mà người Việt chúng ta thường diễn dịch “Văn chính là người”. Đọc truyện ngắn này của ông, độc giả có thể nhận ra ngay điều đó.

Nhân vật chính trong truyện xưng “tôi” hoặc “anh” là hình ảnh của Đỗ Hồng Ngọc thời đang là sinh viên y khoa mà chắc chắn sản phụ nào cũng mong là người đỡ đẻ cho chính mình. Có thể thấy ông đã đặt cả trái tim mình trong công việc. “Tôi hỏi thật nhỏ nhẹ, lời lẽ cân nhắc đắn đo sao cho người đàn bà nằm đây chờ sanh tin cậy nơi tôi mà không thẹn thùng khi phải trả lời những câu hỏi của tôi đôi khi như chạm đến bí mật riêng tư của bà. Tôi hỏi về gia đình bà, và những đứa con của bà. Tôi giảng giải cho bà nghe những giai đoạn trong việc sanh nở. Tôi nhớ mang máng có đọc trong tạp chí nào đó một phương pháp đẻ không đau nên thử áp dụng… Bây giờ thì bà đã đau rột. Tôi bắt mạch, đo thời gian co tử cung, rồi nói chuyện cho bà nghe để bà quên đau… Người đàn bà cắn môi, nhăn mặt, chuẩn bị rặn. Tôi khuyên hãy đợi một lát, chờ cho cổ tử cung nở hẳn, để tránh nguy hiểm về sau. Bà uốn cong người, nhịn rặn, hả miệng to để thở và những giọt mồ hôi gặp dịp tốt không quên túa ra, tụ lại, chảy xuống thành dòng… Tôi đặt tay lên bụng bà, lo lắng, thầm khấn cho bà sanh dễ dàng, mau chóng…”

Nhớ hồi sinh cháu đầu lòng, cha mẹ hai bên đều không ở gần, không được chỉ vẽ điều gì, lại càng không có cơ may có trong tay cuốn sách “Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng” của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc nơi xứ lạ quê người, tôi đã lúng túng biết bao. Đỡ đẻ cho tôi là bác sĩ R.V. nổi tiếng mát tay ở thành phố nơi tôi sinh sống, nhưng ông không chỉ có tôi là sản phụ duy nhất trong phòng sanh. Chỉ có y tá vào ra, thăm độ nở của cổ tử cung và báo cho ông biết, trong khi ông còn lo cho những sản phụ khác. Không có bác sĩ hay y tá nào ngồi nói chuyện cho mình quên đau, hoặc chỉ dẫn điều này điều nọ. Chỉ khi cổ tử cung đã nở, bác sĩ mới vào cùng y tá, khuyến khích mình ráng rặn để cho con ra.

Từ cơn đau của người sản phụ, “Lấm tấm trên trán, trên mũi bà đọng mấy giọt mồ hôi – giọt mồ hôi của những người mẹ hợp với nước mắt của họ làm thành biển mẹ bình bồng những đứa con – tôi nghĩ về mẹ tôi một cách biết ơn hơn bao giờ hết.” Với trái tim mẫn cảm ông đã nhìn ra mẹ mình và tất cả những người mẹ đã chịu đớn đau cho con được ra đời vuông tròn, để từ đó lòng biết ơn Mẹ đã thêm ngập tràn trong trái tim ông.

Những câu tả cảnh tả tình trong bài cũng rất đẹp, chẳng hạn:

“Trên bãi cát phẳng lì này, anh đã nằm nghe trời đất tự tình. Những đợt sóng lớn nhỏ đuổi nhau, đùa giỡn trên bãi, cuốn đến chân anh rồi ngại ngùng rút đi. Những con sò ca trên cát trắng. Em thấy còng gió đó không Mai? Nó chạy nhanh hơn gió. Đừng đuổi mất công. Để hôm nào anh đưa em đi xem cách người ta bắt còng nghe. Quê hương anh thật nghèo, thật đẹp. Rừng dương reo vi vu ru mình vào giấc ngủ.”

Một trong những tác phẩm của ông tôi cũng rất thích là “Áo Xưa Dù Nhàu…”, ghi lại 18 chân dung văn học mà ông có dịp gặp gỡ, quen biết, do Phanbook xuất bản 2022. Tôi yêu những đoạn văn ông tả mùa thu ở Boston rất nên thơ. “… lá như ráng níu lại chút xanh, và vì níu lại nên có vẻ chặt hơn, xanh hơn lên mà thôi. Bởi vì rất nhanh, lá bỗng vàng rượm, vàng rực, vàng tía, vàng buốt… và bầu trời rộng ra, thênh thang, yểu điệu kỳ cục.” Hay: “Tôi bước đi từng bước nhẹ dưới những vòm cây và nghe cho hết tiếng thu về. Dưới chân mình là từng lớp lá rụng, bước chân bỗng như hẫng đi và tôi chợt ngơ ngác. Thấy mình như không còn là mình nữa. Hay mình là nai? Có thể chứ? Con nai vàng ngơ ngác của Lưu Trọng Lư?” Phải đọc mùa thu Boston, tôi mới cảm thấy trân quý với thiên nhiên thời tiết mà mình đang được hưởng. Để biết thưởng thức “… Cái tiếng mùa đi, mùa về, cái tiếng đời của mỗi chúng ta. Nó ở trong không gian dằng dặc, đùng đục thênh thang kia, và ở cả trong thời gian hun hút, héo hon rơi rụng nọ, một thứ ‘tiếng động nào gõ nhịp không hay’ (TCS) đó chăng.”

Cách tả của ông cũng rất độc đáo. Với học giả Nguyễn Hiến Lê ghiền thuốc cỡ “thường thường bậc trung” thì “Lúc nào cũng có lon thuốc rê bên mình, ông vừa trò chuyện với khách vừa vấn vấn vê vê điếu thuốc lá, liếm nhẹ rồi bật quẹt hút. Các ngón tay ông nhanh nhẹn, thuần thục đến vàng sậm màu khói”. Còn với nhà văn Trang Thế Hy, việc hút thuốc đã trở thành một nghệ thuật, một “nghi lễ tôn giáo”: “Thấy cái cách ông ngậm điếu thuốc chếch qua một bên khóe miệng, thấy cái cách ông khum khum đôi bàn tay ấp ủ ngọn lửa như một bông hoa tự dưng thấy lòng xao xuyến… Một người gần 90 tuổi, ghiền thuốc lá từ ngày còn trẻ, ngồi bên cạnh mình, nhẹ nhàng rút một điếu, nâng niu đưa lên miệng, rồi ân cần xoay xoay chiếc hộp quẹt trong tay chuẩn bị bật lửa…” Bằng những nét chấm phá như thế, ông đã cho người đọc thấy được một Trang Thế Hy ghiền thuốc đến cỡ nào!

Văn ông dí dỏm, rất có duyên, khiến người đọc không muốn buông sách, mà cứ muốn tiếp tục đọc cho đến hết để tủm tỉm cười một mình. Như ông tả “chàng” Huy Cận chẳng nên thơ chút nào như trong trí tưởng, “một ông già lùn mập, trông giống như Bất Giới hòa thượng, ì ạch leo lên cầu thang. Trời, Huy Cận bằng xương bằng thịt đây sao? Người mà ‘em ơi hãy ngủ anh hầu quạt đây’ đây sao?” Nhưng khi nói về thơ thì Huy Cận lập tức biến thành một con người khác. “… Rồi ông lại ư ử. Hay. Câu này hay. ‘Một ngày Đập Đá nghiêng vai biếc người’. Một ngày Vỹ Dạ trăng soi, một ngày Đập Đá nghiêng vai biếc người. Ngày thì trăng không soi được rồi, mà tại sao lại biếc người? Không phải chỉ là cái quán cà phê bên dòng nước xanh um bóng cây kia mà chính là, à phải rồi, chính là con thuyền ai đó có chở trăng về kịp tối nay và vườn của ai kia lá có còn mướt xanh như ngọc. Vâng, xanh nên biếc và người nên ngọc. Ông Huy Cận này ghê thiệt. Quả là danh bất hư truyền. Ông đọc và cảm nhận thơ tinh tế không thể tưởng. Mới vừa thấy ông là Bất Giới hòa thượng đó bỗng đã thành Nghi Lâm tiểu sư muội, rồi bây giờ lại là Lệnh Hồ huynh đệ, chỉ dùng kiếm ý mà không cần kiếm chiêu…” Và tôi không thể không tủm tỉm cười khi đọc đến chỗ, “Bỗng nhiên ông hỏi: ‘Duyệt chưa?’ Tôi trả lời: ‘Chừng nào in mới đưa Nhà xuất bản duyệt’. ‘Không, vợ duyệt chưa?’ Trời đất quỷ thần cái ông Huy Cận này. Lại có vụ đó nữa ư? Tôi ấp úng đành cười trừ. Lê Phương Chi cười ha hả: Cái ông Huy Cận nhứt vợ nhì trời này, mày không biết sao?”

Qua tập sách này, tôi cũng thấy được ĐHN còn là một nhà báo có tài phỏng vấn. Như nhà văn Trang Thế Hy đã thổ lộ: “Hôm trước có cô nhà văn gì đó hỏi tôi tại sao không ưa… mà thích Lỗ Tấn? Tôi không trả lời, nhưng hôm nay nói cho Đỗ Hồng Ngọc nghe nha: Tôi thích Lỗ Tấn vì…” Ông đến với mọi người bằng tấm chân tình, nên ông cũng được đối đãi lại như thế. Nhà thơ Quách Tấn đã không ngại chia sẻ với ông về tính dục. “Trước kia tôi có nhiều nhơn tình. Tôi cám ơn họ lắm vì nhờ họ tôi có nguồn cảm hứng luôn. Tôi quan niệm ‘làm thơ cũng như chơi gái’. Làm thơ không phải chỉ thuần có khoái cảm ở tâm hồn, nhiều lúc thấy vibrer cả cơ thể. Làm xong một bài thơ, cơ thể cũng rã rời, mệt mỏi. Có những bài thơ làm bằng nước mắt. Ngược lại, chơi gái cũng phải là một hành động thơ, chứ không phải chỉ là sự giải quyết sinh lý.”

Hiện nay ông tiếp tục dùng ngòi bút văn chương của mình, mang thơ nhạc để giảng giải lời kinh cũng rất hay, giúp người học Phật trình độ sơ cơ hiểu được và từ đó đến với Phật pháp dễ dàng hơn. Tôi rất “mê” cách ông giải thích kinh Kim Cang qua bài viết “Con mắt còn lại”.

“Bùi Giáng, một thi sĩ thấm đẫm Kim Cang thường hạ những câu ‘hà dĩ cố’ trong thơ có lần viết ‘Còn hai con mắt khóc người một con…’ mà Trịnh Công Sơn đã nối theo: Còn hai con mắt một con khóc người! Con mắt còn lại…? Ừ, con mắt còn lại thì sao? Con mắt còn lại… nhìn một thành hai, nhìn em yêu thương nhìn em thú dữ… (TCS). Phải rồi, cái con mắt còn lại quả thực là con mắt gây phiền hà! Nó bị diplopie, nhìn một thành hai! Nhưng người bị diplopie thì nhìn một thành hai giống hệt nhau còn đằng này nó nhìn em… yêu thương thành em thú dữ, rồi còn ‘nhìn tôi lên cao nhìn tôi xuống thấp…’, nghĩa là cái nhìn đầy “phân biệt đối xử”! Nó như của ai khác- nó quan sát ta, nhìn ngắm ta và rồi nó… thở dài thấy mà ghét (Con mắt còn lại là con mắt ai? Con mắt còn lại nhìn tôi thở dài! TCS)! Thở dài, bởi nó thấy ta tội nghiệp! Thấy ta đáng đời! “… đời tôi ngốc dại, tự làm khô héo tôi đây…” (TCS).

Đó chính là con mắt của “Thức”. Của biện biệt, so sánh, đếm đo. Khi “thức” biến thành “trí” thì mọi chuyện đã khác! Lúc đó,

Con mắt còn lại/ nhìn đời là không/ nhìn em hư vô/ nhìn em bóng nắng!

Là không, chứ không phải bằng không! Là không, đó là cái không của có, cái có của không… Tóm lại, còn hai con mắt…“khóc người một con” kia là con mắt của Bi! “Con mắt còn lại nhìn đời là không” này chính là con mắt của Trí. Bi mà không Trí thì cứ sẽ khóc hoài, dỗ không nín!

(trích từ Gươm báu trao tay – Đỗ Hồng Ngọc. Nhà xb Phương Đông 2008)

Nơi đây xin được tỏ lòng biết ơn đến Nhà thơ – Bác sĩ – Cư sĩ Đỗ Hồng Ngọc, ông đã giúp tôi thêm vốn kiến thức văn chương, y khoa, âm nhạc, Phật học… Tôi vẫn thầm nghĩ mình là người may mắn được học hỏi từ những cuốn sách của ông, và từ những điều ông viết chia sẻ trên trang nhà Đỗ Hồng Ngọc cũng như trên các trang mạng khác.

(PBK)

24.3.2024

(Ngôn Ngữ đặc biệt Đỗ Nghê – Đỗ Hồng Ngọc, tháng 5-2024)

Nguyễn Hiền Đức: ĐỖ HỒNG NGỌC – TIẾNG GỌI SÂU THẲM CỦA Y VƯƠNG

16/03/2023 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Đôi lời:

Bài viết này do anh Nguyễn Hiền Đức (5 Hiền) thực hiện vào tháng 3.2021, đến nay đã vừa đúng 2 năm. Anh nói anh đã tập hợp “nhiều nguồn tư liệu” từ những bài viết rải rác của tôi trên trang www.dohongngoc.com và trên báo chí, blog, Fb… của nhiều người, để tặng Sinh nhật Bs Đỗ Hồng Ngọc, 81 tuổi. Trong quá trình thực hiện anh cũng rất thận trọng, trao đổi với tôi qua email để chỉnh sửa đôi chi tiết khi cần. Tôi rất quý mến cách làm việc của 5 Hiền (cách gọi thân tình giữa chúng tôi) , cặm cụi, chân thành, nhiệt tình… đáng nể trọng! Thế nhưng tôi vẫn có chút ngại ngần khi bài viết về cá nhân mình, nên không đăng lên blog mình bấy lâu.

Hai năm đã trôi qua từ ngày đó. Anh Nguyễn Hiền Đức đã mất sau thời gian đau bệnh kéo dài tại Mỹ. Ngày 26.2 vừa qua, tại Bệnh Viện Nhi Đồng 1 Tp.HCM có buổi Họp Mặt nhiều thế hệ Thầy thuốc kỷ niệm Ngày Thầy Thuốc Việt Nam (27.2), và cũng để kỷ niệm 67 năm thành lập Bệnh viện Nhi Đồng Saigon, tôi được mời phát biểu, đã nhắc lại những … chuyện xưa khiến các bạn thầy thuốc trẻ bất ngờ tôi có thời làm việc ở Nhi Đồng suốt 12 năm, là Trưởng phòng Cấp cứu và Trưởng Khu Phòng khám (Ngoại chẩn). Lứa tôi dần chẳng còn mấy người, chỉ còn thấy Gs Nhan Trừng Sơn chống gậy từng bước, Bs Nguyễn Hữu Hưng (PGĐ), cô Võ Kim Sa (Điều dưỡng trưởng) tóc trắng xóa, tôi cảm động được gặp lại bác sĩ Bạch Văn Cam, Bs Tường Vy, Ds Cúc, Bs Lại Văn Tiến, Đỗ Hiệp Phố, Nguyễn Văn Sĩ, Ngươn (ngoại)… Bs Trần Tấn Trâm, Nguyễn Thị Ngọc Anh (GĐ) đã mất… Các Bs Trần Ngọc Mạnh, Trần Thành Trai, Lê Văn Tú… cả Cô Bùi Thị Gấm (ĐDT) đều không đến dự được…

Năm nay tôi cũng đã có tuổi, 83 rồi! Nghĩ, có lẽ đã đến lúc nên đăng bài viết của Nguyễn Hiền Đức về Đỗ Hồng Ngọc như một kỷ niệm với riêng người bạn thương quý này, và nhất là cũng để trả lời các thầy thuốc trẻ hỏi thăm chuyện ngày xưa…

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

(16.3.2023)

………………………………………………………………………………………………………….

ĐỖ HỒNG NGỌC –

TIẾNG GỌI SÂU THẲM CỦA Y VƯƠNG

* Thay Quà Tặng mừng Sinh Nhật 81của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

Tặng Bác sĩ Văn Công Trâm (Đức quốc)

Nguyễn Hiền Đức

Vì sao Đỗ Hồng Ngọc chọn ngành Y?

Đậu tú tài II xong, Đỗ Hồng Ngọc băn khoăn trước ngã ba đường: Vừa muốn học y, lại muốn học sư phạm, học văn khoa. Cuối cùng thì Đỗ Hồng Ngọc quyết định thi vào trường y.

Đỗ Hồng Ngọc chỉ thi vào trường y, theo tôi từ những nguyên do sâu xa, những “ám ảnh không rời” ngay từ quãng đời tuổi thơ côi cút của anh ở quê nhà:

– Nguyện vọng của gia đình;

– Thân phụ mất ở trong rừng vì thiếu thầy, thiếu thuốc. Nỗi đau và sự mất mát to lớn đó đã “đưa”, đã “đẩy” anh chọn nghề thầy thuốc.

– Vì mang đủ thứ bệnh nên mỗi ngày, anh vẫn thường qua lại bằng đò ngang để đến nhà thương thí chích thuốc! Riết rồi anh “ghiền cái mùi nhà thương.”

Tôi tin câu này, lời này của Đỗ Hồng Ngọc: “Riết rồi tôi ghiền cái mùi nhà thương!” Vâng, anh ghiền cái “mùi nhà thương” cũng như tôi đã ghiền cái mùi nhà in, nên tôi đã theo học nhiều khóa về kỹ thuật ấn loát và quản trị nhà in; rất say mê khi nhìn ngắm, tìm hiểu các loại máy in, các loại mực in, giấy in… Tôi mê cái không khí sôi động, ồn ào ở nhà in, mê mùi mực, mùi giấy… nên nhiều buổi trưa tôi nằm chèo queo ngủ ngon lành trên đống giấy vụn tại Ấn quán Đại học Vạn Hạnh sau những giờ chấm morasse bộ Trường Bộ Kinh, Trung Bộ Kinh do Ôn Thích Minh Châu dịch từ Pali ra tiếng Việt và nhiều tác phẩm khác về Phật học, thế học do Tu Thư Đại Học Vạn Hạnh xuất bản mà tôi thực hiện với trách nhiệm là Trưởng phòng Tu Thư. Đến nay, hơn bốn mươi năm sau, tôi vẫn luôn ghiền cái mùi nhà in, vẫn muốn tiếp tục học ngành in và làm thêm việc ở nhà in.

– Cuối cùng, chính lời khuyên chí lý, sáng suốt và trách nhiệm của cụ Nguyễn Hiến Lê mà Đỗ Hồng Ngọc đã quyết định thi vào trường y. Cụ Lê khuyên “nên học y để giúp đỡ cụ thể cho gia đình, nếu học giỏi sau này có thể làm “thầy giáo” và nếu có năng khiếu, cũng có thể viết lách được…!” Thế là Đỗ Hồng Ngọc học y, học thêm văn, thêm xã hội học… rồi viết lách, giảng dạy… suốt mấy chục năm nay.

Được học giả Nguyễn Hiến Lê khuyên nên anh đã nghe theo và bắt đầu dấn thân vào ngành học rất cực nhọc mà cũng rất nhân văn này.

Từ ngày tuyên thệ, đọc lời thề Hippocrates, Đỗ Hồng Ngọc trở thành một bác sĩ “mát tay”, đặc biệt ông ít dùng đến thuốc, luôn chú trọng đến việc chữa cả thân bệnh lẫn tâm bệnh nên trong các dịp lễ Tết, ông thường chúc mọi người: “Thân tâm thường an lạc!” là xuất phát từ cái thân tâm bất dị này.

Học và hành nghề y

– Năm 1962, Đỗ Hồng Ngọc đậu vào trường y. Vốn là người ham đọc, ham học, có ý chí và biết tự học nên ngoài việc học y, ông cũng đã ghi danh học thêm ở Đại học Văn khoa, và xã hội học ở Đại học Vạn Hạnh.

Tóm tắt quá trình học và hành nghề y của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc như sau:

* 1962 thi đậu APM vào Đại học Y khoa Sài Gòn.

* Năm 1965 thực tập tại Bệnh viện Từ Dũ, đã đỡ được một ca đầu tiên mẹ tròn con vuông! Với lòng lâng lâng, ông lập bản “phúc trình”, viết ngay sau phần bệnh án một bài thơ nhỏ: Thư Cho Bé Sơ Sinh. Bài thơ khá nổi tiếng này được đưa vào tập thơ đầu tay của ông: Tình Người, xuất bản năm 1967. Có thể nói kể từ năm 1965, Đỗ Hồng Ngọc đã thực sự dấn thân vào lãnh vực Nhi khoa, nên có thể nói ông là một bác sĩ yêu trẻ và có nhiều kinh nghiệm về Nhi khoa.

* Năm 1968 và 1969 là Nội trú ủy nhiệm (Interne fonctionnel) của bệnh viện Nhi Đồng Sài Gòn.

* Năm 1969 tốt nghiệp Đại học Y khoa Sài Gòn.

* Năm 1970, bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ với đề tài “Bệnh Sốt Rét Ở Trẻ Em”, Đỗ Hồng Ngọc được nhận Văn bằng Tiến sĩ Y khoa Quốc gia.

* Năm 1971 là bác sĩ điều trị tại Dưỡng đường Nhi khoa Trần Bình Trọng, Chợ Lớn (GĐ Bs Trần Văn Còn).

* Năm 1972, xuất bản cuốn sách đầu tay: Những Tật Bệnh Thông Thường Trong Lứa Tuổi Học Tròdo học giả Nguyễn Hiến Lê đề Tựa. Trong tập này Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chia sẻ với các bạn trẻ những kinh nghiệm về tổ chức việc học và cách học sao cho có hiệu quả ngoài các cách phòng tránh bệnh thường gặp ở lứa tuổi.

* Năm 1973, Đỗ Hồng Ngọc làm Trưởng phòng Cấp cứu Khu Ngoại chẩn Bệnh viện Nhi Đồng Sài Gòn

* Năm 1974, xuất bản cuốn Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng. Cuốn này được Giáo sư Phan Đình Tuân, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng thời Đỗ Hồng Ngọc làm việc viết Lời Tựa. Chính Giáo sư Phạm Đình Tuân cũnglà người đã đỡ đầu luận án tốt nghiệp của Đỗ Hồng Ngọc và trong Lời Tựa cho cuốn sách này ông gọi là “sách gối đầu giường cho các bà mẹ.”

* 1977 Trưởng khu Phòng Khám và Cấp cứu Bệnh viện Nhi Đồng I (Bv Grall thành lập bệnh viện Nhi Đồng 2).

* Từ năm 1981, là Giảng viên thỉnh giảng Bộ môn Nhi, Đại học Y Dược. Trong thời gian công tác tại đây, ông đã đỡ đầu luận văn khoảng 10 đề tài cho các thầy thuốc trẻ. Ông còn viết nhiều cuốn sách y học phổ cập như Những Bệnh Nguy Hiểm Thường Gặp Ở Trẻ Em, Nuôi Con, Săn Sóc Con Ở Nơi Xa Thầy Thuốc.

* Từ những năm 1984 – 1986, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc triển khai các Chương trình “Săn Sóc Sức Khỏe Ban Đầu Cho Trẻ Em” ở Quận 6, để làm thí điểm phòng bệnh từ xa với một chiến lược mới, cần có sự tham gia của cộng đồng và sự phối hợp liên ngành. Ông được sự đồng tình ủng hộ của nhiều đồng nghiệp và trường Đại học Y Dược thành phố lúc đó đã gởi nhiều sinh viên theo học và làm luận văn về hướng Nhi khoa xã hội này. Và ông bắt đầu thực hiện các buổi nói chuyện trên Đài Truyền hình và Đài Phát thanh. Từ năm 1986 ông ở trong nhóm thực hiện Chương trình Săn sóc Sức khỏe Ban đầu cho xã Hiệp Phước, Nhà Bè

* Từ 1986, Giám đốc Trung Tâm Truyền Thông – Giáo Dục Sức Khỏe Thành phố Hồ Chí Minh.

* Ông triển khai hai bộ môn mới do ông làm chủ nhiệm là Bộ môn “Khoa học Hành vi và Giáo dục Sức khỏe” thuộc Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Cán bộ Y tế Thành phố (nay là Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch) và Bộ môn Sức khỏe Phụ nữ của Đại học Mở. Ông còn thực hiện “Chương trình Giáo dục Sức khỏe Phòng chống AIDS, Thuốc lá” v. v…, dạy học, viết báo…

* 1993 Tu nghiệp Y tế công cộng tại Đại học Harvard Hoa Kỳ và 1997 Giáo dục Sức khỏe tại CFES Paris, Pháp.

* Từ năm 1989 đến năm 2000, ông giữ mục Phòng Mạch Mực Tím trên báo Mực Tím, một tờ báo dành cho lứa tuổi mới lớn để giúp các em giải tỏa những băn khoăn thắc mắc của lứa tuổi mình, những băn khoăn thắc mắc về phát triển tâm sinh lý, về bệnh tật… Trước 1975, ông đã viết cho các báo Tuổi Ngọc, Mây Hồng, rồi sau này là Khăn Quàng Đỏ, Mực Tím… những tờ báo dành cho tuổi trẻ.

Nhân dịp Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc nghỉ hưu (2006), Nhà xuất bản Tổng hợp thành phố đã tái bản cuốn Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng được cập nhật và bổ sung đầy đủ – gần 400 trang mà ông xem là một món quà nhỏ gởi đến các ông bố, bà mẹ trẻ mới sinh con đầu lòng…Một cuốn sách về y học mà được tái bản đến hơn 40 lần, quả là một kỷ lục. Năm 2008, cuốn sách này nhận “Giải Bạc Sách Hay”.

Trả lời câu hỏi của các học trò, trong một buổi giao lưu tại Trung tâm Truyền thông và Giáo dục sức khỏe:“Thưa thầy, kinh nghiệm của thầy khi đi nước ngoài, bài học thầy áp dụng vào ngành truyền thông – giáo dục sức khỏe của Việt Nam?”

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chân thành chia sẻ:

“Thầy có không nhiều dịp đi nước ngoài, nên mỗi dịp đều là một cơ hội để được học thêm và rút kinh nghiệm đem về áp dụng những điều hay. Lần nào thầy cũng mang về một lô sách và tài liệu để sử dụng cho ngành mình và kể cả về đào tạo y khoa, như lần đi dự hội nghị về “Đào Tạo Chuyên Viên Phát Triển Sức Khỏe” của WHO tại Ai Cập (1988), thầy được mời tham gia trong nhóm sáng lập Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ y tế thành phố, sau này là Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch. Nhờ thời gian tu nghiệp ở Đại học Harvard (1993), thầy về triển khai Bộ môn Khoa Học Hành Vi và Giáo Dục Sức Khỏe cho trường. Lúc tu nghiệp ở CFES, Paris (1997) thầy thấy họ làm nghiên cứu về Giáo dục sức khỏe rất bài bản, dựa trên đó xây dựng các chương trình can thiệp có hiệu quả, khi về, thầy củng cố thư viện T4G, lập bộ phận tổ chức tư liệu (documentation) và đẩy mạnh các nghiên cứu khoa học trong lãnh vực giáo dục sức khỏe. Khi đi Ấn Độ dự Hội thảo quốc tế về HIV/AIDS (1996) thầy ứng dụng “truyền thông thay đổi hành vi” cho những lớp huấn luyện theo phương pháp giáo dục chủ động, tạo tham gia…

Tóm lại, học đối với thầy bao giờ cũng đi đôi với hành. Học mà không hành thì không thể nào “chín” được. Thầy cũng mong các em: đi học, nhất là du học không chỉ để lấy cái bằng cấp về treo, để “hù” thiên hạ… mà phải rút ra được bài học gì ứng dụng phù hợp vào hoàn cảnh nước ta với sự sáng tạo riêng của mình. Nhân dịp cũng nói thêm với các em rằng khi tiếp các đoàn chuyên gia quốc tế, đừng thụ động đối phó, lo trả lời những câu hỏi của họ đặt ra mà phải chủ động… đặt câu hỏi, đưa ra những ý tưởng của mình để tranh luận, từ đó mới có cơ hội học hỏi lẫn nhau…”

Đối với các bạn trẻ mong muốn chọn ngành y làm con đường nghề nghiệp, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chia sẻ:

“Rất hoan nghênh các bác sĩ trẻ này. Đây là một ngành đang có nhu cầu rất lớn của xã hội. Nhưng chọn học y là chọn con đường gian nan, hằng ngày trực diện với những nỗi đau nỗi khổ của kiếp người (sanh, lão, bệnh, tử)… Phải thực sự yêu nghề và có năng lực. Nói chung, học y cần có một lý tưởng nhân đạo, một “tiếng gọi sâu thẳm” (vocation) của nghề nghiệp. Nếu học y để mong đầu tư… làm giàu trên bệnh nhân thì không nên! Thực ra học y cũng rất thú vị, nhiều thử thách đòi hỏi trách nhiệm cao. Luôn đứng trước lương tâm của mình. Hạnh phúc rất lớn khi thấy mình sống hữu ích cho gia đình, cho cộng đồng, cho xã hội. Bà con mình thường nói:“Cứu sống một mạng người bằng… lập năm bảy kiểng chùa” phải không”?

Trò chuyện, tâm tình, gởi gắm niềm tin vào các bạn trẻ đang học ngành y, bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc nói:

“Để thành công, phải thực sự say mê, cần phải đi chuyên sâu về một lãnh vực nào đó nhưng đồng thời không quên mở rộng kiến thức văn hóa nói chung. Phải học hỏi không ngừng. Thầy thuốc là một sinh viên y khoa suốt đời. Không học thêm thì sau vài ba năm đã lạc hậu. Nghiên cứu, giảng dạy là cơ hội học tập tốt nhất. Đừng quên chia sẻ kiến thức của mình với người bệnh và luôn tôn trọng lắng nghe họ, sẽ học được rất nhiều từ họ.”

“Y khoa là một khoa học nhưng cũng là một nghệ thuật. Nó gắn liền với thân và tâm của con người. Mà cái gì đã liên quan đến con người thì luôn là một “nghệ thuật’’ chứ, phải không? Cho nên ngày nào y khoa trở thành hoàn toàn máy móc thì nguy cho con người lắm! Khi máy móc hóa hay thương mại hóa mối quan hệ “thầy thuốc – bệnh nhân’’ thì có nhiều vấn đề đặt ra.

Đỗ Hồng Ngọc và những “sở đắc” về ngành y

Năm 1972, tức là chỉ ba năm sau khi tốt nghiệp Bác sĩ Y khoa Quốc gia, Đỗ Hồng Ngọc xuất bản cuốn Những Tật Bệnh Thông Thường Trong Lứa Tuổi Học Trò trong loại y học phổ cập. Theo Đỗ Hồng Ngọc:

“Cuốn sách đầu tay không những được các em học sinh mà cả các bậc phụ huynh cũng nồng nhiệt đón nhận. Nhà văn Trần Phong Giao – Tổng thư ký báo Văn lúc đó – đã bắt con mình học… thuộc lòng cả một chương trong sách! Nhà xuất bản Lá Bối của thầy Từ Mẫn độc quyền phát hành và chỉ vài tháng sau sách đã được tái bản”. Trong lời Tựa cuốn này, học giả Nguyễn Hiến Lê viết:

“Tập này là tác phẩm đầu tay của ông. Ông dùng kinh nghiệm bản thân khi đi học và đi dạy (vì như một số sinh viên khác, ông phải tự túc), cùng những sở đắc trong ngành y để hướng dẫn các bạn học sinh trong việc giữ gìn sức khỏe, ngừa trước những bệnh thông thường và khi bệnh đã phát thì nên làm gì. Yêu nghề và có lương tâm, ông không mách thuốc bừa bãi như thỉnh thoảng chúng ta thấy trên một số báo, ông phản đối thái độ ‘vô trách nhiệm’ đó”.

Từ đó chúng ta có thể thấy, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc tuy mới ra trường 3 năm mà đã dùng kinh nghiệm bản thân khi đi học và đi dạy, cùng những sở đắc trong ngành y để hướng dẫn các bạn trẻ giữ gìn sức khỏe… Ông lại rất yêu nghề và có lương tâm. Tri thức chuyên ngành và lương tâm của người thầy thuốc ngày càng khẳng định “sở đắc”, tầm nhìn mới của ông trong ngành y.

Năm 1974, Đỗ Hồng Ngọc hoàn thành cuốn Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng, lúc ông đang làm việc tại Bệnh viện Nhi Đồng Sài Gòn và cũng vừa có 3 đứa con “đầu lòng”. Cuốn này được cụ Nguyễn Hiến Lê góp ý và “khen” Đỗ Hồng Ngọc là một thầy thuốc nhi khoa tốt, yêu trẻ con.

Tôi cảm kích và vui mừng về bước khởi đầu viết lách của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc khi đọc những nhận xét về tác phẩm này của những người đồng nghiệp, những bậc đàn anh, những người Thầy của Đỗ Hồng Ngọc. Trước hết là bài Tựa của Giáo sư, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Sài Gòn Phan Đình Tuân, cũng là người đỡ đầu luận án tốt nghiệp của Đỗ Hồng Ngọc. Bài Tựa có đoạn viết:

“Đọc quyển sách Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, các bà mẹ sẽ tìm thấy những lời chỉ dẫn ân cần về những vấn đề thiết thực, để bớt những bỡ ngỡ băn khoăn, lo lắng vô ích. Thêm vào đó, tác giả còn đả phá những thành kiến sai lầm, những tập quán nguy hiểm từ lâu vẫn lan tràn ở nước ta gây nhiều tai hại cho trẻ nhỏ… (…)

Một quyển sách về y học, dù là y học phổ thông, thường thường rất khô khan, ít ai muốn đọc, nhưng quyển sách của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc lại khác. Tác giả có lối hành văn trong sáng, nhẹ nhàng, thân mật, gần gũi, có chỗ dí dỏm nên thơ, đọc không biết chán.

Tôi mong rằng quyển sách này sẽ là sách gối đầu giường không những của các bà mẹ sanh con đầu lòng mà còn của tất cả các bà mẹ vậy.”

Tôi đọc 16 cuốn gọi chung là “Câu chuyện sức khỏe” từ tác phẩm đầu tay của ông xuất bản: Những Tật Bệnh Thông Thường Trong Lứa Tuổi Học Trò (1972),đến các tác phẩm mới nhất là Sức Khỏe Gia Đình, Ăn Vóc Học Hay và Thiền Và Sức Khỏe. Rồi đọc tiếp 18 bài Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc trả lời phỏng vấn trên nhiều tờ báo, chung quy ông cũng đề cập đến vấn đề giữ gìn sức khỏe, nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống theo định nghĩa về sức khỏe của WHO: “Sức khỏe là một tình trạng hoàn toàn sảng khoái (well being) về thể chất, tâm thần và xã hội chứ không phải chỉ là không có bệnh hay tật.”

Càng đọc nhiều sách loại này, tôi càng thấy rõ Đỗ Hồng Ngọc xem cuộc sống là một điều kỳ diệu, tôn vinh giá trị gia đình, xác quyết mối quan hệ thân – tâm không thể tách rời nhau. Ông hô hào mọi người hãy đầu tư cho chính mình để được hạnh phúc. Mỗi người hãy trở về với hải đảo của mình; hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi theo lời dạy của Đức Phật. Ông kêu gọi mọi người hãy sống tự tại hơn để hạnh phúc hơn, ông thành tâm cầu mong mọi người thân tâm thường an lạc. Ông chia sẻ những kinh nghiệm, trải nghiệm và thể nghiệm từ bản thân mình để xiển dương những lợi ích và lợi lạc của việc tập thở, tập thiền, hành thiền. Với ông tu là học và tu là hành… nhờ đó mà ông được nhiều người tin cậy và làm theo hướng dẫn của ông. Những bài trả lời phỏng vấn của ông về y học, vốn là chuyên ngành sâu, là nghề và nghiệp của ông nên ông viết luôn luôn rõ ràng, rành mạch, chính xác, với lời lẽ chân thành, thân ái, gần gũi, thấu cảm nên người đọc vừa tin yêu vừa phấn chấn. Làm được vậy chẳng dễ tí nào! Những lời ông tâm tình, trao đổi, gợi ý, chia sẻ với các bạn trẻ, với những học trò cũ vừa chân tình vừa cảm động, vừa ý nhị sâu sắc, vừa thiết thực, cụ thể, có lúc nghiêm khắc nhưng đầy lòng khoan dung và khích lệ. Hơn 50 năm trước tôi đã đọc nhiều cuốn sách, có cuốn tôi gọi là “cuốn sách cứu người”, cuốn sách “làm thay đổi cuộc đời” của cụ Nguyễn Hiến Lê, thì nay đọc sách, đọc các bài viết về y, về Phật họccủa Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc tôi cũng có cảm nhận sâu sắc và chân thành như vậy. Xin hết lòng biết ơn Thầy Nguyễn Hiến Lê và Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc!

Trong các bài viết về chuyên đề sức khỏe, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc luôn cẩn trọng, khiêm tốn, vui vẻ. Ông luôn luôn dung dị mà sâu sắc, dí dỏm, hóm hỉnh, trí tuệ, thông minh, sắc sảo mà gần gũi và thân ái. Ông thể hiện tròn đầy lòng chân thành, sự thấu hiểu, thấu cảm nên mang tính thuyết phục cao đối với đông đảo người đọc. Tôi rất tâm đắc khi đọc những bài này của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc và xem nó là một trong những dấu ấn sâu đậm, đáng yêu và sống lâu bền trong lòng người đọc.

Ở đây, tôi xin phép được trích dẫn một số cảm nhận chân thành của bạn đọc để làm rõ thêm ý kiến mà chúng tôi đã nêu trên:

Yumi.multiply.com

(…) Ở đó, tôi không chỉ nắm bắt được những kiến thức khoa học để nuôi con mà còn gặp được tấm lòng một người cha vĩ đại. Ông kể chuyện của con mình, kể về nỗi buồn lo, ân hận của mình để mà truyền kinh nghiệm cho bạn, cho tôi. Khi con mọc răng nóng sốt, khi con quấy khóc, ốm đau, khi con chán ăn, khi con biết lẫy, biết bò…ôi đều giở sách ra, đôi khi không chỉ đọc để biết phải làm gì mà còn tìm trong đó một nguồn an ủi, vỗ về.Mỗi lần nâng quyển sách ấy trên tay, tôi không nghĩ mình đang đọc sách mà đang trò chuyện với ông, ấm áp và tin tưởng lạ thường!

blog.dongchay.com

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc không phải viết theo phong cách của một bác sĩ cho các đồng nghiệp, không phải cho thân nhân người bệnh, cũng không phải theo khuôn mẫu của một sách giáo khoa khô khan. Bác sĩ viết như người bạn viết cho người bạn, người anh, người chú lớn tuổi nhiều kinh nghiệm viết cho những người em bắt đầu làm bố, làm mẹ. Lời lẽ thân thiện, dễ gần, hình ảnh sống động, dễ hiểu, trình bày khoa học, dễ tra cứu. Quả thực, mẹ học được rất nhiều từ cuốn sách và cũng đã nhiều lần cuốn sách đã giải tỏa cho mẹ những ưu tư , rồi cả những hủ tục, những quan niệm sai lầm khi nuôi con của các bà mẹ ngày xưa.

Mẹ rất thích cuốn sách, đọc đi đọc lại nhiều lần, ngẫm nghĩ những điều nằm ngoài chuyên môn mà bác sĩ Ngọc đã gửi gắm. Mẹ cảm thấy việc sinh con, nuôi con ý nghĩa hơn. Mẹ cũng cảm thấy trách nhiệm của bố và mẹ lớn lao hơn khi giờ đây, bố mẹ là người cha, người mẹ và trước kia, bố mẹ cũng là những người con bé bỏng và ông bà nội ngoại đã phải vất vả ra sao mới có bố mẹ, có con như bây giờ…

Lê Uyển Văn says

Vẫn là phong cách của Đỗ Hồng Ngọc, con chữ của Đỗ Hồng Ngọc – lấp lánh yêu thương – sao như lần đầu được gặp, chúng tôi đọc mải miết, những kiến thức đã từng biết bỗng trở nên gần gũi và sống động lạ thường.

Không đúc kết nào gọn gàng hơn “ BUSĂC” – phổ biến những điều căn bản nhất để nuôi con sao cho khỏe mạnh. Không cách so sánh nào cụ thể, dễ nắm bắt mà xúc động hơn cách hướng dẫn làm dung dịch như Oresol tại nhà : “…pha xong nếm thử thấy nó y như nước mắt là được / Nước mắt ở đâu mà thử?/ Thì bà mẹ nào có con tiêu chảy cấp mà không khóc chứ?”. Cũng không gì thuyết phục hơn khi khuyên mẹ tự làm thức ăn cho con: “Bây giờ có nhiều thức ăn làm sẵn / Phải, nhưng không có thứ “tình thương” làm sẵn nào cả !”….

… “ Mẹ cứ kỳ vọng vào con đi”,“ Có hiểu mới thương”, “ Thương nhớ… đòn roi”… đều là những “Bài học quý giá” mà tôi, các con tôi đang rất cần. Có những điều, tôi không sao nói được với con mình thì tác giả đã nói hộ rồi, tôi chỉ cần hỏi “con đã đọc “bài học quý giá” của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chưa?”, con đáp “dạ, rồi!”,tôi nghe như trút vài gánh đá, đọc rồi nghĩa là con hiểu con phải làm gì để đối diện với kỳ thi đang rất gần kề.

Với ông, y khoa là một khoa học nhưng cũng là một nghệ thuật. Kỹ thuật y khoa càng tiến bộ thì càng cần hơn tính nhân văn trong y học vì nó đứng trước cái sống, cái chết, cái đau, cái khổ của kiếp người. Y học ngày càng tiến bộ, kỹ thuật ngày càng cao, thuốc men ngày càng nhiều thì… bệnh tật cũng ngày càng phát triển, gia tăng, đôi khi đe dọa cả hành tinh…

Vì thế, ông hô hào: “Bớt kỹ thuật – Thêm nhân văn” và hãy đầu tư cho chính mình để được hạnh phúc. Ông quan tâm tới khía cạnh tâm lý xã hội của vấn đề chứ không đơn thuần ở góc độ bệnh lý. Ông khởi xướng và đã cùng với cộng sự, học trò tập trung nhiều công sức, tâm huyết, trí lực vào việc xây dựng và phát triển ngành Truyền Thông – Giáo Dục Sức khỏe và Nâng cao sức khỏe.

Ông cảnh báo về nguy cơ lớn nhất của ngành y là đi quá sâu vào kỹ thuật và tách hẳn cái thân ra khỏi cái tâm, thậm chí trong cái thân lại chẻ nhỏ ra thành những mảnh thân nhỏ hơn nữa để đi chuyên sâu. Ông cho rằng điều đó có lợi về mặt khoa học nhưng lại làm cho con người không còn toàn vẹn nữa vì thân và tâm không thể chia chẻ được và không thể nào có cái thân mà không có cái tâm và ngược lại: Hai cái đó vốn là một. Vì thế, một người thầy thuốc khi chữa bệnh cho bệnh nhân, nếu chỉ thấy cái thân bệnh, mà không thấy cái tâm bệnh, tức là chỉ thấy cái “đau” mà không thấy được cái “khổ” của họ thì không thể chữa thành công.

Ông băn khoăn, trăn trở trước nguy cơ kỹ thuật hóa, thương mại hóa ngành y. Có cách nào làm giảm bớt nguy cơ đó không? Có cách nào phục hồi tính nhân bản của ngành y như những “ngày xưa thân ái” không? Dĩ nhiên không thể trở lại thời kỳ y khoa phù thủy, nhưng cũng không thể đẩy đến bờ vực thẳm của y khoa kỹ nghệ… Trước thực trạng, y khoa ngày càng nặng về kỹ thuật., người thầy thuốc trẻ dần dần có khuynh hướng chạy theo kỹ thuật, xa cách dần với… con người. Nó làm cho người thầy thuốc trở nên bí hiểm… chẳng khác gì các phù thủy của những bộ lạc ngày xưa! Thế nhưng con người từ xưa đến nay vẫn không thay đổi: cũng những lo âu, phiền muộn, sợ hãi, cũng những ganh tị, ghen ghét, mừng vui, cũng vẫn già nua, tuổi tác, ốm đau bệnh hoạn…

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đưa ra một số giải pháp, theo tôi là mới mẻ, thiết thực và hiệu quả:

“Chỉ có cách là phá vỡ huyền thoại (démystification) về người thầy thuốc, về nghề y và nâng cao kiến thức của người dân để họ tự bảo vệ sức khỏe của mình và hợp tác với thầy thuốc một cách có ý thức. Bên cạnh việc thay đổi chương trình giảng dạy ở các đại học y khoa sao cho ngành y vừa kỹ thuật mà cũng vừa nhân văn, đưa các môn tâm lý, xã hội, nhân chủng, quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân, y đức, nghĩa vụ luận… vào giảng dạy. Giáo dục sức khỏe là biện pháp cần thiết để nâng cao dân trí, thay đổi hành vi có hại sức khỏe của cá nhân và góp phần đề ra các chính sách nhằm nâng cao sức khỏe cộng đồng…”

Muốn giải quyết vấn đề bệnh ngày càng nhiều, bệnh viện quá tải…, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc thấy cần “phải giải quyết cái gốc từ xã hội, tức là phải giải quyết trên vấn đề sức khỏe toàn diện chứ không chỉ là vấn đề y tế đơn thuần. Y tế chỉ cung cấp dịch vụ chữa bệnh, còn sức khỏe bao gồm cả môi trường sống, môi trường xã hội và thiên nhiên, cho đến hành vi, lối sống của mỗi cá nhân. Đã đến lúc cần giải quyết trên một bình diện rộng. Một mặt, ngành y tế tổ chức lại hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt hơn, mang tính dự phòng tích cực từ cơ sở, nâng cao dân trí để mọi người biết tự bảo vệ sức khỏe cho cá nhân mình, gia đình và cộng đồng. Mặt khác, xã hội phải coi trọng việc đầu tư chăm sóc sức khỏe người dân hơn là tập trung mở thêm nhiều bệnh viện để hứng bệnh tật, tức là chăm lo bảo vệ môi trường, quan tâm giáo dục từ tuổi ấu thơ nhằm thay đổi hành vi, lối sống với các chương trình nâng cao sức khỏe (health promotion).

Từ kinh nghiệm bản thân, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc cho rằng:

“Truyền thông trị liệu”, “Truyền thông thay đổi hành vi” không dễ tí nào! Nó là một khoa học, bao gồm cả tâm lý- xã hội – nhân chủng (văn hóa) ứng dụng vào ngành y, giúp cải thiện mối quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân và nâng cao y đức. Làm sao người thầy thuốc thấy được nỗi khổ sau nỗi đau, để thấu cảm với người bệnh. Một lời nói, một cử chỉ của thầy thuốc có thể làm cho bệnh nặng hơn hay nhẹ đi, vơi đi. Những kỹ năng ứng dụng này phải bằng cái tâm của người thầy thuốc.” Và rằng: “Thầy thuốc không chỉ là một chuyên viên tư vấn (consultant) về y học mà còn phải là một chuyên viên tham vấn (counselor) về sức khỏe, bởi người bệnh đến với họ vì tin tưởng rằng người thầy thuốc ngoài việc chữa bệnh còn có thể an ủi, giúp đỡ họ. Người bệnh cũng rất nhạy cảm với những “truyền thông không lời” trong mối giao tiếp đặc biệt này. Chỉ cần nhìn nét mặt, cử chỉ, nghe giọng nói, cái vỗ vai, cái bắt tay… cũng được bệnh nhân hiểu bao nhiêu điều…”

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc mong muốn bản thân ngành y cần coi trọng vấn đề nhân sự của ngành, vì không chỉ cần có kỹ năng, có học thuật mà còn cần đến tấm lòng, vì đó là con đường của y đức và y đạo.” Ông cho rằng: “Nói y đức suông mà không có tay nghề thì… hại người ta nhiều hơn, làm người ta “đau” nhiều hơn. Còn giỏi kỹ thuật chuyên môn mà thiếu y đức thì làm cho người ta “khổ” nhiều hơn.

Riêng vấn đề y đức phải được quan tâm đúng mức, đặt trong hệ thống đào tạo người thầy thuốc tương lai. Rồi đây, quản lý bệnh viện dần dần sẽ là những doanh nhân chứ không phải là bác sĩ, các bác sĩ sẽ chỉ là người làm công tác ăn lương. Y đức như vậy phải được mở rộng cho giới doanh nhân “khai thác” ngành y.”

Đỗ Hồng Ngọc theo ngành Nhi khoa và thực sự “say mê” trẻ em. Vì vậy mà Đỗ Hồng Ngọc đi đến một kết luận đáng chú ý: “Tôi thấy rõ một điều là dù người thầy thuốc có “ba đầu sáu tay” cũng không thể cứu giúp được trẻ con nếu người mẹ, gia đình vẫn mắc phải những sai lầm tai hại. Từ đó tôi luôn quan tâm đến lãnh vực giáo dục sức khỏe, làm sao để giúp bà mẹ những kiến thức tối thiểu cần thiết để nuôi con khỏe mạnh, không ốm đau bệnh tật.” Ông cho rằng, bà mẹ mới thực sự là “trung tâm bảo vệ sức khỏe” của con mình chứ không phải là bệnh viện hay các Trung tâm y tế.”

Trong Lời Ngỏ cuốn Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc viết:

“… ở đây không có “ông bác sĩ” viết cho thân nhân trẻ bệnh mà chỉ có người bạn viết cho người bạn, chỉ có người trong gia đình viết cho anh chị em mình, cho nên tôi viết bằng một giọng thân mật và cố gắng tránh những lý thuyết, những danh từ chuyên môn dễ nhàm chán”. Và trong lời Viết thêm ông bày tỏ một cách chân tình với bạn đọc: “Cuốn sách là những lời tâm tình, chia sẻ của một người vừa là thầy thuốc, vừa là người cha những năm xưa, nay đã trở thành ông nội, ông ngoại của mấy nhóc nhỏ rồi! Thời gian trôi nhanh thật.”

Trong nhiều thập niên và mãi đến giờ, cuốn sách này đã trở thành cuốn “sách gối đầu giường”, là “bửu bối”, là “báu vật” theo cảm nhận chân thành của nhiều người mẹ qua nhiều thế hệ.

Đỗ Hồng Ngọc thổ lộ: “Không gì vui hơn khi các bà mẹ nói rằng nhờ cuốn đó mà họ đã nuôi con được khỏe mạnh, và đặc biệt đã làm cho họ vơi bớt nỗi lo âu. Đối với tôi, bà mẹ mới thực sự là “trung tâm bảo vệ sức khỏe” của con mình chứ không phải là bệnh viện hay các Trung tâm y tế.”

Sau hai cuốn sách chuyên ngành mang tính phổ thông, thiết thực và có ích đó được đông đảo người đọc đón nhận và yêu thích, Đỗ Hồng Ngọc vẫn luôn luôn âm thầm đọc, học, viết. Có thể nói ông đã kết hợp nhuần nhuyễn, tài tình, khéo léo, hiệu quả đối với công việc “bộ ba” của ông: truyền thông giáo dục sức khỏe – dạy học – viết lách. Ông đã nghiền ngẫm viết lách, giảng dạy, chia sẻ kinh nghiệm với người khác. Để làm được những điều đó ông phải đọc, học, trải nghiệm rất nhiều và ông cho rằng “Viết cũng là học”. Vào thời điểm này, ông đã có ba cuốn sách về lãnh vực nhi khoa được phổ biến khá rộng rãi và một số sách viết cho tuổi già; mảng sách viết về học… Phật.

Trong buổi giao lưu với học trò cũ, ông tâm tình và chia sẻ như sau:

“Những năm cơ cực sau 1975, thầy bận rộn suốt ngày với bệnh nhi ở phòng cấp cứu Bệnh viện Nhi Đồng, ở nhà trông cậy một mình cô nuôi dạy các con. Nhiều bữa thầy về nhà tối om, đem thịt cá được “Tổ đời sống” chia cho đã ôi thiu về, cô chỉ biết cười trừ…”

Tình cảnh khó khăn, bi đát như thế cộng với rất nhiều khó khăn khác chắc chắn là ông rất ít có thì giờ, sức lực, điều kiện để đọc, để học, để viết. Nhà thơ Đỗ Trung Quân cho biết:

“Một ngày của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc thật không còn chỗ thở: hội họp, giảng dạy, hướng dẫn chuyên môn, khám chữa bệnh ngoài giờ cho trẻ con. Anh là bạn thân của lứa tuổi Mực tím (Phòng mạch Mực Tím), là “ông ngoại” của những đứa nhỏ đang ốm sốt trong tay người mẹ trẻ. Việc viết lách, viết sách, làm thơ khi trời hừng sáng, dậy sớm, ngồi vào bàn computer gõ, để đó, khi nào rảnh mới xem lại, sửa chữa, sắp xếp. Sức làm việc thật dữ dội và tất nhiên cũng phải… chớm già thôi!’

Khó khăn, bận rộn là thế nhưng rồi ông đã vượt lên tất cả để viết và viết hàng loạt tác phẩm về y học như: Thầy Thuốc Và Bệnh Nhân, Săn Sóc Con Em Nơi Xa Thầy Thuốc (1986), Nuôi Con (1988), Nói Chuyện Sức Khỏe Với Tuổi Mới Lớn (1989), Sức Khỏe Trẻ Em (1991), Viết Cho Tuổi Mới Lớn (1994), Bỗng Nhiên Mà Họ Lớn, Bác Sĩ Và Những Câu Hỏi Của Tuổi Mới Lớn, Câu Chuyện Sức Khỏe (Tháng 6. 1994).

Nhà văn Nguyễn Lệ Uyên trong bài viết về tác giả Đỗ Hồng Ngọc (Khói trời Phương Đông, 2012) đã viết: Câu nói “Làm thầy thuốc là để cứu người; làm nhà văn là để cứu đời” có lẽ rất đúng với trường hợp Đỗ Hồng Ngọc- với những tác phẩm đa dạng của ông trong văn thơ, y học và Phật học.

Ông quan tâm đến những chuyện mà nhiều người lo âu và chia sẻ:

“Nhắc lại, giấc ngủ rất quan trọng. Phải ngủ đủ. Khoảng 7 – 8 tiếng một đêm ở tuổi này. Khi nào buồn ngủ thì đi ngủ, không thì thôi. Bài viết Có Một Nghệ Thuật Ngủ của tôi được nhiều bạn bè chia sẻ. Nhà văn Hồ Anh Thái ở Hà Nội bảo đã photocopy ra khá nhiều để gởi cho bạn bè vì lúc này nhiều người mất ngủ quá! Trên thế giới thì thuốc ngủ vẫn là thứ thuốc bán nhiều nhất! Tuổi càng cao, càng cần ngủ, như pin điện thoại xài lâu, sạc phải càng lâu. Ăn thì rất đơn giản thôi. Có gì ăn nấy. Tôi thường tự chế biến thức ăn cho mình. Càng ngày tôi càng học tốt hơn hạnh “độc cư”, “kham nhẫn / tri túc”.

Học với Y vương

Năm 1997, Đỗ Hồng Ngọc bị tai biến mạch máu não. Trong cái rủi có cái may, trong thất bại có mầm mống của thành công. Sau cơn bệnh thập tử nhất sinh này, Đỗ Hồng Ngọc đã “ngộ” ra nhiều điều. Ông đến với thiền, kết hợp phương pháp thở bụng của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện và nghiền ngẫm, “hành thâm” Bát Nhã Tâm Kinh. Rồi 5 năm sau là Kim Cang, 5 năm tiếp theo là Diệu Pháp Liên Hoa, hình thành mảng sách mới lạ, độc đáo, cuốn hút người đọc từ các vị cao tăng, Tăng Ni, Phật tử đến những người “mê” Đỗ Hồng Ngọc ở những tác phẩm: Nghĩ Từ Trái Tim, Gươm Báu Trao Tay, Thấp Thoáng Lời Kinh, Ngàn Cánh Sen Xanh Biếc, Cõi Phật Đâu Xa, Thoảng Hương Sen… mà ông đều ghi là: “Thấp thoáng lời kinh…”. Từ những “thấp thoáng” đó, ông “ngộ” ra lẽ huyền vi của “lấp lánh ánh vàng”. Những cuốn sách thuộc loại “thấp thoáng lời kinh” này thực sự là một “hiện tượng” mới lạ, sôi nổi và độc đáo trong sinh hoạt văn học nghệ thuật nước nhà và văn học Phật giáo trong nhiều năm qua. Tôi không cường điệu chút nào khi nghĩ và viết như vậy!

Tôi chợt nhớ lại, khi Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc lâm trọng bệnh có thể gọi là “thập tử nhứt sinh” (năm 1997) thì có người bạn dí vào tay ông cuốn Trái Tim Hiểu Biết dạng ronéo của Nhất Hạnh. Đỗ Hồng Ngọc từ đó tìm hiểu, nghiên cứu sâu thêm, nghiền ngẫm và thực hành Tâm Kinh Bát Nhã… Sau đó ông viết cuốn Nghĩ Từ Trái Tim để chia sẻ với mọi người với phong cách và cái nhìn của một bác sĩ, mang tính “khoa học thực nghiệm”. Ông ngại ngùng, đắn đo và cân nhắc dữ lắm, nhưng rồi ông cũng viết và gởi bản thảo nhờ Ni Sư Thích Nữ Trí Hải đọc và góp ý. Đêm hôm đó chùa bị cúp điện, Ni Sư Trí Hải nói phải đốt đèn, ráng đọc “chữ bác sĩ”. Sáng sớm hôm sau, Sư gởi lại bản thảo với lời khuyên: “Bác sĩ nên cho xuất bản cuốn sách này đi vì sẽ rất có lợi lạc cho nhiều người”. Nghĩ Từ Trái Tim xuất bản lần đầu năm 2003 đến nay đã tái bản 15 lần (2020)!

Đến đây thì chúng ta có thể “đồng tình” với tạp chí Văn Hóa Phật Giáo rằng: “Có một Đỗ Hồng Ngọc là người viết văn, làm thơ, có một Đỗ Hồng Ngọc là người viết về Phật học, có một Đỗ Hồng Ngọc là bác sĩ và cũng là nhà tư vấn tâm lý và sức khỏe cho tuổi mới lớn, doanh nhân, người già… được nhiều người quý mến”.

Phương châm, phong cách của Đỗ Hồng Ngọc khi viết là chân thành, tôn trọng, thấu cảm, thấu hiểu người khác, nhất là về những nỗi mất mát, để tạo nên năng lượng hóa giải sự khổ. Đỗ Hồng Ngọc tâm sự:

“Viết cho tuổi mới lớn, thì tôi… ở tuổi mới lớn, sống cùng tuổi đó, sống với tuổi đó, nghĩ như họ, nói như họ. Tôi viết như mình đang được trò chuyện với họ, như họ đang ngồi trước mặt tôi. Khi viết cho tuổi chớm già… thì tôi đang ở tuổi chớm già… Tóm lại, phải “thấu cảm” (empathy) nghĩa là phải “sống với”, cho thấu suốt nguồn cơn…”. Ông nghĩ rằng: “Y khoa là một khoa học nhưng cũng là một nghệ thuật. Tiếp cận với những cảnh đời, những con người, cũng là một nguồn cảm xúc để cầm lấy cây bút”.

Đỗ Hồng Ngọc được nhiều độc giả quý mến, chắn hẳn do cách viết của mình. Ông chỉ viết những gì mình thực sự trải nghiệm. Ông viết để chia sẻ kinh nghiệm chứ không phải từ sách vở mà ra. Khi viết, ông luôn nghĩ rằng như có độc giả đang ở trước mắt mình và đang trò chuyện với mình. Có lẽ kiểu viết như thế làm cho người đọc cảm nhận được người viết và độc giả có sự gần gũi, chia sẻ, trao đổi một cách chân thành, không kiểu cách, xa lạ. Đỗ Hồng Ngọc được mọi người hiểu, cảm, yêu, mến, vì ông trải lòng mình để chia sẻ cùng người đọc. Ông cho rằng chuyện viết lách là cái tình. “Ta cũng nòi tình, thương người đồng điệu…” (Chu Mạnh Trinh.)

Qua cơn mổ sọ não vì tai biến mạch máu, Đỗ Hồng Ngọc đến với Thiền học, Phật học để tiếp nối hơn 40 năm gắn bó với ngành y, để “dấn thân” hết mình theo tiếng gọi sâu thẳm của Y Vương:

“Cũng vậy. Khi tôi bị một vố bệnh nặng – tai biến mạch máu não, phải mổ cấp cứu – sau đó tôi đã tìm cách tự chữa trị cho mình. Tôi biết trường hợp này thuốc men chỉ là phụ, cái chính là thay đổi nếp sống, thay đổi nếp nghĩ, nếp nhìn. Tôi tìm đến Thiền học, Phật học là vì thế. Mình là bác sĩ, bất quá chữa được một phần cái “đau” còn cái “khổ” mình không chữa được. Có một bậc thầy, một y vương là Phật, sao không học nhỉ? Lại có một Bồ tát rất dễ thương tên là Dược Vương – thuốc vua – sao không học nhỉ? Vậy là tôi học. Rồi chia sẻ, bàn bạc, trao đổi lẫn nhau giữa bạn bè anh em, những người đồng bệnh tương lân.”

Quý hóa thay và đáng kính thay cái trí, cái tài và cái tâm của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc!

Trong nhiều năm ở những bước đầu tập tễnh học Phật tôi may mắn được Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chỉ dẫn, khích lệ, đặc biệt là những bài học “thân giáo” mà tôi cảm nhận được. Nhờ đó mà tôi đã làm xong Tuyển tập Tôi Học Phật. Nội dung chính của Tuyển tập này gồm 4 cuốn “cốt lõi” trải dài trong 20 năm nghiền ngẫm, “lõm bõm học Phật” mới có được của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc. Đó là:

Nghĩ Từ Trái Tim (Viết về Tâm Kinh Bát Nhã),
Gươm Báu Trao Tay (Viết về Kim Cang),
Ngàn Cánh Sen Xanh Biếc (Viết về Pháp Hoa),
Cõi Phật Đâu Xa (Viết về Duy Ma Cật).

Theo Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc thì cuốn Cõi Phật Đâu Xa rất “quan trọng” vì nói lên vai trò của Cư sĩ, nhất là trong thời đại hiện nay (với cái nhìn khá mới mẻ). Và, Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc cũng nói thêm rằng hai cuốn Thấp Thoáng Lời Kinh và Thoảng Hương Sen… là những bài học tự rút ra cho bản thân mình, những giải thích, nhận định… để làm sáng tỏ thêm nội dung của 4 cuốn “cốt lõi” đã nêu trên.

Tuyển tập này được các anh chị trong nhóm “Phật học và Đời sống” chùa Xá Lợi chào đón và Hòa thượng Thích Đồng Bổn, Trụ trì chùa Xá Lợi gởi tặng Trang Nhà Quảng Đức. Và sau đó là Trang nhà Thư Viện Hoa Sen, Rộng Mở Tâm Hồn, Chùa Hương Sen v.v…

Trong Lời Ngỏ tuyển tập“Tôi Học Phật” Bác Sĩ Đỗ Hồng Ngọc viết:

“Vào tuổi 80, tôi nghĩ đã đến lúc “về thu xếp lại”, đã đến lúc “nhìn lại mình…” như người bạn nhạc sĩ họ Trịnh kia đã nói. Về thu xếp lại, bởi “chút nắng vàng giờ đây cũng vội”, vì rất nhanh thôi, các tế bào thân xác kia đã có vẻ rã rượi, ù lì, và cũng rất nhanh thôi các tế bào thần kinh nọ cũng mịt mờ, mỏi mệt, nhớ trước quên sau… Đầu năm 2019, tôi gom góp in cuốn Về thu xếp lại như một cột mốc, một hẹn hò, rồi cuối năm tiếp tục gom góp in thêm cuốn Biết ơn mình như một nhắc nhở… Bên cạnh đó, cũng đã tạm một tệp bản thảo Đi Để Học, Ghi Chép Lang Thang… chủ yếu là một dịp để giúp “Nhìn lại mình”… Tôi cũng mong gom góp, tập hợp được một số bài viết, một số quyển sách nhỏ những lời biên chép bấy nay trong lúc lõm bõm học Phật, thấp thoáng lời kinh, làm thành một tệp để ngẫm ngợi khi cần. Muốn thì muốn vậy, nhưng lực bất tòng tâm rồi. Duyên may lại đến…

“… Cái học y khoa, tâm lý học, xã hội học cũng đã giúp tôi thấy rõ hơn vai trò thầy thuốc, tham vấn viên của bậc Y vương qua hình tượng các vị Bồ tát Thường Bất Khinh, Dược Vương, Diệu Âm, Quán Thế Âm… để không chỉ học hiểu lời kinh mà còn vận dụng vào nghề nghiệp cho sáng tỏ hơn… Ở Duy-ma-cật, học Bất nhị. Kinh mở ra một cách tiếp cận mới, sinh động, cho dòng chảy mênh mang rộng khắp.

“Chắc chắn Phật không muốn chỉ có các đệ tử ngồi thiền định dưới gốc cây, tới giờ đi khất thực và đợi ngày nhập Niết bàn. Phật cần có những vị Bồ-tát đem đạo vào đời, tự giác giác tha. Thế nhưng, các Bồ-tát đầu tròn áo vuông cũng khó mà “thõng tay vào chợ” giữa thời đại bát nháo này. Vì thế mà cần Duy-ma-cật. Một thế hệ cư sĩ tại gia, nhằm thực hiện lý tưởng của Phổ Hiền Bô-tát…!

“Rồi từ những điều học hỏi, nghiền ngẫm, thể nghiệm… bấy nay mà tôi mạnh dạn sẻ chia với “Thấp Thoáng Lời Kinh”, “Thoảng Hương Sen”, “Thiền Và Sức Khỏe”, “Nếp Sống An Lạc”… như một ứng dụng Phật pháp vào đời sống. Khi được hỏi “kinh nghiệm” về học Phật, tôi nghĩ trước hết, cần nắm được các thuật ngữ, sau đó là hiểu được các ẩn dụ, ẩn nghĩa, hàm chứa trong lời Kinh và quan trọng nhất là thực hành, ứng dụng vào đời sống, ở đây và bây giờ…

“Những năm sau này, tôi có dịp cùng học với nhóm bạn tại Chùa Phật học Xá Lợi về Lăng Nghiêm, Viên Giác, Lăng Già… Con đường học Phật thênh thang như cánh rừng kia mà ta mới tiếp cận vài hạt bụi rơi từ nắm lá Simsapa dạo nọ.

Xin được thưa thêm rằng Tuyển tập “Tôi Học Phật” gồm 4 cuốn “cốt lõi” trải dài trong 20 năm nghiền ngẫm, “lõm bõm học Phật” mới có được của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc. Theo Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc thì cuốn Cõi Phật Đâu Xa rất “quan trọng” vì nói lên vai trò của Cư sĩ, nhất là trong thời đại hiện nay (với cài nhìn khá mới mẻ).

Với tấm lòng khao khát học hỏi và trí thông minh sẵn có, bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đã tiếp nhận rất bén nhạy nhanh chóng giáo lý vi diệu Phật Đà. Cũng có thể những tri kiến này được tích lũy từ nhiều kiếp trước, đã tiềm ẩn đâu đó trong Tạng Thức của ông nên những kinh sách ông học đã thấu đáo nghĩa lý. Kiến thức Phật Học của ông được nhiều bậc Tôn Đức, thức giả khen ngợi.

Khi Thầy Tuệ Sỹ tặng sách HUYỀN THOẠI DUY-MA-CẬT cho Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, Thầy đã ghi ở đầu sách, như một lời xác nhận cái trí tuệ đó :“Quý tặng Duy Ma Cư Sĩ Đỗ Hồng Ngọc.”

Tôi vui mừng và hãnh diện về điều này.

Như vầy tôi nghe; thưa Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc!

Nguyễn Hiền-Đức

Santa Ana, tháng 3.2021

Sửa chữa, bổ sung tháng 7/2021

Quan Thế Dân: Lối thoát cho ngành y

10/07/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Lối thoát cho ngành y

Quan Thế Dân

Bác sĩ, Tiến sĩ Y học

Năm 2005, tôi được bổ nhiệm làm trưởng khoa trong bệnh viện lúc ngoài 40 tuổi.

Vị trí tôi giữ với đa số mọi người thường gần đến lúc nghỉ hưu mới được ngồi vào. Vì thế tôi cảm động lắm, lúc nào cũng sục sôi muốn đóng góp xây dựng bệnh viện.

Thời gian ấy, xã hội đang sôi nổi khí thế đổi mới nền kinh tế. Ngành y bao năm bị mang tiếng trì trệ, lương thấp, lạc hậu… cũng muốn hòa vào trào lưu đổi mới đó.

Ngành y tế TP HCM lúc bấy giờ có đề án cổ phần hóa Bệnh viện Bình Dân. Dư luận rất quan tâm. Giới y chúng tôi bàn tán sôi nổi. Nhiều người mong có luồng gió mới mẻ xua tan những trì trệ trong ngành.

Trong kỳ đại hội công nhân viên chức bệnh viện năm ấy, mang cảm hứng từ hy vọng đổi mới, tôi có bài tham luận nảy lửa kêu gọi đổi mới trong bệnh viện. Khỏi phải nói, anh chị em vỗ tay ủng hộ quá trời, 100% phiếu bầu tôi làm thanh tra nhân dân.

Sau này tôi mới biết, ban giám đốc hoảng hồn họp kín, gọi sự kiện hôm ấy là “làm loạn” mà tôi là người đầu têu.

Giữa năm 2007, chuyện cổ phần hóa Bệnh viện Bình Dân bị hủy bỏ. Nhiệt tình đổi mới quản lý ngành y bị dội thùng nước lạnh.

15 năm trôi qua, tôi đã về hưu. Các khuyết điểm đã được chỉ ra từ 15 năm trước vẫn y nguyên và ngày càng trầm trọng hơn. Ngành y hôm nay sa vào khủng hoảng, quan chức từ cấp bộ đến sở rồi tới bệnh viện bị bắt, tiền tham nhũng hối lộ tính bằng hàng chục, hàng trăm tỷ đồng.

Ở thế kỷ 21, không còn ai tranh luận kinh tế thị trường tốt hay kinh tế kế hoạch hóa tốt nữa, mà vận dụng mặt mạnh của cả hai loại hình kinh tế này.

Dù mang nhiều chức năng cao đẹp, ngành y về cơ bản vẫn là một ngành dịch vụ, một ngành kinh tế. Vì thế y tế muốn phát triển vẫn phải tuân theo sự điều khiển vô hình của kinh tế thị trường. Thực tế này có thể nhìn thấy trong ngành y hiện nay: chuyên khoa nào người dân có nhu cầu cao thì trở nên “hot”, thu nhập cao, đông người theo học. Bệnh viện nào uy tín thì nhiều người đến, doanh thu cao.

Dù muốn dù không, vận hành bệnh viện phải theo các quy luật kinh tế. Phải hòa vốn để tồn tại. Phải có lãi để tăng trưởng.

Giá khám chữa bệnh hiện nay ở bệnh viện được thừa nhận là chưa bao gồm đủ các chi phí. Vậy tại sao hệ thống y tế không sụp đổ. Vì nó đang gắng gượng trụ được bằng các nguồn lực khác như sau: Một là nguồn kinh phí của nhà nước cấp để chi lương, chi đầu tư, hỗ trợ thuế… Thứ hai là chi phí mà người bệnh phải trả, mà phần ngầm có khi chiếm đến 50% tổng chi phí khám chữa bệnh, gồm tiền trả thêm cho các dịch vụ, tiền mua thuốc ngoài… Nguồn lực thứ ba là tệ nạn tham nhũng. Chính tham nhũng là một cách giải quyết tự phát những bất hợp lý của vận hành bệnh viện. Tôi không ủng hộ lấy một cái sai này để giải quyết một cái sai khác, nhưng hiện tượng tham nhũng diện rộng trong ngành y đang phản ánh một vấn đề có tính quy luật.

Như vậy, nếu cắt đi ba nguồn lực trên thì y tế hiện nay sẽ sụp đổ.

Vậy lối thoát của y tế Việt Nam là ở đâu. 15 năm trước, những người tâm huyết đã nhận ra, ngành y muốn phát triển lành mạnh cần phải đa dạng: y tế công, y tế tư, y tế từ thiện (phi lợi nhuận). Ý tưởng cổ phần hóa bệnh viện công là một bước đi dũng cảm.

Y tế tư nhân là con đẻ của kinh tế thị trường, từ khi mới ra đời đã nhận nhiều nghi kỵ, nhưng vẫn âm thầm phát triển. Đến nay y tế tư nhân đã trở thành bộ phận ngày càng quan trọng của y tế Việt Nam. Về nhiều mặt, chính y tế tư nhân đã buộc y tế công phải thay đổi, phải chuyển mình. Bệnh viện công phải tự hỏi chính mình: Tại sao bệnh viện tư phải tự bỏ tiền ra mua đất, tự bỏ tiền ra xây bệnh viện mua máy móc, trả lương cao cho nhân viên mà vẫn có tăng trưởng.

Có nhiều người lo ngại nếu chuyển tư nhân hóa bệnh viện sẽ dẫn đến tăng giá dịch vụ y tế. Theo tôi, giá dịch vụ y tế rẻ hiện nay của bệnh viện công là danh nghĩa, còn thực chất bệnh nhân phải chi ngoài nhiều và đang ăn vào vốn của nhà nước. Còn giá dịch vụ của y tế tư là công khai minh bạch, tính đúng tính đủ chi phí, và đang dần được xã hội chấp nhận. Giá của dịch vụ y tế tương lai sẽ do quy luật cạnh tranh, các cơ sở y tế sẽ phải thu hút khách hàng bằng chất lượng và giá cả. Song song với đó không thể thiếu vai trò điều tiết của Nhà nước thông qua đặt hàng của Bảo hiểm y tế, giá trần của các dịch vụ y tế.

Tôi hình dung ngành y Việt Nam sẽ bao gồm các thành phần như sau. Một là y tế công bao gồm y tế cơ sở, y tế dự phòng, các bệnh viện điều trị bệnh xã hội, bệnh viện người có công, bệnh viện của quân đội, công an. Hai là y tế tư nhân gồm bệnh viện công cổ phần hóa và bệnh viện tư. Thành phần thứ ba của nền y tế là y tế từ thiện, hoạt động phi lợi nhuận, do các tổ chức từ thiện tài trợ.

Cổ phần hóa các bệnh viện công nhà nước sẽ giảm được gánh nặng chi phí nuôi bộ máy y tế cồng kềnh tốn kém. Bệnh viện sẽ tiếp nhận cách quản lý mới, nguồn vốn đầu tư mới để thay đổi. Nhân viên y tế có cổ phần trong bệnh viện sẽ gắn bó xây dựng bệnh viện hơn. Các tiêu cực trong đấu thầu thuốc, máy móc, trong xây dựng cơ bản sẽ tự nhiên hạn chế. Bán cổ phần trong các bệnh viện công, nhà nước sẽ thu lại được nguồn lực khổng lồ, để đầu tư cho y tế cơ sở, nâng cấp cho các bệnh viện công còn lại.

Các ý kiến trên đây của tôi là cách thế giới đã làm từ rất lâu. Người trăn trở với nghề y ở Việt Nam cũng nói đến những điều này hàng chục năm qua. Nhưng tất cả trôi đi trong sự loay hoay lúng túng của quản lý.

Giáo dục và y tế miễn phí phản ánh bản chất tốt đẹp của một xã hội. Nhưng khi y tế miễn phí còn ở tương lai xa, việc thực hiện được y tế công bằng đã là rất tốt cho dân rồi.

Quan Thế Dân

(Nguồn https://vnexpress.net/loi-thoat-cho-nganh-y-4485674.html)

“Xả”… stress !

25/03/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc 2 Bình luận

“Xả”… stress !

Bs Đỗ Hồng Ngọc

stresnilstresspicture

Internet

Không có stress có lẽ con người cũng không thể tồn tại. Thế nhưng, vượt ngưỡng đến một mức nào đó thì con người cũng…không thể tồn tại, bởi chính stress gây ra nhiều thứ bệnh về thể chất và tâm thần, nên rất cần biết cách “xả” stress trong cuộc sống đầy căng thẳng, âu lo hiện nay.

Stress là một phản ứng bảo vệ, khi cơ thể bị một mối đe dọa, mối nguy hiểm xảy đến cho nó. Người ta gọi nó là phản ứng (hay đáp ứng) “chiến đấu hoặc bỏ chạy” (fight or flight response), nghĩa là trong tình huống đó, chỉ có hai cách để chọn lựa: chiến đấu để sinh tồn hoặc bỏ chạy để… sinh tồn!

Lúc đó, cơ thể phải huy động toàn lực để đối phó. Não thùy sẽ ra lệnh tiết các kích thích tố cần thiết, nào adrénaline, nào norepinephrine, cortisol…ồ ạt đổ vào máu. Tim đập nhanh để bơm máu về các cơ bắp lớn, phổi hổn hển tăng tốc bơm oxy, đường huyết vọt lên cao nhằm tăng cường khẩn cấp năng lượng, đồng tử mắt nở to để nhìn cho rõ, tai vểnh lên, mũi phồng ra… Tóm lại, mọi thứ đều phải trong tư thế sẵn sàng. Trong lúc các mạch máu lớn chuyển máu đến các bắp cơ thì mạch máu nhỏ ngoại biên co thắt lại, để nếu có bị thương thì máu cũng không bị mất nhiều… Vì thế mà người bị stress thường mặt mày tái ngắt, xanh lè, tay chân đơ cứng!

Stress cấp tính có những phản ứng mạnh hơn ta tưởng. Một người đang đứng trước chuồng cọp, thấy cọp sổng chuồng thì… phân, nước tiểu tóe ra mà không hay, tay chân bủn rủn, ngất xỉu. Nguy cơ qua đi, hiểm họa chấm dứt thì mọi thứ lại trở về trật tự cũ. Tim đập chậm lại, hơi thở điều hòa, bắp cơ buông xả. Nếu sự đe dọa không mãnh liệt nhưng cứ dồn dập, hết lớp này tới lớp khác, đến một lúc vượt quá mức chịu đựng gọi là “mất bù” thì sẽ tạo ra những hiệu ứng âm thầm gây tác hại không lường được lên thể chất và tâm thần của ta.

Thời đại ngày nay, con người ít có dịp chiến đấu một mất một còn trước thú dữ hay trước “hòn tên mũi đạn” như xưa. Nhưng con người ngày nay lại phải thường xuyên đối đầu với những “hòn tên mũi đạn” còn nguy hiểm hơn, kiểu “bề ngoài thơn thớt nói cười / bề trong nham hiểm giết người không dao”. Stress vượt qua ngưỡng lúc nào không hay và dẫn tới vô số bệnh tật mà bác sĩ cũng phải bó tay, đành gắn cho những cái tên mơ hồ như “rối loạn chức năng”, “mệt mỏi kinh niên”, “rối loạn thần kinh thực vật”… Đại học Y khoa Harvard ước tính có từ 60%- 90% bệnh nhân (ở Mỹ) tìm đến bác sĩ là do stress. Stress liên quan đến rất nhiều bệnh lý như nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, tiểu đường, suyễn, đau nhức kinh niên, mất ngủ, dị ứng, nhức đầu, đau thắt lưng, một số bệnh ngoài da, ung thư, tai nạn thương tích, tự tử, trầm cảm, giảm miễn dịch v.v… Tóm lại là rất phức tạp. Bác sĩ nếu không quan tâm đúng mức – đau đâu chữa đó – thì chỉ chữa đựơc triệu chứng bên ngoài còn cái gốc sâu thẳm bên trong là stress vẫn không đựơc giải tỏa, bệnh vẫn cứ luẩn quẩn loanh quanh , chuyển từ “bệnh” này qua “bệnh” khác, và do đó, chất lựơng cuộc sống bị giảm sút rõ rệt! Nhiều khi ta tưởng cholesterol xấu tăng cao trong máu là do thức ăn, nhưng không phải, do stress nhiều hơn! Tiểu đường tưởng do ăn nhiều chất ngọt, thực ra do stress nhiều hơn. Ta thấy đời sống càng căng thẳng, bệnh tiểu đường càng phát triển mạnh!. Ở nước ta mới mấy năm trước, tiểu đường chỉ lai rai, bây giờ thì… “năm sau cao hơn năm trước”, lan tràn cả ở thành thị lẫn nông thôn! Các nghiên cứu trên thế giới cũng cho thấy vào thời kỳ khủng hoảng kinh tế, người làm việc ở những khu vực dễ bị sa thải thì chết vi tim mạch, tai biến mạch máu não cao gấp đôi các khu vực khác…!

Stress thay đổi từ người này sang người khác. Cùng một sự việc, với người này thì nổi điên lên còn với người kia chỉ là một trò cười, với người này là cả một sự sụp đổ, với người kia là một bài học… Cùng là con ông bà “viên ngoại họ Vương”, cùng “sắm sửa bô hành chơi xuân”, mà Thúy Kiều thì khóc sướt mướt, thở than, nằm mộng, làm mười khúc đoan trường đầy nước mắt trong khi Thúy Vân ngạc nhiên sao chị mình “kỳ cục” vậy! Hẳn là bên trong Thúy Kiều có cái gì đó khác với Thúy Vân, bởi bên ngoài thì cả hai đều “mười phân vẹn mười” cả!

Internet

Người dễ bị stress là người thường có tính quá lo lắng, cầu toàn, hay tự chỉ trích, thiếu quyết đoán, hay do dự… Nếu bị thêm sức ép từ bên ngoài thì dễ suy sụp, dễ bị vượt ngưỡng! Nhiều học sinh học giỏi mà thi rớt cho là “học tài thi phận” một phần chính là do stress! Gia đình kỳ vọng nhiều quá, tạo một áp lực vô hình, khiến em không còn là chính mình nữa!

Những dấu hiệu sớm để nhận biết stress là có vấn đề về trí nhớ như hay quên, mất định hướng, thường hoang mang… Về cảm xúc thì dễ dao động, bứt rứt, dễ bị kích động, tâm tính bất thường, hay cáu gắt, lúc nào cũng có cảm giác bị tràn ngập, rất khó tìm được sự thư giãn. Trong lúc nghỉ ngơi mà vẫn cứ lo lắng, thậm chí còn lo lắng nhiều hơn! Các triệu chứng về thể chất dễ nhận ra như nhức đầu, đau lưng, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, chóng mặt.. Đặc biệt đau cột sống cổ hay cột sống thắt lưng. Cứ tưởng là loãng xương, là gai cột sống, là thoát vị điã đệm gì gì đó, thực ra gốc ở stress.

Người bị stress dễ bị bệnh vặt, cảm cúm triền miên vì sức đề kháng giảm sút đáng kể, dễ bị mất ngủ, tức ngực, tim đập nhanh và … dễ nổi mụn, nổi chàm trên da. Không có gì ngạc nhiên vì ở trong phôi thai, não và da vốn cùng xuất phát từ một lá mầm ngoai bì (ectoderme). Não mà bất an thì da cũng nhăn nhúm, nổi mụn, nổi chàm, chữa hoài không khỏi, thoa mỹ phẩm đắc tiền cũng vô ích. Não mà an vui thì da cũng tưoi nhuận, hồng hào, sáng láng. Người bị stress còn hay có những hành vi bất thường như tự dưng thèm ăn, ăn hoài, lên cân đột ngột; hoặc bỗng nhiên bỏ ăn, sụt ký đột ngột… Có người còn đi qua đi lại, đi tới đi lui, cắn móng tay, nhai nhóp nhép. Các huần luyện viện bóng đá, ông nào cũng hay đi qua đi lại, đi tới đi lui, nhai nhóp nhép “sinh-gom” hoặc phì phèo thuốc lá liên tục giữa lúc hai đội bóng vờn nhau trên sân. Họ bị stress. Nhưng đó là một thứ stress cấp, coi căng vậy mà hiền, chóng qua, hết trận đấu là xong, lại bắt tay nhau vui vẻ! Còn cái thứ stress nhai nhóp nhép kiểu “gặm một khối căm hờn trong cũi sắt”… mới là thứ stress nặng, mạn tính, triền miên, sinh đủ thứ chuyện.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Nguyên tắc là đừng tự đòi hỏi mình phải luôn hoàn hảo, phải luôn luôn đúng! Cũng đừng bao giờ so sánh mình với người khác. Con vịt là con vịt mà con gà là… con gà. Con gà mà dại dột so với con vịt thì sẽ chìm nghỉm trong nước! Lục súc tranh công không thể nào vui đựơc! Một khi đã so sánh thì dù hơn, dù kém, dù ngang bằng cũng đều khổ!

Internet

Nên tránh những kẻ chuyên “phun” nọc độc! Họ rất sung sướng khi “tiêm” được nọc độc cho kẻ khác. Bói ra ma quét nhà ra rác, dị đoan mê tìn… làm ta căng thẳng lo lắng vô lối. Một lời nói, một cử chỉ của thầy thuốc cũng có thể gây stress trầm trọng không ngờ. Bác sĩ vừa xem phim X quang vừa lắc lắc cái đầu đủ cho bệnh nhân thót tim, nhưng thưc ra chì vì bác sĩ mỏi cổ do cả đêm thức coi bóng đá. Bác sĩ chỉ cần “phán” một câu mơ hồ như tim hơi lớn, gan hơi yếu, phổi hơi dơ… đủ cho bệnh nhân sống trong hoang mang ám ảnh dài lâu. Lời nói của bác sĩ không chỉ mang thông tin, mà còn truyền cảm xúc, gây stress, bởi người bệnh luôn ở trong một trạng thái tâm lý rất nhạy cảm khi tiếp xúc với thầy thuốc.

Có nhiều cách “xả” stress! Nhậu nhẹt, hút thuốc lá, ma túy… cũng là một cách xả stress, nhưng rõ ràng là có hại, “chạy ô mồ mắc ô mả”! Nhảy múa, ca hát, viết nhật ký, viết blog…. là những cách xả stress tốt. Nói chuyện tào lao (tám) cũng là một cách xả stress… , miễn là đừng có “chuyển lửa” từ người này qua người khác! Thực ra, nói ra đựơc với ai đó, một bạn thân thiết, một người có khả năng lắng nghe, một người sẵn sàng làm “thùng rác” cho mình thì mình sẽ cảm thấy nhẹ gánh! Không có bạn bè để tâm sự thì có thể tâm sự cùng tượng đá. Trải lòng ra một lúc, tượng đá cũng xiêu. “Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau” là vậy! “Chửi chó mắng mèo”, “Giận cá chém thớt” cũng được. Đập bể mấy cái ly cái dĩa… cũng hay! Có điều nên chọn trứơc một ít ly tách, chén dĩa mẻ, để dành sẵn, khi nào cần thì đập nghe vừa rôm rã vừa đỡ tốn kém! Nguyên tắc chung là phải làm một cái gì đó cho năng lượng bị dồn nén trong stress có chỗ “xì” ra, thoát ra. Ta vẫn thường nói “xả xú bắp”, “xả hơi” đó thôi… Tóm lại, đừng có ngồi đó mà gậm nhấm, suy nghĩ vẩn vơ. Giặt đồ, nấu ăn, rửa chén, lau nhà gì cũng tốt. Chạy bộ, đánh đấm, la hét, khóc lóc… cũng đựơc. Đọc sách, xem phim càng hay, miễn là biết chọn phim, chọn sách!

Thấy người chồng trằn trọc mãi không ngủ được, lăn qua lộn lại cả đêm, người vợ hỏi có chuyện gì vậy anh? “Anh mắc nợ anh John hàng xóm một số tiền, hẹn ngày mai trả mà không có một xu dính túi!”. Người chồng đau khổ nói. Lập tức bà vợ tung mền dậy, chạy ra bờ rào gọi với sang nhà hàng xóm: “Anh John ơi, ngày mai chồng tôi chưa có tiền trả cho anh đâu nhé!”. Xong, bà quay vào bảo chồng: Anh yên tâm ngủ đi, bây giờ là lúc để cho anh John trằn trọc! Cô vợ đã rất thông minh! Cô đã “chuyển lửa” từ chồng mình sang … chồng hàng xóm. Chắc chắn anh John sẽ trằn trọc cho tới sáng, còn ông chồng cô sẽ ngủ ngon! “Chuyển” như vậy vẫn chỉ là ở bên ngoài. Chuyển bên trong hay hơn. Chuyện xưa kể bà mẹ già có hai cô con gái, một cô bán dù, một cô bán giày vải. Cô bán dù sống nhờ những ngày mưa, cô bán giày làm ăn khá nhờ những ngày nắng ấm. Bà mẹ lo buồn cho cô bán giày suốt những ngày mưa và đau khổ cho cô bán dù ngày nắng ráo. Có người biết chuyện khuyên bà sao không làm ngược lại, mừng cho cô bán dù ngày mưa và mừng cho cô bán giày ngày nắng?

Internet

Não ta có một đặc điểm lý thú là không thể cùng lúc nghĩ tới hai việc. Đã nghĩ điều này thì quên điều kia. Và người ta đã “lợi dụng” đặc điểm này để dịch chuyển các điểm tập trung trên võ não từ vùng này sang vùng khác. Chẳng hạn đang giận sôi lên thì… xảy ra động đất hay cháy nhà, lập tức vùng “giận sôi” của vỏ não tắt ngấm để nhường chỗ cho vùng sợ hãi! Ta biết giận dữ hay sợ hãi đều tiêu tốn rất nhiều năng lượng. Nó có thể làm ta kiệt sức, suy sụp, thở không ra hơi… Có thể chọn cách nào khác chuyển dịch hay hơn, có lợi cho sức khỏe hơn chăng? Có đó. Đó là cách thở sâu, thở bụng, đưa hơi xuống huyệt… đan điền (dưới rún chừng 4 cm). Nó giúp làm cho ta tĩnh tâm lại, nó chuyển dịch vùng căng thẳng ở vỏ não qua vùng êm ái của … cái rún, với điều kiện là phải để tâm quan sát xem cái hơi thở đó nó vào ra lên xuống ra sao. Khi chú tâm vào hơi thở, lắng nghe hơi thở , quan sát nó, dòm ngó nó, nghiền ngẫm nó… thì ta đã đánh “lạc hứơng” cảm xúc ta rồi! Vỏ não khi đã tập trung vào hơi thở thì “quên” tập trung vào các chuyện linh tinh khác. Cách đơn giản này có khả năng giải stress rất tốt. Tập luyện đúng mức, não thùy sẽ tiết ra một kích thích tố gọi là endorphine, một thứ á-phiện nội sinh, làm cho dịu nhẹ toàn thân, tạo sự sảng khoái, lâng lâng, mà không gây tác dụng phụ. Thiền, yoga, dưỡng sinh, tài chí, khí công… đều là những cách làm cho thân tâm hợp nhất, làm cho ta quay trở lại với chính mình bằng cách lắng nghe hơi thở của chính mình (có thể kết hợp với động tác hay không cần động tác) đó thôi. Hiện nay các kỹ thuật này ngày càng được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi ở các Trung tâm y khoa lớn trên thế giới để trị liệu các bệnh do stress gây ra, các chứng trầm cảm, tâm thần, lo âu, đau nhức…, kể cả nghiện rượu, thuốc lá, ma túy… một cách rất có hiệu quả.

(ĐHN)

Sau khi chích ngừa COVID-19, cần thu kết quả gì?

05/10/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc 1 Bình luận

Sau khi chích ngừa COVID-19, cần thu kết quả gì?

PGS TS Nguyễn Hữu Đức

(https://tuoitre.vn/sau-khi-chich-ngua-covid-19-can-thu-ket-qua-gi-20211004210956802.htm)

TTO – Vắc xin là chế phẩm sinh học (dùng mầm bệnh chết, sống hay một phần mầm bệnh, thậm chí là một đoạn DNA hay RNA) được đưa vào cơ thể để hệ miễn dịch tập luyện nhận diện, ghi nhớ hình dáng, tác động của “mầm bệnh”. Vắc xin tạo miễn dịch bảo vệ.

Cấu trúc hình hài của SARS-CoV-2, virus gây COVID-19, rất đơn giản, chỉ gồm lõi là bộ gene của acid nucleic là RNA, và bao quanh bộ gen là lớp vỏ glycoprotein. Lớp vỏ đặc trưng của SARS-CoV-2 có các gai glycoprotein có hình dạng tua tủa giống chiếc vương miện.

Dựa vào bộ gene của các loại coronavirus người ta thấy rằng phần lớn của các bộ gene này khá giống nhau, chỉ có phần vỏ bọc glycoprotein với các gai (spike) gọi chung là protein S, mà virus dùng để bám và chui vào tế bào phổi của người là khá chuyên biệt cho mỗi loại và gene tạo ra chúng là đặc hiệu. Vì vậy, phần nhiều các nhà khoa học dùng các gai của SARS-CoV-2 làm kháng nguyên sản xuất kháng thể tạo vắc xin dùng cho người.

Cách tạo các vắc xin phòng chống COVID-19 đang dùng hiện nay có 4 loại: vắc xin mRNA, vắc xin vector, vắc xin tiểu đơn vị tái tổ hợp và vắc xin chứa virus bất hoạt.

Tại sao lại là “có kháng thể”?

Vắc xin ngừa COVID-19 của Pfizer và Moderna là vắc xin mRNA. Vắc xin này dùng công nghệ di truyền trích mã di truyền của SARS-CoV-2 là RNA, cụ thể là mRNA (RNA thông tin, có chức năng truyền thông tin di truyền từ DNA đến ribôxôm để tổng hợp protein) của virus, để khi tiếp xúc cơ thể sẽ kích hoạt chức năng sinh kháng thể chống SARS-CoV-2 ở người được tiêm chủng.

Vắc xin của AstraZeneca và Johnson&Johnson có cơ chế gọi là vắc xin vector. Vắc xin loại này dùng mẫu protein là các gai của SARS-CoV-2 đưa vào vi sinh vật vô hại là virus adeno gây cảm lạnh thông thường ở loài tinh tinh, virus này gọi là vector mất khả năng sao chép nhưng có chứa vật chất di truyền là DNA có gene tạo protein S gai bề mặt của virus, rồi làm virus sinh sôi nảy nở thật nhiều để tạo vắc xin.

Sau khi tiêm vắc xin AstraZeneca và Johnson&Johnson, vắc xin sẽ mang mã di truyền của virus cảm lạnh là DNA đã được quy định tạo protein S, cơ thể người được tiêm vắc xin bắt đầu tự tạo ra protein S. Các tế bào miễn dịch trong máu của bạn nhận diện protein S là “kẻ xâm nhập”, sẽ kích hoạt phản ứng của hệ miễn dịch tạo kháng thể chống protein S.

Vắc xin Covax do Hãng Nanogen (Việt Nam) nghiên cứu và phát triển được gọi là vắc xin tiểu đơn vị tái tổ hợp (recombinant subunit vaccine). Gọi là tái tổ hợp bởi vì thành phần SARS-CoV-2 được tạo ra trong phòng thí nghiệm chứ không phải được phân lập trực tiếp từ virus..

Hai vắc xin của hai công ty dược phẩm Sinopharm và Sinovac (Trung Quốc) thì sao? Vắc xin của Sinopharm và Sinovac được gọi là vắc xin bất hoạt, vì dùng chính virus SARS-CoV-2 còn sống làm cho bất hoạt (inactivated). Họ nuôi cấy virus SARS-CoV-2 với số lượng lớn trên tế bào thận khỉ và bất hoạt chúng bằng beta-propriolactone để tạo vắc xin.

Khi nào tạo được miễn dịch bảo vệ?

Miễn dịch bảo vệ do vắc xin tạo ra là sự đề kháng của chính cơ thể chống lại sự xâm nhập, sự nhân lên và khả năng sinh bệnh của những vi sinh vật gây bệnh. Cơ chế hoạt động của vắc xin ngừa COVID-19 là các protein S có trong vắc xin hoặc được tế bào cơ thể tạo ra do chích vắc xin (vắc xin vector DNA hay vắc xin mRNA), các protein S trở thành kháng nguyên, để từ đó cơ thể sinh ra kháng thể vô hiệu hóa các kháng nguyên này.

Khi tiêm chủng vắc xin, chúng ta được bảo vệ bởi không phải 1 mà 2 hệ thống phòng thủ rất mạnh và liên hệ chặt chẽ: các kháng thể và các tế bào bạch cầu gọi là tế bào trí nhớ (memory cells).

Khi virus là SARS-CoV-2 xâm nhập cơ thể, các tế bào bạch cầu đặc biệt là các tế bào B (B-cell hay còn gọi là B-lymphocytes) xung trận. Các tế bào B có khả năng phân biệt các tế bào của ta (trong cơ thể) và tế bào lạ là mầm bệnh xâm nhập. Các tế bào B sẽ bám lấy chất lạ là mầm bệnh, và có phản ứng bằng cách sản xuất thật nhiều chất gọi là kháng thể. Đó chính là các immunoglobin (Ig), đặc biệt IgM là các protein đặc biệt có tác dụng vô hiệu hóa các kháng nguyên tương ứng là mầm bệnh. Sau đó, với sự trợ giúp của tế bào T (cũng là một loại tế bào bạch cầu), tế bào B có thể chuyển sang sản xuất kháng thể IgG, IgA hoặc IgE. Và đây cũng là hệ thống phòng thủ thứ nhất.

Hệ thống phòng thủ thứ hai là các tế bào nhớ. Có một số tế bào B sau khi tiếp xúc với kháng nguyên là mầm bệnh biến dạng để trở thành “tế bào nhớ”. Các tế bào này sống rất lâu trong cơ thể và “nhớ” rất lâu những mầm bệnh mà chúng đã có lần tấn công, nên sau này có khả năng sản xuất nhanh chóng kháng thể chuyên biệt để chống lại mầm bệnh mà cơ thể đã bị nhiễm trước đây nay nhiễm lại.

Xét nghiệm kháng thể bằng 0 sau chích ngừa không đáng lo

Vắc xin có tác dụng bảo vệ lâu dài không phải chỉ giúp tạo ra kháng thể, mà là giúp tạo ra các tế bào có trí nhớ. Các tế bào nhớ này tồn tại lâu dài trong hệ tuần hoàn, trong các hạch bạch huyết, và tồn tại lâu hơn nhiều so với kháng thể.

Do có hai hệ thống phòng thủ tạo ra bởi chích vắc xin nên chúng ta sẽ không lo lắng nếu sau chích vắc xin ngừa COVID-19 mà xét nghiệm lại thấy cơ thể không có kháng thể (kháng thể bằng 0). Vì lý do nào đó, trong thời điểm xét nghiệm kháng thể cơ thể không có kháng thể nhưng đừng lo, chúng ta vẫn còn có các tế bào nhớ, chúng sẽ tạo ra kháng thể khi cần.

Sở Y tế TP.HCM gửi văn bản khẩn: Không xét nghiệm kháng thể không cần thiết, sai mục đích

TTO – Sở Y tế đề nghị các cơ sở y tế trên địa bàn TP.HCM không sử dụng xét nghiệm kháng thể COVID-19 sai mục đích, không cần thiết, gây tốn kém và có thể gây tâm lý chủ quan trong thực hiện các biện pháp phòng chống dịch.

(NHĐ)

Thảo Phương: Cùng BS Đỗ Hồng Ngọc trả lời: “Trẻ nghỉ hè để làm gì?”

03/05/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Cùng BS Đỗ Hồng Ngọc trả lời: ‘Trẻ nghỉ hè để làm gì?’

(https://plo.vn/xa-hoi/cung-bs-do-hong-ngoc-tra-loi-tre-nghi-he-de-lam-gi-981576.html)

THẢO PHƯƠNG

(PLO)- Những điều mà BS Đỗ Hồng Ngọc khuyên học sinh nên làm vào đợt nghỉ hè: làm thơ, tập nấu ăn và… ngủ.

Gần đây, trong buổi trò chuyện cùng với các phụ huynh và học sinh tại trung tâm Anh ngữ SEAMEO Retrac (CN 25.4.2021), BS Đỗ Hồng Ngọc đã có những chia sẻ thiết thực về một vấn đề thời sự, đó là học sinh nên làm gì vào dịp nghỉ hè.

Tiếc nhớ “Chín mươi ngày nhảy nhót ở miền quê”

Trên trang nhà dohongngoc.com của mình, BS Đỗ Hồng Ngọc viết: “Nghỉ hè để làm gì? Đây là một câu hỏi khá hóc búa. Nếu là một câu hỏi bình thường như nghỉ hè nên làm gì thì dễ đưa ra những lời khuyên với một bác sĩ Nhi khoa như tôi, đằng này hỏi “để làm gì” thì khó quá! Cho nên câu trả lời “tốt nhất” của tôi là Nghỉ Hè Để Làm Thơ!

Làm thơ ư? Tôi không làm được nên mượn một bài thơ đã có từ 80 năm trước của thi sĩ Xuân Tâm, bài Nghỉ hè trong tập Lời non trẻ – 1941, thấy trong Thi nhân Việt Nam của Hoài Thanh và Hoài Chân”.

Xin trích đoạn mở đầu bài thơ mà BS Đỗ Hồng Ngọc nhắc tới như sau:

“Sung sướng quá, giờ cuối cùng đã hết,

Ðoàn trai non hớn hở rủ nhau về.

Chín mươi ngày nhảy nhót ở miền quê,

Ôi tất cả mùa xuân trong mùa hạ!”

Theo đó, trong buổi chia sẻ, BS Đỗ Hồng Ngọc còn cẩn thận phân tích từng câu thơ của thi sĩ Xuân Tâm và chỉ ra rằng khoảng thời gian nghỉ hè của thanh niên hồi đó thật sung sướng biết bao. “Còn học sinh bây giờ, chín mươi ngày quần quật học thêm để cha mẹ vui lòng và hãnh diện”- BS cám cảnh. BS còn nói thêm, vì cha mẹ bắt con cái học thêm nhiều nên trẻ con bây giờ dễ dẫn đến trầm cảm.

Nói về trầm cảm, BS đã có những phân tích về một chứng bệnh thời đại mang tên SAD (nỗi buồn). Mà thực ra SAD là chứng bệnh viết tắt của ba chữ tiếng Anh, cụ thể là Stress: Sự căng thẳng (căng thẳng vì muốn thi đua và tự tạo sức ép cho bản thân); Axiety: Sự lo âu, sợ hãi và Depression: Trầm cảm. Mà chứng bệnh trầm cảm sẽ dễ dẫn đến tự tử.

Chính vì thế, BS Đỗ Hồng Ngọc khuyên phụ huynh nên cho con em thời gian để vui chơi, thư giãn và nạp năng lượng. Điều đó không chỉ giúp các con tránh được nguy cơ trầm cảm mà còn giúp trẻ nâng cao chỉ số IQ – Trí tuệ, EQ – Cảm xúc và SQ – Khả năng giao tiếp.

Nghỉ hè để tập nấu ăn– cách tốt để trẻ thư giãn

Có một câu hỏi mà BS Đỗ Hồng Ngọc đặt ra: “Có ông bố bà mẹ nào đủ can đảm cho trẻ vứt hết sách vở để mà chơi thỏa thích trong dịp nghỉ hè hay không?”. Dưới khán phòng, không một cánh tay của ông bố bà mẹ nào được giơ lên cả. Bác sĩ cho rằng đấy cũng là điều dễ hiểu bởi đa số cha mẹ đều muốn con cái tiếp nối những ước mơ còn dang dở của mình.

Cùng BS Đỗ Hồng Ngọc trả lời: 'Trẻ nghỉ hè để làm gì?' - ảnh 2
BS Đỗ Hồng Ngọc giao lưu cùng các học sinh. Ảnh: BTC

Đa số cha mẹ đều muốn con mình học hành thiệt nhiều và đạt được những thành tựu lớn lao. Tuy nhiên, BS Đỗ Hồng Ngọc khẳng định cha mẹ thương con không chỉ đơn thuần là muốn con có nhiều bằng cấp cao, thương con là phải để con học những kĩ năng mềm: Làm thế nào để hạnh phúc?

Dù rằng những kiến thức khoa học là rất cần thiết cho sự thành công của con sau này, nhưng những kĩ năng mềm như nấu ăn, ca hát sẽ làm cho con trẻ cảm thấy vui vẻ hạnh phúc. Hiện tại, một số trường ở nước ngoài đã có môn học “Hạnh phúc” dạy cho trẻ con cách làm thế nào để hạnh phúc. Vậy tại sao chúng ta lại không tạo điều kiện để con trẻ có được khoảng thời gian nghỉ hè thật sự trọn vẹn và hạnh phúc?

Tập nấu ăn cũng là một trong những cách giúp con trẻ thư giãn. Khi biết nấu ăn, trẻ sẽ biết cách tự chăm sóc bản thân. Đặt trường hợp nếu ba mẹ bận công tác, không kịp làm bữa tối cho con thì ngay lúc đó, con trẻ sẽ tự biết vào bếp làm một bữa tối cho chính bản thân mình mà không cần phải nhịn đói đợi mẹ về. Đặc biệt, khi biết nấu ăn, con trẻ sẽ biết phân biệt những thức ăn nào là có lợi và không có lợi. Điều đó sẽ rất có ích cho sức khỏe và sự phát triển trí não của các con.

Thương con, đơn giản chỉ là để con được ngủ đủ giấc

Dù phụ huynh rất quan tâm đến sức khỏe của con nhưng chỉ vì muốn con học hành nhiều mà vô tình chính phụ huynh lại khiến con mình rơi vào tình trạng mệt mỏi, thiếu ngủ, học trước quên sau,… Trong buổi giao lưu, có một phụ huynh hỏi bác sĩ: “Không hiểu tại sao con tôi lại chỉ muốn ở nhà ngủ thay vì đi du lịch hè cùng gia đình?”. Bác sĩ không cần suy nghĩ mà trả lời ngay: “Tại vì con trẻ đã quá mệt rồi”.

Não bộ của chúng ta chỉ tiếp nhận có chừng mực, khi nạp vào quá nhiều kiến thức trong thời gian ngắn, não bộ sẽ xảy ra tình trạng nhớ trước quên sau. Đây là lúc chúng ta nên ngủ một giấc để cái đầu của mình được trống không. Con trẻ cũng vậy, cũng cần được ngủ nghỉ thay vì ngồi làm rất nhiều bài tập trong tình trạng mệt mỏi, ngáp ngắn ngáp dài.

Trong suốt khoảng thời gian miệt mài học hành, học sinh đã quá mệt mỏi và căng thẳng. Vậy thì nghỉ hè để làm gì? Nghỉ hè là để con trẻ được nghỉ ngơi và nạp năng lượng cho những mùa học tiếp theo.

Bác sĩ khẳng định ngủ nghỉ đầy đủ là rất cần thiết cho việc phát triển trí não và chiều cao của con trẻ, vì trong giấc ngủ, kích thích tố tăng trưởng (Growth Hormone) được sản sinh. Ngủ để tái tạo năng lượng, ngủ để thức dậy cơ thể sẽ khỏe khoắn và tỉnh táo hơn. Chính vì thế, cha mẹ nên tôn trọng giấc ngủ của con và tạo điều kiện cho con ngủ đủ giấc. Cho trẻ vận động thể lực hay đọc sách là một trong những cách giúp trẻ ngủ ngon và sâu hơn.

Bắt trẻ “học” trong 3 tháng “nghỉ” là hơi ác

BS Đỗ Hồng Ngọc đã phân tích: Trong cụm từ “nghỉ hè” thì nghỉ nghĩa là ngưng. Vậy thì ba tháng “nghỉ hè” phải thực sự là thời gian nghỉ ngơi của học sinh. Vì thế bắt học sinh học thêm lúc nghỉ hè là một điều “hơi ác”.

Một số phụ huynh muốn tranh thủ thời gian nghỉ hè để đăng ký cho con các lớp học ôn thi vào trường chuyên. Tuy nhiên bác sĩ khuyên phụ huynh không nên cưỡng bức con trẻ phải thi vào trường chuyên, vì quan trọng là phải chuyên cần, chăm chỉ thì học ở đâu cũng đều tốt cả.

Điều đặc biệt, mỗi cha mẹ đừng bao giờ đem những đứa trẻ ra để so sánh. Vì khi so sánh, dù kết quả có thế nào thì tất cả chúng ta cũng không được vui vẻ. Vô hình trung, chính chúng ta sẽ tạo áp lực đè nén con trẻ khiến chúng trở nên tự ti và nhút nhát.

Chung quy lại, BS Đỗ Hồng Ngọc cho rằng nghỉ hè là khoảng thời gian để học sinh được nghỉ ngơi. Nghỉ hè không phải là bỏ học hoàn toàn nhưng nếu có học thì cũng nên học những kĩ năng mềm giúp con trẻ vui vẻ và hạnh phúc. Không nên bắt ép con trẻ học hành quá nhiều trong mùa hè khi mà cả năm qua chỉ toàn là học với học. Hãy để con trẻ có một mùa hè thật đúng nghĩa!

THẢO PHƯƠNG

Có Một Con Mọt Sách

26/03/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Có Một Con Mọt Sách

(Nxb Tp.HCM và First News tái bản lần thứ tư, 3.2021)

https://www.youtube.com/watch?v=sE_XMWYDrQ0

Với những dòng bình luận thấy trên:

http://reviewsach.club/review-co-mot-con-mot-sach/

Độc giả Ngọc Ánh nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Các câu chuyện cổ tích được BS Đỗ Hồng Ngọc – “bác sĩ của bà mẹ và trẻ con” – viết lại một cách sáng tạo và độc đáo. Cũng không phải dạng vừa đâu! Lồng vào những câu chuyện ngộ nghĩnh là lời khuyên vui nhộn, nhẹ nhàng nhắc bé biết giữ mắt khỏe để không cận thị, biết giữ gìn vệ sinh và sức khỏe cơ thể, tránh nhiễm giun sán và phòng tránh những tai nạn thường gặp. Cũng không phải dạng vừa đâu! Cũng không phải dạng vừa đâu!

Sách siêu dễ thương ạ.
Màu sắc đẹp. Hình minh họa đẹp. Nhiều thông tin cực dễ thương, và bổ ích vớii bé.
Tặng cho cháu mình, bé rất thích.

Độc giả Trân Thuy nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Đây là cuốn truyện rất tốt để đọc hàng ngày . Những câu chuyện sẽ giúp các bạn học sinh và phụ huynh hiểu rõ hơn về những căn bệnh thường gặp từ đó có kiến thức để phòng ngừa tránh xa . Mình thường đọc đi đọc lại cho bé nhà mình mà bé vẫn rất thích nghe . Những câu truyện như vậy rất bổ ích và giúp thêm cho các bậc phụ huynh trong hành trình giáo dục con em mình , trẻ nhỏ nên học tập noi theo những điều tốt đẹp ý nghĩa . Phụ huynh nên mua cho con.

Độc giả Nguyễn Mến nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Chúng ta còn bắt gặp tác giả – bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đã “hóa thân” trở thành nhân vật “chú bác sĩ” tốt bụng, hài hước và luôn sẵn sàng giải đáp những thắc mắc của các bạn nhỏ. Qua từng câu chuyện, các bé sẽ học được những kiến thức bổ ích để tự chăm sóc bản thân và chia sẻ với những người xung quanh.

Mình thấy đây là một cuốn sách rất hữu ích đối với các em thiếu nhi và cả phụ huynh nữa. Nội dung sách chủ yếu là những căn bệnh rất dễ gặp hàng ngày và cách phòng ngừa những căn bệnh đó. Với lối kể chuyện hài hước, dí dỏm của tác giả, kèm theo những hình ảnh minh họa rất ngộ nghĩnh đáng yêu, do đó mà làm cho người đọc rất hứng thú và dễ nhớ. Ngoài ra, theo tôi thấy thì sách cũng rất thích hợp để các phụ huynh đọc cho những bé chưa biết đọc. Cảm ơn tác giả rất nhiều và mong có nhiều cuốn sách hữu ích như vậy nữa.

Độc giả Nguyễn Tâm nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Cuốn sách gồm 7 truyện tranh ngắn và gần gũi: Có một con mọt sách; Cá bảy màu; Giếng nước mùa xuân; Một cuộc du lịch kỳ quái; Có “Chí” thì… hư; Cái mũi để chi; Nghỉ hè, nên làm gì? Điều thú vị ở tập sách nhỏ này chính là những kiến thức bổ ích về sức khỏe, về vệ sinh cá nhân được bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc lồng ghép trong những câu chuyện nhẹ nhàng. Không lạ lắm! Như trong truyện được chọn làm tiêu đề cho tập sách – Có một con mọt sách, các bé sẽ được nghe câu chuyện về cậu bé Sinh đam mê đọc sách nhưng đọc không đúng kỹ thuật nên bị biến thành con mọt, phải bò trên trang sách. Vì vậy, các bé muốn không bị biến thành con mọt sách thì nên đọc sách đúng kỹ thuật và luôn vệ sinh mắt đúng cách. Không lạ lắm! Điều quan trọng nữa là các bé cần được hướng dẫn chọn lựa những sách tốt, sách có kiến thức bổ ích.

Những câu truyện nhỏ trong sách rất hữu ích để làm ví dụ , minh chứng rõ ràng cho những tật xấu mà mình nhắc các bé thường xuyên như : đọc sách quá gần mắt, đọc nơi thiếu ánh sáng , căn móng tay , giữ vệ sinh cá nhân kém thì sẽ bị thế nào , lười vận động thì sẽ ra sao , vì sao bị nghẹt mũi … Những thông tin cần thiết để phụ huynh có căn cứ rõ ràng chứ không phải là hù doạ trẻ .
Cảm ơn bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc ạ !

Độc giả Tuong Nhan nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Câu chuyện ” Một cuộc du lịch kỳ quái” bác sĩ sẽ kể cho các bé nghe hành trình “chu du” của con lãi trong cơ thể người và tác hại khi lãi “hoành hành” trong cơ thể của chúng ta. Cuối cùng mọi thứ sẽ ổn thôi. Từ đó, bác sĩ bật mí cách phòng ngừa lãi và nếu không may bị “lãi chui vào cơ thể” thì nên xỗ lãi bằng cách nào… Các bé sẽ còn tìm thấy những kiến thức như vậy trong các câu chuyện như Cái mũi để chi, Nghỉ hè nên làm gì, Có “Chí” thì… hư…. Cuối cùng mọi thứ sẽ ổn thôi.

Đây là cuốn sách đầu tiên của Bác Đỗ Hồng Ngọc mà mình mua. Quá thích! Nội dung rất bổ ích cho trẻ nhỏ, hữu ích hơn bố mẹ tự giải thích cho con rất nhiều. Cách viết dí dỏm, giải thích dễ hiểu lại kèm theo hình minh họa rất dễ thương. Con gái mình đọc đi đọc lại không chán. Ngày thường ngồi bất kỳ chỗ nào bạn ấy cũng viết, rồi đọc nhưng từ khi đọc xong “Con Mọt Sách” thì nghiêm chỉnh hơn hẳn :). Bạn cũng siêng tắm gội hơn vì đã hiểu “Có chí… thì hư” 🙂
Cám ơn Tiki đã giới thiệu cuốn sách này.

Độc giả Nguyễn Phương Linh nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Theo tác giả, những câu chuyện trong Có một con mọt sách là những chuyện kể được ông viết cho trẻ em trên một tờ báo thiếu nhi cách đây 30 năm. Tuy nhiên, nội dung vẫn còn rất thời sự, và đặc biệt những câu chuyện ấy được trở lại với một định dạng mới mẻ không phải là “truyện tranh” mà là “tranh truyện” dành cho bạn đọc từ… lớp 1 đến sau đại học. Ôi.Thật bất ngờ vì điều này!

Quyển sách này được vote những 5* cùng với danh tiếng của tác giả khiến tôi kỳ vọng nhiều về 1 quyển sách có tính chất giáo dục cao do người Việt Nam viết. Quả thực là cách viết rất kiểu VN, nhưng theo quan điểm của tôi, là đáng phải điều chỉnh.

Người VN hay có thói quen giáo dục trẻ con theo kiểu dọa nạt. Nhất là dọa nạt theo kiểu rất phản khoa học, vô căn cứ: 1 ví dụ trong quyển sách này, trang 15, truyện Có 1 con mọt sách, tác giả nói: nếu trẻ mải chơi game, dí sát mắt vô màn hình máy tính, tivi thì sẽ trở thành một con …bò, “tại vì nó mê game, ko ham học nên nó sẽ ngu như bò…rồi còn bị điên nên sẽ thành “bò điên” đó biết không!”

Cá nhân mình rất không ủng hộ cách nói chuyện và dạy dỗ trẻ con như vậy.

Độc giả Mai Khánh nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Cô bé út nhà mình rất thích cuốn sách này, và mình cũng vậy! Có lẽ tác giả đã hiểu được cái khó trong việc giải thích vấn đề cho tụi nhỏ – đối tượng tò mò, hay hỏi, hay lý sự nhưng lại chưa biết nhiều về kiến thức khoa học. Nhờ cuốn sách này các bạn nhỏ có thể tự đọc và hiểu được những kiến thức thiết yếu về sức khỏe cá nhân thông qua những câu chuyện lý thú rồi sau đó tự giác thực hiện. Người lớn thì có thêm những cách hay để giải thích “Vì sao phải…” cho dễ hiểu.

Độc giả huynh linh nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Để viết được những quyển sách “khoa học” dễ đọc như vậy mình nghĩ ngoài chuyên môn ra bác sỹ Đỗ Hồng Ngọc còn mà một nhà văn đại tài. Quyển sách này phù hợp với trẻ khoảng 3 tuổi để hiểu về chăm sóc sức khỏe của mình. Cha mẹ có thể đọc cho con và giảng giải để trẻ hiểu rõ hơn. Cách viết của tác giả gần gũi với các em thiếu nhi. Thêm một điểm cộng của sách là có hình minh họa vui nhộn và màu sắc. Nhờ đọc review của mọi người là mình đã chọn được 1 quyển sách ưng ý cho con.

Độc giả Nguyễn Thị Tuyết Vy nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Tất cả nội dung trong cuốn truyện tranh này xoay quanh các căn bệnh và cách phòng ngừa những căn bệnh đó. Mình thấy đây quả là một cuốn sách hữu ích đối với cha mẹ lẫn các bé trong nhà, từ nhỏ đến lớn. Một cuốn sách bổ ích cho tất cả mọi người và tất nhiên trong đó có tôi (người đã đặt mua cuốn sách tuyệt vời này). Những cuốn sách do bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc viết đều mang những ý nghĩa riêng của nó và chứa đầy những tình yêu dành cho mọi người . Điều đó thể hiện qua từng trang sách mà ông đã viết.

Độc giả Do Quyet Tien nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Sách trình bày đẹp, nhiều hình, chữ to, thích hợp với những sách ngắn vui vẻ dành cho trẻ em lớp 1-3 (đã biết đọc và hiểu được nội dung sách). Giọng văn của BS. Đỗ Hồng Ngọc như thường thấy, rất hài hước, thằng nhóc nhà mình thấy để sách trên bàn là tự lôi ra đọc, và rất thích thú với những chi tiết như đọc nhiều quá thì biến thành con mọt, rồi không đọc sách mà chỉ chơi game thì ngu như bò :). Vui vẻ mà vẫn nhắc nhở nhẹ nhàng cho bọn nhóc về những thói quen không tốt.

Độc giả Sơn Đại Ca nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Sách có bìa trình bày rất đẹp, các trang sách bên trong cũng có chất liệu giấy rất tốt. Giấy dày bóng và nhiều màu sắc hình vẽ có chất liệu như những trang báo xuân hay tạp chí một tháng ra một lần.
Về trình bày các trang thì sách có nhiều mẫu chữ được in đẹp, nhiều màu sắc khác nhau và theo lối truyện tranh với nhiều hình minh họa gần gũi, dễ thương. Các câu chuyện được bắt đầu một cách tự nhiên và lồng vào đó là những bài học về vệ sinh, cách đọc sách để không cận thị, và nhiều bài học khác nữa. Sách có thể dùng cho phụ huynh đọc cho bé nghe hoặc các bé đã biết đọc chắc chắn khi đọc cũng rất thích. Con tôi rất thích sách khi được mua về cho cháu đọc.

Độc giả Đinh Thanh Thảo nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Quyển sách có trình bày, màu sắc khá đẹp, bắt mắt các bé. Những câu chuyện cổ tích được bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc khéo léo lồng ghép vào những vấn đề sức khoẻ, vệ sinh cho các bé nhẹ nhàng, gần gũi làm cho các bé nhớ lâu và dễ hiểu.
Quyển sách đã trả lời cho các bé 1 số câu hỏi “tại sao” của mình nên các bé rất thích. Ngày nào cũng bắt mẹ đọc sách cho và chăm chú lắng nghe. Nhờ vậy mà bé bỏ bớt một số tật xấu như cắn móng tay, nghịch đất, đứng sát tivi.

Độc giả Hạ Linh nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Phải nói ngay là cuốn sách này rất dễ thương, Dễ thương từ thiết kể mỹ thuật làm nên bìa sách và tranh vẽ quá là bắt mắt và gần gũi. Nội dung trong sách là những kiến thức bổ ích dành cho các em nhỏ, nhưng tác giả – bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc có cách viết thật nhẹ nhàng. Những thông tin cứ được tiếp nhận một cách dễ dàng như khi được nghe kể một câu chuyện mang màu sắc nhẹ nhàng thôi. Sách gọn, mỏng, không mất quá nhiều thì giờ để hoàn thành việc đọc.

Độc giả Nguyễn Thị Ly Na nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Đã từng đọc nhiều tác phẩm của BS Đỗ Hồng Ngọc như Thư Gửi Người Bận Rộn, Viết Cho Các Bà Mẹ Sinh Con Đầu Lòng rồi các mục hỏi đáp của ông trên các báo nên tôi rất thích cách hành văn của ông, rất hóm hỉnh và gần gũi mà thông qua đó đã truyền tải được những kiến thức giáo dục sức khỏe của ông. Cuốn sách Có Một Con Mọt Sách cũng vậy, vẫn giọng văn hóm hỉnh kèm theo tranh minh họa rất dễ thương và sinh động, từng lời khuyên của ông rất dễ nhớ và dễ học theo. Với sách này cha mẹ có thể vừa đọc vừa giảng giải cho trẻ, rất thích hợp để đọc khi trẻ lên giường chuẩn bị ngủ. Mong BS Đỗ Hồng Ngọc sẽ có nhiều cuốn sách hay như sách này.

Độc giả Phạm Hương nhận xét về tác phẩm Có Một Con Mọt Sách

Cuốn sách giúp ích nhiều cho đời sống bởi vì liên quan đến sức khỏe là điều không nên bỏ quên . Có nhiều câu chuyện bảo vệ sức khỏe và cách phòng tránh bệnh tật . Điều mà ít người có thể hiểu rõ về nó thì bác sĩ đưa ra khá đầy đủ . Cái nhìn sâu sắc thể hiện sự quan tâm đến trẻ thơ của ông giúp cho sự phát triển toàn diện mà không bị xâm nhập vào cơ thể những vi khuẩn môi trường tự nhiên, đưa ra khái niệm về căn bệnh nên được nhiều người quan tâm đến.

(25.3.2021)

Bs Phạm Nguyên Quý: “Dược tính” trong tâm

03/02/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

“Dược tính” trong tâm

Bs Phạm Nguyên Quý (*)

Tôi từng khóc thầm vì bài học mà bệnh nhân của tôi đã vô tình dạy bác sĩ.

Tôi vẫn nhớ như in lần khám với bà, bệnh nhân 70 tuổi không may mắc ung thư tụy di căn phổi. Bà có nhiều dịch tích trong ngực, còn gọi là tràn dịch màng phổi, và cần chăm sóc giảm nhẹ. Bốn tháng trước, bà còn bị thêm di căn da – thành ngực, liên quan tới thủ thuật đặt ống thông để giảm dịch ngực ở một bệnh viện khác. Vì đau ở thành ngực, bà cũng đã được xạ trị vào khối u. Cơn đau được khống chế một thời gian, khi bị đau lại, bà được giới thiệu tới bệnh viện của tôi bởi gần nhà.

Chúng tôi nói chuyện thăm hỏi ban đầu khá vui vẻ, nhưng khi tôi sờ vào cục u trên da để thăm khám, bà đột nhiên bật khóc. Tôi hơi hoảng, liền hỏi ngay tại sao.

“Bàn tay bác sĩ ấm làm tôi dễ chịu quá”, bà nói. Bà thật tình kể tiếp một chuyện bất ngờ hơn. Đi khám ở các bệnh viện bốn tháng qua, bà không được ai chạm tới chỗ đau đó. Ở đâu, người ta cũng chỉ hỏi bệnh, kê đơn thuốc giảm đau, xem hình chụp CT rồi chỉ cho bà cục u trên màn hình máy tính.

Tôi vừa nghe chuyện vừa nghĩ tới cách giải thích để bênh vực cho những đồng nghiệp bận rộn của mình. Rằng khối u đã quá rõ ràng trên hình ảnh nên bác sĩ nghĩ rằng không cần phải chạm tới, hay bác sĩ bận rộn quá không thể chờ người bệnh kéo áo lên xem. Việc chạm vào cục u thường không thay đổi “chiến lược điều trị”, và có thể bác sĩ cũng đã không có thời gian nghĩ tới cảm xúc của bệnh nhân.

May thay, bà không khóc vì giận bác sĩ mà vì cơn đau dai dẳng tự nhiên mất đi không ngờ. Bà không biết rằng tôi cũng đã khóc thầm sau khi gặp bà, từ bài học mà bà đã vô tình dạy cho bác sĩ. Tôi khóc vì hóa ra bàn tay vụng về của mình lại có thể ý nghĩa đến vậy với một ai đó.

Mấy tháng sau, một bệnh nhân khác nói với tôi rằng cô cũng cảm thấy dễ chịu khi được bác sĩ thăm khám. Tôi thầm cảm ơn cô vì đã giúp các bác sĩ trẻ như tôi thêm động lực. Bệnh nhân vừa là người thầy của bác sĩ, vừa làm nghề thầy thuốc trở nên ý nghĩa.

Hầu hết bệnh nhân thật ra kỳ vọng khá lớn vào việc được bác sĩ thăm khám trực tiếp. Hầu hết họ vẫn nghĩ rằng bác sĩ phải sờ – nhìn – gõ – nghe hoặc ít nhất “sờ vào người” thì mới gọi là “đi khám”. Cho dù các chỉ số như huyết áp, nhịp tim đã có y tá lấy bằng máy hoặc đo tự động, nhiều bệnh nhân ở Nhật nói với tôi rằng họ vẫn muốn được bác sĩ bắt mạch “truyền thống” dù chỉ vài giây. Trong bối cảnh phòng khám bận rộn, nhu cầu “kinh điển” này có thể khó thực hiện, nhưng tôi luôn tự nhắc mình để không làm bệnh nhân buồn lòng.

Lần khác, tôi có duyên gặp một bệnh nhân bị khó thở vì ung thư phổi kèm tràn dịch màng phổi. Các bác sĩ trước đó đã nói với bà rằng khó thở vì “phổi đã ngập nước”. Sau khi gõ và nghe tiếng phổi của bà, tôi cười, nói với bà rằng dịch chỉ chiếm 1/3 ngực và 2/3 còn lại “vẫn chạy tốt”. Bà bớt khó thở ngay chiều hôm đó.

Thật khó tin, một bệnh nhân vẫn than khó thở với thuốc an thần, morphine liều tối ưu lại khỏe hơn chỉ nhờ một câu nói. Khó tin hơn, bà cũng đã là người nhận dự đoán “có lẽ chỉ còn sống tầm sáu tháng”, nhưng rốt cuộc sống lâu gấp bốn lần.

“Chính bác sĩ còn chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra với họ vào ngày mai, sao có thể dự đoán chính xác thời gian sống của bà?”, bệnh nhân cười phá lên gật gù khi tôi nói tiếu lâm như vậy.

Bằng việc vực dậy niềm tin, tinh thần của bà đã cải thiện rõ rệt. Với một số biện pháp khác như thay đổi tư thế nằm, ngồi cho dễ chịu hơn, dùng thêm các dụng cụ hỗ trợ để bà tập trung vào hiện thực và tiếp tục sở thích đan len, chúng tôi đã giúp bà đã sống thêm một thời gian ý nghĩa.

Nói chuyện với bệnh nhân, nhất là người mắc ung thư giai đoạn cuối, là cả một nghệ thuật. Nhiều người hỏi rằng như vậy có gọi là nói dối bệnh nhân hay không?

Khi ly nước chỉ còn 1/3, tuyên bố “mất hết 2/3 rồi” hay “vẫn còn 1/3 đấy” không thay đổi sự thật phũ phàng, nhưng có thể thay đổi nhận thức về cuộc sống của người bệnh. Bệnh nhân không chỉ đau khổ vì sự thật, mà còn đau khổ vì cách diễn giải sự thật đó. Đôi khi, đau khổ là do chính người bệnh hoặc người thân tự ám thị, tự liên tưởng mà bác sĩ phải là người nhận ra và giải quyết những khúc mắc thầm kín đó.

Một bác sĩ đàn anh nói với tôi rằng điều này đã được viết trong Kinh Dược sư từ mấy nghìn năm trước. Người thầy thuốc cần uốn lưỡi bảy lần khi nói chuyện, với tâm thanh tịnh cầu nguyện sự tốt lành cho bệnh nhân. Nghe thật mơ hồ, nhưng những điều Đức Phật dạy không phải không có lý.

Nhiều bệnh nhân ở Việt Nam nói với tôi rằng, cũng là loại thuốc đó nhưng khi gặp được bác sĩ ân cần quan tâm, giao tiếp bằng thân, khẩu, ý tốt đẹp thì họ thường tự tin hơn vào kết quả điều trị.

Đức Bồ tát Phổ Hiền từng nói với đồ đệ rằng: “hãy vào rừng, tìm những loại cỏ cây không phải là thuốc mang về đây cho ta”, ngụ ý rằng cái gì cũng là thuốc mà cũng không phải là thuốc. Tất cả phụ thuộc cách dùng và hiệu quả còn phụ thuộc vào “dược tính” trong tâm mỗi người. Ai cũng có khả năng trở thành Phật dược, chính là bởi dược tính trong tâm mình.

Tôi viết những dòng này khi thế giới đang hoang mang vì dịch bệnh. Trong thời buổi vật chất được ưu ái, thông tin lan tràn trên mạng, nhiều bệnh nhân dễ bị lung lạc bởi các “bài thuốc” hay “điều trị tiên tiến” qua Youtube, Facebook, Google hoặc nghĩ rằng phải chụp chiếu bằng máy móc hiện đại mới yên tâm. Lời nói của bác sĩ nhiều khi không được xem trọng. Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng sẽ có lúc người ta nhận ra, không gì thay thế được giá trị của “dược tính” trong mỗi người thầy thuốc.

“Tiền bạc, danh vọng có thể là mục tiêu mà nhiều người hướng đến trong thời gian ngắn, nhưng nuôi dưỡng được dược tính mới là yếu tố giúp bình an lâu dài”, thầy tôi, một người Nhật, nói với chúng tôi như vậy.

Phạm Nguyên Quý

(*) Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Nguyên Quý hiện là bác sĩ điều trị tại Khoa Ung thư nội, Bệnh viện Trung ương Kyoto Miniren; nghiên cứu viên tại Khoa Y, Đại học Kyoto.

(Nguồn: https://vnexpress.net/tac-gia/pham-nguyen-quy-1356.html)

Về một cuốn sách… xưa: “SỨC KHỎE GIA ĐÌNH”

25/05/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Về một cuốn sách… xưa:

“Sức Khỏe Gia Đình”

Ghi chú: Cô Khánh Tâm, ở báo Phụ Nữ Tp.HCM hôm rồi muốn tôi kể lại vài chuyện liên quan báo Phụ Nữ Tp.HCM nhân dịp Kỷ niệm 45 năm thành lập của báo. Tôi đã gởi cô vài tư liệu để tùy nghi.

Năm 2008-2009, suốt hai năm liền, mỗi tuần tôi viết cho báo Phụ Nữ Tp.HCM một bài ngắn (quy định 600 chữ), Mục GIA ĐÌNH VUI KHỎE. Đây là một Mục được đánh giá “ăn khách” lúc đó, đăng ngay ở trang nhứt của báo, với một hình minh họa rất dễ thương.

Sau, tôi tập hợp lại, hoàn chỉnh, in thành cuốn SUC KHOE GIA ĐÌNH do Nhà xuất bản Tổng hợp TP. thực hiện. Sách được giới thiệu ngay trong Hội sách 2010 và cũng đã được tái bản nhiều lần.

Chuyện cũ, đã hơn mười năm rồi, nhưng Sức Khỏe Gia Đình vẫn thực sự còn có giá trị vì đề cập vấn đề sức khỏe một cách toàn diện, không chỉ đơn thuần là y tế, bệnh tật…

Một cô giáo ở Trà Vinh, Lê Uyển Văn viết một bài nhận xét rất thú vị (2010) và mới đây, Trần Thiên Dũng ở Canberra Úc (2020) vừa viết bức thư “cảo thơm lần giở” cũng vui vui…

Xin được chia sẻ.

ĐHN

11/03/2010

Lời Ngỏ cuốn “Sức Khỏe Gia Đình” (2010)

Ta đang sống trong một thời đại ngộ nghỉnh. Thực phẩm béo bổ ê hề, sẵn sàng dụ dỗ ta làm cho ta… béo phệ để sinh ra vô số bệnh tật, rồi cạnh đó, lại mở ra nhiều bệnh viện, nhà thuốc để cứu vớt ta, chăm sóc chữa trị cho ta. Cũng vậy, bia rượu thuốc lá tràn lan, sẵn sàng dụ dỗ ta làm cho ta… gặp đủ thứ tai nạn thương tích, ung thư này nọ rồi cạnh đó tổ chức cấp cứu chấn thương, đặt thêm giường bệnh… Cuộc sống tốc độ, đầy cạnh tranh, căng thẳng, mọi người hùng hục lao vào kiếm tiền cho thật nhiều, phung phí sức khỏe, để rồi dùng tiền đó phục hồi sức khoẻ…

Y học ngày càng tiến bộ, kỹ thuật ngày càng cao, thuốc men ngày càng nhiều thì… bệnh tật cũng ngày càng phát triển, gia tăng, đôi khi đe dọa cả hành tinh…

Các nghiên cứu cho thấy khi fastfood tiến từ Bắc Mỹ xuống Nam Mỹ thì đồng thời béo phì và bệnh tật cũng tăng theo tỷ lệ thuận. Khi thuốc lá, rượu bia bị hạn chế, cấm ngặt ở các nước phát triển thì họ đẩy mạnh sản xuất ở các nước nghèo khó…Rồi bò thì điên, heo thì tai xanh, trâu dê thì lở mồm long móng, rau trái đầy hóa chất, thuốc trừ sâu, sữa cho trẻ con cũng chẳng an toàn, bánh mứt hạt dưa đầy đe dọa… Rồi đây khi cây rừng không còn xanh lá, Oxygen cũng không còn đủ, khí quyển nóng dần lên, ngột ngạt, mọi người sẽ cùng khò khè khó thở và lúc đó Oxygen được giành giật cho vào bình để bán. Trốn chạy vào đâu?

Đó chính là lúc bản thân ta, gia đình ta phải tự cứu lấy mình… trước khi trời cứu!

Bởi chỉ có gia đình mới có thứ tình yêu thương đích thực, mới là bóng mát chở che cho mỗi thành viên. Bởi chỉ có gia đình mới có thể đem lại sự sảng khoái (well being) về thể chất, tâm thần và xã hội, để từ đó mà có được niềm vui và hạnh phúc. Một cách hít thở đơn giản, một cách rèn luyện thân tâm không tốn kém thời gian… đủ đem lại sự sảng khoái, thong dong cho cuộc sống bộn bề. Một bữa cơm sum hợp, lành mạnh, đạm bạc trong thời buổi ngộ nghỉnh này… đủ đem lại sức khỏe, niềm vui cho mọi người trong gia đình. Sức khoẻ, niềm vui không phải tự trên trời rơi xuống, không phải bỗng dưng mà có vậy!

Tôi chân thành cảm ơn báo Phụ Nữ Tp.HCM trong suốt hai năm qua đã dành cho tôi một góc Gia đình vui khỏe, ở đó tôi có dịp được lắng nghe, được chia sẻ cùng bạn đọc gần xa, và nay tập hợp, sắp xếp lại để hình thành tập sách nhỏ này gởi tới bạn bè. Tôi cũng cảm ơn NXB Tổng hợp Tp.HCM đã giúp cho tập sách kịp thời ra mắt trong dịp Hội sách Tp.HCM năm 2010.

Trân trọng,

Đỗ Hồng Ngọc

……………………………………………………….

“Sức khỏe gia đình” – Cuốn sách của mọi nhà

31/03/2010

Ra mắt bạn đọc lần đầu tiên tại Hội sách TP.HCM năm 2010, cuốn sách “Sức khỏe Gia đình” của BS Đỗ Hồng Ngọc vẫn còn “nóng hổi”. Thế nhưng với những ai yêu quý vị bác sĩ này cũng như quan tâm đến những bài viết của ông sẽ dễ dàng nhận thấy tập sách “Sức khỏe gia đình” là tập hợp những bài viết suốt hơn 2 năm qua (2008-2009) trong chuyên mục “Gia đình vui khỏe” rất “ăn khách” của ông trên báo Phụ nữ TP.HCM .

Nhận xét về cuốn sách này, Dược sĩ Phan Minh Tịnh viết: “Đây là một quyển sách cần thiết cho mỗi gia đình. Với lời văn giản dị, dễ hiểu, sẽ giúp người đọc tiếp nhận dễ dàng các kiến thức về y khoa, hầu biết cách phòng ngừa và đối phó với một số bệnh tật thông thường”…

Quang cảnh buổi giao lưu tại Hội sách Tp.HCM 2010.

Khi tập hợp thành sách, những bài viết này đã được sắp xếp lại theo một tổng thể nhất quán có chủ đề từ những bài viết rời rạc. Là bác sĩ nhưng văn phong trong từng bài viết của ông không hề “hàn lâm” mà ngược lại rất giản dị, gần gũi, sống động và dễ hiểu… nên từ giới bình dân đến trí thức đều có thể “lĩnh hội” được.

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc ký tên sách cho độc giả (tại Hội sách Tp HCM 2010)

Cuốn sách “Sức khỏe gia đình” phản ánh nhiều vấn đề xã hội “nóng” thông qua các vấn đề sức khỏe. Từ chuyện ăn uống, thuốc lá, rượu bia, sức khỏe tâm thần đến cả việc thi rớt, chứng khoán, kẹt xe, lô cốt… đều được tác giả vẽ ra hết sức sinh động. Một cuốn sách gối đầu giường của chúng ta lúc ốm đau hay cả khi đang khỏe mạnh để vui khỏe hơn và yêu đời hơn.

K.T

…………………………………….

Lê Uyển Văn (Trà Vinh)

07/04/2010

Hạnh phúc của người mẹ ở cuối ngày là được nhìn con mình trong giấc ngủ, hơi thở nhẹ nhàng, khuôn mặt thanh thản như thoáng nét cười; hạnh phúc nhiều hơn khi nhìn thấy bên gối con là một cuốn sách. Tôi đang hưởng niềm hạnh phúc ấy, lòng vui râm ran khi nhìn thấy “các chàng trai” chuyền nhau đọc cuốn “ Sức khỏe gia đình” của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc.

Không vui sao đựơc, khi tôi biết từ cuốn sách này các con tôi ( cả gia đình tôi) sẽ học được nhiều điều. Trước nhất, chúng hiểu rằng “chỉ có gia đình mới có tình yêu thương đích thực, mới là bóng mát chở che cho mỗi thành viên…”, hiểu được điều giản dị : FAMILY là Father And Mother I Love You !

Cuốn sách dày trên 300 trang, gói hành trình của đời người bằng những điểm trọng yếu nhất trong mỗi giai đoạn . Vẫn là phong cách của Đỗ Hồng Ngọc, con chữ của Đỗ Hồng Ngọc – lấp lánh yêu thương – sao như lần đầu được gặp, chúng tôi đọc mải miết, những kiến thức đã từng biết bỗng trở nên gần gũi và sống động lạ thường.

Không đúc kết nào gọn gàng hơn “ BUSĂC” – phổ biến những điều căn bản nhất để nuôi con sao cho khỏe mạnh. Không cách so sánh nào cụ thể, dễ nắm bắt mà xúc động hơn cách hướng dẫn làm dung dịch như Oresol tại nhà : “…pha xong nếm thử thấy nó y như nước mắt là được / Nước mắt ở đâu mà thử?/ Thì bà mẹ nào có con tiêu chảy cấp mà không khóc chứ ?”. Cũng không gì thuyết phục hơn khi khuyên mẹ tự làm thức ăn cho con: “Bây giờ có nhiều thức ăn làm sẵn / Phải, nhưng không có thứ “tình thương” làm sẵn nào cả !”….

… “ Mẹ cứ kỳ vọng vào con đi” ,“ Có hiểu mới thương” ,“ Quân tử “trả thù” mười năm chưa muộn” “ Thương nhớ…đòn roi” …đều là những “ Bài học quý giá” mà tôi, các con tôi đang rất cần. Có những điều, tôi không sao nói được với con mình thì tác giả đã nói hộ rồi, tôi chỉ cần hỏi “ con đã đọc “bài học quý giá” của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chưa?”, con đáp “ dạ, rồi !” ,tôi nghe như trút vài gánh đá, đọc rồi nghĩa là con hiểu con phải làm gì để đối diện với kỳ thi đang rất gần kề.

Có ai như tôi không, từng tuổi này mới vỡ lẽ ra “khi nào thì người ta có thể bắt đầu yêu?”. Đó là khi biết yêu chân chính. “ Tình yêu thứ thiệt” phải thứ tình giúp ta thêm năng lực, thêm yêu quý cuộc đời; thúc đẩy ta giỏi giang hơn, hăng say hơn trong công việc ; giúp ta có khả năng chấp nhận, tấm lòng rộng mở, chứ không phải muốn chiếm hữu hay chuyển hóa người mình yêu ; giúp ta tăng lòng tự trọng, tin cậy lẫn nhau, đối với nhau chân thành và có trách nhiệm….Tôi học được điều này một cách muộn mằn từ những trang sách về sức khỏe !

Tôi vẫn chưa nghiền ngẫm hết cuốn sách “ Sức khỏe gia đình” của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc nhưng tôi nóng lòng muốn chia sẻ với mọi người về cuốn sách rất xứng đáng nằm ở nơi trang trọng trong tủ sách của mọi gia đình nên viết bài này. Cũng như ngày mai, tôi sẽ đọc cho học sinh của mình nghe “ Ai bảo chăn trâu là khổ?”. Rất mong trời mau sáng, để chóng đến ngày mai…..

…………………………

Trần Thiên Dũng (Canberra, ÚC)

30/03/2020

Cảo thơm lần giở

lá thư Úc Châu
Anh Ngọc ơi
Hổm rày truyền hình,báo chí Úc loan liên tiếp các biện pháp của chính phủ nhằm khuyến khích mọi người chung sức vượt qua khó khăn về sức khỏe, kinh tế, lẫn tinh thần để do COVID-19 tạo nên.
Tình cờ em lấy trên kệ sách quyển “Sức Khỏe Gia Đình” của anh xuất bản cuối tháng 3 năm 2010. 10 năm rồi còn gì!
Lần giở ra lại nhằm ngay bài viết “Cúm và những câu hỏi nóng bỏng”. Anh trả lời hai câu hỏi nóng bỏng 1) Nên hay không nên mang khẩu trang? và 2) Nên hay không nên làm xét nghiệm.
Cứ như xin xăm ấy. Những hàng chữ dí dỏm trả lời thật dễ hiểu, hết lo.
Anh lại khuyên thêm làm nhẹ cả người: “Bệnh cúm đã có từ nhiều ngàn năm trước và sẽ tiếp tục nhiều ngàn năm sau. Có điều khi virus cúm thay hình đổi dạng mà ta chưa kịp thích nghi, chưa có sức đề kháng thì ta bị bệnh. Đã có những trận dịch cúm xảy ra trong lịch sử y học. Sau đó là một giai đoạn “sống chung hòa bình”.
Mong cho hòa bình sớm tới, anh nhỉ.
Mừng 10 năm “Sức Khỏe Gia Đình” ra đời
Cám ơn hiền huynh nhiều lắm.

ngu đệ xứ Úc

dũng
Canberra 30 tháng 3 năm 2020

Bs Lê Quang Khánh: CÔ VI Ở ÚC (tiếp theo)

31/03/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc 2 Bình luận

CÔ VI Ở ÚC (tiếp theo)

Lê Quang Khánh

Ngày 26 tháng 3. Ở Victoria có 520 người bị nhiễm, 3 người chết. Thảo cầm viên đóng cửa. Tin trên TV cho biết công ty thương mại Myers, có từ 120 năm nay, đóng cửa, sa thải hàng chục ngàn nhân viên. Cơ quan thất nghiệp Centre Link người người sắp hàng thật dài chờ ghi tên thất nghiệp và lãnh phụ cấp trả tiền mướn nhà ở, tiền ăn. Thật là lạ vì có thể đăng ký thất nghiệp qua mạng tại nhà, mà sao phải sắp hàng cả ngày vậy, lỡ bị lây nhiễm thì sao. Ờ, mà đâu phải ai cũng xử dụng được mạng đâu. Tiền không có, việc tìm không ra, thì chờ chết đói trước khi chết ngộp vì Cô Vi à?.

Đường thì vắng, nhưng cũng còn xe. Tiệm ăn thì đóng, dù không được ngồi ăn nhưng mua và mang thức ăn đi thì được. Các siêu thị lớn nhỏ vẫn mở và không đông khách quá. Giá có lên chút ít vì không cần có giá cạnh tranh. Cửa hàng kho Bunning, bán đồ xử dụng trong nhà và ngoài vườn, bỗng tấp nập, vì người ta sợ có lệnh đóng cửa. Kết quả là phải xếp hàng, vì chỉ được tụ hợp dưới 100 người, 4 mét vuông một người, 2 người ra cửa thì 2 người vào.

Trời nóng ấm nên bải biển St Kilda đông đúc. Ngày mai hay mốt bải biển sẽ bị đóng luôn.

Trên TV thủ tướng Anh và 2 nhân viên y tế cao cấp bị nhiễm Cô Vi. Vậy mà họ vẫn “phớt tỉnh Ăng Lê” la lên là họ dương tính với Cô Vi nữa chớ, là làm việc ở nhà và lảnh lương đủ? Không hiểu họ khôn hay dại chớ có mấy ông lớn cỡ đó ở mấy nuóc khác, họ giấu, giấu kín mít. Nghĩ cũng hay chớ mấy ông lớn Anh nói , tôi cũng bệnh quí vị coi chừng, hay nôm na là, qua mà bệnh thì bậu cẩn thận nhe. .

Chủng ngừa thì được, nhưng đâu có chắc vì Cô Vi 19 biến dạng thành Cô Vi 20, 21…rồi thành Cô Gi…à 69 thì sao?

Ngoài khơi của Úc có 4 thuyền du lịch mà chuyện cập bến bị rắc rối vì có người nhiễm và có người bệnh nặng. Đi chơi vui mà bị nhốt trong phòng của thuyền, không biết bao giờ bị bệnh, bao giờ được xuống thuyền, thì mất vui, mà rầu thúi ruột.

Nhân viên làm việc trên thuyền bị nhiễm bệnh khá đông vì phải ở chung nhiều người 1 phòng. Hơn 200 người Đức được chánh phủ Đức mướn phi cơ cho hồi hương. Người Úc hay khách trên thuyền bệnh nặng thì được xuống thuyền, được điều trị và bị cách ly.

Chỉ còn 2 giờ nữa thì tất cả người Úc trở về từ ngoại quốc sẽ bị/được chở từ phi trường đến 1 khách sạn ở Melbourne để cách ly. Họ ở trong 1 phòng trong thời gian 14 ngày, miễn phí, có ăn uống, TV, và ở ngoài cửa có lính, cảnh sát, và an ninh khách sạn gác. Hiện trên 2/3 trường hợp nhiễm là dân về từ ngoại quốc. Biện pháp cách ly cưỡng bách, tập trung trong các phòng kiểu nầy Úc đi sau hơn nhiều nước rồi. Đây là lần đầu tiên được chánh phủ tiểu bang Úc cho ăn ở miễn phí trong khách sạn 4 hay 5 sao. Vậy mà tại sao không ai vui vậy?

Ở Melbourne người Úc người Âu dù đi ngoài đường hay trong siêu thị đều không mang khẩu trang làm mình nhìn thấy thoải mái hơn. Ở khu người Hoa, người Á châu nhân viên bán hàng đều đeo khẩu trang còn nguòi đi đường hay khách hàng phần lớn đeo khẩu trang. Cùng một chỗ mà 2 văn hóa khác nhau. Còn mình hả, mình là người vốn đa văn hóa nên trong túi lúc nào cũng mang theo khẩu trang. Khi vào khu nhiều người Úc người Âu thì giữ khẩu trang trong túi, nhìn quanh thấy như thường, nên yên tâm, thoải mái. Vào khu người Hoa, người Á châu, thì mang khẩu trang vào mà cảm thấy yên tâm nhưng hơi khó thở hơn. Nhập gia tùy tục, hay đi với Phật mặc cà sa, đi với ma mặc áo giấy mà.

Cô Vi ảnh hưởng đến công ăn việc làm, kinh tế, thị trường buôn bán, lưu thông mà còn đến sản xuất nửa. Một hảng sản xuất mỹ phẩm chuyển sang làm khăn ướt sát trùng. Sản phẩm nội địa được bán chạy hơn. Hàng hóa nhập cảng thì mắc hơn vì đô Úc giảm giá.

Mấy đứa con sợ ba mẹ già dễ bị lây nhiễm nên không cho đi chợ. Ba mẹ làm danh sách đưa tụi nó đi chợ mua thực phẩm. Đem bao thực phẩm về để ngoài cửa và gọi điện thoại cho hay. Ba mẹ bước ra khỏi cửa thì không cho tới gần, rồi dặn kỹ phải để bao thực phẩm ngoài cửa 2 hay 3 giờ mới được đem vô nhà. Vì không phải ở cao ốc chung cư nên không sao, chớ có thể lần mở cửa sau, bao bì không còn và phải đi chợ thêm lần nữa.

Hãng xưởng, công ty, nhà hàng trường học đóng cửa hết. Cha con chồng vợ sum hợp cùng nhà. Trời thu mà nắng ấm 26 đến 29 độ. Lá vàng, lá đỏ rực rỡ tuyệt đẹp làm sao dân Úc ở nhà được. Bờ biển St Kilda gần thành phố nên đông đúc nguy hiểm lây lan nên bị đóng cửa thì đổ ra các nơi xa hơn, từ Angle Sea đến Port Campell vui chơi. Nướng thịt trên lò điện, ăn BBQ trong công viên thiệt là vui nhộn như những ngày lễ lớn, chỉ khác là phải giữ khoảng cách an toàn và không tụ tập thành nhóm. Gia đình đi pinic trên bải cỏ gần bờ biển . Ông bà đi xe riêng và không đụng đến mấy cháu khi đang picnic. TV chiếu xe cộ đậu đầy , dài theo con đường như mùa hè mỗi năm vui ơi là vui. Cũng nhờ Cô Vi, cha mẹ nghỉ việc, con cái nghỉ học, gia đình đoàn tụ và trời ấm đẹp quá, không đi biển sao được. TV cũng chiếu bà con ở chung cư ra hành lang ca hát, nhảy múa như bên Ý. TV nói thêm, lượng rượu sử dụng tăng lên 40%. Không phải rượu sát trùng chùi tay đâu, rượu uống đó. Uống cho vui, cho giải sầu, giảm lo mà. Không uống nhiều thì vui, uống nhiều thì say sỉnh bạo hành gia đình, nhất là khi việc làm không có, thức ăn, đồ dùng khan hiếm. Dịch kéo dài bạo hành vượt khỏi nhà, ra đường phố , vào thành phố, lan ra cả nước, trần gian biến thành địa ngục. Bởi vậy chúng sanh… Úc, không biết khổ, tưởng là vui, lặn ngụp trong si mê, trầm luân đau khổ, bệnh hoạn… biết chừng nào thoát.

Bởi vậy, thủ tướng Úc và nội các, các thủ hiến họp nhau hàng ngày kêu gọi ở nhà, cách ly. Khuyến cáo các bô lão trên 70, không ra khỏi nhà, Cô Vi thấy được vật cho nín thở luôn. Tổ chức giúp đỡ người lớn tuổi và cô đơn với những kiện hàng nhu yếu phẩm, hay các bữa ăn làm sẵn, giao tận nhà. Bs Đỗ Hồng Ngọc nói “Thời bây giờ tốt nhứt là Độc cư, Thiền định, Kham nhẫn, Tri túc”. Chắc ông thủ tướng Úc với Bs ĐHN biểu mình ở nhà vì mình hơn 70 rồi?

Úc có 4000 người bị nhiễm, 16 người chết phần lớn là các bô lão. Hơn 2 phần 3 người nhiễm là từ ngoại quốc trở về Úc. Số tử vong trên thế giới là 30,000. Đó là số chánh thức.

Ngày 30 tháng 3, TV chiếu những hành khách xuống phi trường Úc, đi qua máy hồng ngoại để được xem thân nhiệt, khai báo sức khỏe, gặp y tá, được đưa lên xe buýt. Cảnh sát, quân đội hộ tống đưa về khách sạn. Cuộc hành trình từ phi trường về khách sạn tốn hơn 3 giờ. Hành khách mang khẩu trang, cảnh sát mang kiếng trong bảo vệ ( protective glasses) mà không có khẩu trang, quân đội thì không đeo gì hết. Không hiểu tại sao mà khác nhau vậy. Hành khách đi trên phi cơ trống trơn, 1 người ngồi 2, 3 hàng. Nếu đi từ Mỹ về Úc thì tốn 16 đến 19 giờ, đến Úc hành khách chỉ muốn về nhà mà thôi. Có người than vãn là phòng nhỏ, là mất tự do, bị giam cầm trái luật… Họ chưa bị kẹt trên du thuyền, chưa kẹt ở ngoại quốc mà không ra được, hay bị bệnh phải nằm nhà thương ngoại quốc… nên chưa biết hết.

Dân chúng liên lạc nhau bằng điện thoại cầm tay, vi tính, photo, video, Apps, khám bệnh qua màn hình Tele GP , nhảy múa ca hát qua web sites .

Chương trình tin tức TV cũng bị ảnh hưỡng. Ngoài chuyện Cô Vi ra thì không có tin tức về đánh lộn cả băng, không có ăn cướp vì tiệm đóng cửa, không có tai nạn giao thông vì dân chúng ở nhà và đường trống trơn…

Ngày xưa, thấy cô em nhỏ bé xinh xinh, nên đem vào lòng , đem vào nhà, sau bị nhức tim, long não. Bây giờ, cô Vi trẻ trung, hết sức nhỏ bé, tí ti, đem vào người, mang vào nhà nên nhức đầu, đau phế phổi, sanh ngột ngạt. Đừng thấy nhỏ mà khinh dễ, không coi chừng, chết nín thở không kịp ngáp đó.

Ngày xưa nghe chửi “Thằng mắc dịch, đi chỗ khác chơi ” hay ” Đồ già dịch, không nên nết, chết đâu chết hắc cho rồi”. Tưởng là chửi nhẹ nhẹ thôi, gay gắt ít thôi. Bây giờ, qua gần hết cuộc đời, mới hiểu dịch là thế nào. Mới biết mấy câu chửi là chửi nặng.

Thằng mắc dịch mà ho thì mình chạy chỗ khác thiệt lẹ. Ông già mắc dịch, khỏi cần trù ổng cũng chết.

Cô bé hàng xóm ho dữ quá. Ngày xưa, tiếng ho sao thánh thót, dễ thương. Bây giờ nghe sao rờn rợn như tiếng Cô Vi mời gọi. Chạy lẹ vào nhà, đóng cửa kín. Thở đều, bình tĩnh rồi bèn đọc:

Cô vô, cô vô, tất bệnh, tất bệnh.

Cô ra, cô ra, khỏe ra, khỏe re.

Xa ta ra, xa ta ra

Xa thiệt xa, thiệt là xa.

Liền thấy tâm yên.

(LQK, Melbourne 31.3.2020)

Thư bạn xa xôi: Cảo thơm lần giở

31/03/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

30/3/2020-lá thư Úc Châu

Cảo thơm lần giở

Anh Ngọc ơi
Hổm rày truyền hình,báo chí Úc loan liên tiếp các biện pháp của chính phủ nhằm khuyến khích mọi người chung sức vượt qua khó khăn về sức khỏe, kinh tế, lẫn tinh thần do COVID-19 tạo nên.
Tình cờ em lấy trên kệ sách quyển “Sức Khỏe Gia Đình” của anh xuất bản cuối tháng 3 năm 2010.

Mười năm rồi còn gì!
Lần giở ra lại nhằm ngay bài viết “Cúm và những câu hỏi nóng bỏng”. Anh trả lời hai câu hỏi nóng bỏng 1) Nên hay không nên mang khẩu trang? và 2) Nên hay không nên làm xét nghiệm?
Cứ như xin xăm ấy. Những hàng chữ dí dỏm trả lời thật dễ hiểu, hết lo.
Anh lại khuyên thêm làm nhẹ cả người: “Bệnh cúm đã có từ nhiều ngàn năm trước và sẽ tiếp tục nhiều ngàn năm sau. Có điều khi virus cúm thay hình đổi dạng mà ta chưa kịp thích nghi, chưa có sức đề kháng thì ta bị bệnh. Đã có những trận dịch cúm xảy ra trong lịch sử y học. Sau đó là một giai đoạn “sống chung hòa bình”.
Mong cho hòa bình sớm tới, anh nhỉ.
Mừng 10 năm “Sức Khỏe Gia Đình” ra đời
Cám ơn hiền huynh nhiều lắm.

ngu đệ xứ Úc

dũng

………………………………………….

Đỗ Hồng Ngọc- Trần Thiên Dũng- Tuyết Nông
tại Canberra 10-2019

Ghi chú: dũng “ngu đệ xứ Úc” là Trần Thiên Dũng và vợ là tuyet nong ở Canberra mà kỳ rồi đi Úc, tôi có dịp ghé thăm để hỏi về “mô hình bệnh tật” xứ Kanguru này, chuẩn bị cho buổi Nói chuyện của tôi tại chùa Quang Minh Melbourne. Dũng và Tuyết du học ở Nhật trước 75, sau về làm việc ở Canberra Úc hơn 30 năm nay. Hai mươi năm trước, chúng tôi có dịp gặp nhau ở Saigon, cùng gia đình đi chuyến về Hà Tiên năm đó. Tôi còn nhớ chúng tôi có ghé Long Xuyên, thăm nhà học giả Nguyễn Hiến Lê, rồi khi ở Hà Tiên, có ghé thăm Nữ sĩ Mộng Tuyết Thất tiểu muội, phu nhân nhà thơ Đông Hồ. Lần đi đó, Dũng thấy anh em rất hợp ý nhau nên lúc thăm Hòn Phụ tử ở Hà Tiên, Dũng bảo mình kết nghĩa với nhau đi anh Ngọc nhé. Dũng nhỏ hơn tôi 6 tuổi làm em. Đây là người anh em kết nghĩa duy nhất của tôi cho đến bây giờ. Thường viết cho nhau, tôi gọi Dũng “hiền đệ”, nhưng Dũng không chịu, cứ xưng là “ngu đệ”. Thôi kệ. Mình thành “ngu huynh” vậy.

Dũng tình cờ giở lại cuốn “Sức Khỏe Gia Đình” của tôi, in tháng 3 năm 2010 và giống như “xin xăm” lại trúng ngay bài viết về Cúm của tôi. Lúc đó, ngoài HIV/AIDS còn có Cúm A H5N1 đang bùng phát dữ dội. Tôi viết bài “Cúm ơn là Cúm” trên www.dohongngoc.com để thông tin thêm cho bà con bớt hoang mang (ngày 30.7.2009), sau in lại trong cuốn Sức khỏe gia đình (Nxb Tổng hợp Tp.HCM).

://www.dohongngoc.com/web/goc-nhin-nhan-dinh/cum-oi-la-cum/

Dĩ nhiên, Cúm H5N1 còn “dễ thở” hơn Covid-19 bây giờ. Covid-19 đã trở thành một đại dịch toàn cầu (Pandemic) và gây tử vong rất cao. Các biện pháp phòng bệnh như cách ly cộng đồng, buộc mang khẩu trang tuyệt đối, giữ khoảng cách 2m v.v… là rất thiết yếu để phòng tránh bệnh cá nhân và giảm lây lan. Các xét nghiệm cũng rất cần thiết để giúp chẩn đoán và giám sát bệnh. Hiện có 2 loại xét nghiệm là tìm kháng nguyên (antigène) và tìm kháng thể (anticorp) có ý nghĩa khác nhau nhưng rất cần thiết. Tuyệt đối làm theo lời hướng dẫn chính thức của Y tế và không nên tin những thông tin rất linh tinh về chữa bệnh trong thời đại gọi là “infodemic” (dịch thông tin) có thể gây nguy hiểm.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

thư Bs Lê Quang Khánh: “CÔ VI Ở ÚC”

27/03/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

CÔ VI Ở ÚC

Bs Lê Quang Khánh

Ghi chú: Bác sĩ Lê Quang Khánh là người bạn thân thiết, đồng môn với tôi ở Y khoa Đại học đường Saigon (khóa 1962-1969) hiện cư ngụ tại Melbourne, Australia. Vừa rồi, chúng tôi có dịp gặp nhau ở Úc và tôi có ghi lại trong loat bài “Úc du…Một chuyến” (https://www.dohongngoc.com/web/goc-nhin-nhan-dinh/uc-du-mo%CC%A3t-chuyen-ky-3/. ).

Đỗ Hồng Ngọc và Lê Quang Khánh, Melbourne 10.2019

Chúng tôi thường gởi hình ảnh, thư từ cho nhau và gần đây, thư anh viết nhiều về tình hình đời sống trong thời “Cô Vi” ở Úc.

Xin được chia sẻ cùng bè bạn thân quen.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Từ hôm 20 tháng 3, các cuộc tụ hội trên 100 người đều bị cấm và tiền phạt là $ Au110.000 . Rồi lệnh cấm xuất ngoại du lịch ban hành. Nếu cho phép chắc cũng chẳng ai dám đi vì chưa chắc đến được và vào được xứ ngoài. Tất cả mọi người từ ngoại quốc trở về Úc đều phải tự cách ly tại nhà 14 ngày. Từ 21 giờ ngày 20 tháng 3, biên giới Úc sẽ đóng cửa. Chỉ trừ những người có quốc tịch Úc hay thường trú Úc mới được vào nước. Có hàng ngàn người Úc bị kẹt lại ở ngoại quốc vì không ra được xứ đó. Hiện có 35 thuyền du lịch có người Úc chưa cập bến được .

Nhiều hồ tắm, thư viện thành phố địa phương đã đóng cửa. Tiệm ăn vắng người và có tiệm đóng cửa luôn. Những tiệm tạp hóa có tiệm đóng cửa vì thiếu hàng hóa hay vì chủ hay nhân viên không muốn nhiễm bệnh vì tiếp xúc với khách hàng.

Trường học vẫn còn mở cửa, các siêu thị vẫn đông. Chợ vắng người hơn.

Vườn tược thì vẫn xanh tươi . Hoa vẫn nở, ong bướm vẫn lượn bay. Sao mấy Cô không nhập mấy con chuột mấy con possum cho nhà vườn nhờ! Trong lúc đó, mấy con bọ aphid thường ăn lá non cây hồng, bông bụp, lá hành, hẹ , tỏi mà thôi bây giờ tấn công lá khổ qua non luôn. Không biết có bị cúm côrona rồi ăn lá khổ qua để tự chữa bệnh hay không. Biết đâu lá khổ qua trị được con corona.

Các hãng máy bay dẹp các chuyến bay, máy bay nằm yên trong sân bay 90%. 80% hay trên 30,000 người bị mất việc. Nhà hàng trống vắng hay đóng cửa.

Trời nóng ấm và được nghỉ việc nên bải biển Bondi beach ở Sydney đầy nghẹt người , hồn nhiên vô tư tắm nắng và giỡn sóng. Thiên hạ cho là đang ở ngoài trời, mà nhiệt độ nóng thì Cô Vi hay Cô Rô không chiếu cố đến đâu. Nhưng sau hai ngày chính quyền địa phuong đóng cửa bãi biển. Uổng thiệt! Cô Vi nói.

Cuối tuần ông bà ngoại đến nhà thăm con và cháu. Mấy đứa cháu lúc đang chơi, thấy ông bà ngoại bước vào, 2 đứa chạy thiệt nhanh lên lầu còn đứa nữa chạy không kịp thấy bà ngoại cứ tiến tới gần bèn tròn mắt nhìn và nói “You touch me, you die” (Bà mà đụng cháu cháu, bà chết). Khác với những lần trước bà cháu ôm nhau .

Vợ chồng chở mấy đứa cháu đến thăm ông bà nội. Gặp ông bà nội mấy cháu vẩy tay và nói :”hello”, và tránh chạm mắt với ông bà nội. Chắc sợ bị nhiễm sau khi chạm mắt. Bác sĩ gia đình lên mạng xã-hội khuyên không cho trẻ em tiếpxúc với người già vì sợ lây bệnh cho người già, họ có sức kháng bệnh yếu.

Ở tiệm bán quần áo của công ty Just… . món hàng bán nhanh nhứt là đồ ngủ, pyjama, không biết tại sao?

Giá xăng là 115.9 so với giá 165.9 lúc trước. Hối xuất tương đương với 1 đô Úc hiện nay là 52 cents đô Mỹ.

Hôm nay 22 tháng 3 “ngã phu nhân” đi lễ nhà thờ nhưng cửa vẫn mở mà không có lễ, cha và vài người cầu nguyện riêng rẽ. Có nhà thờ làm lễ với dưới 100 tín đồ, nhà thờ khác đóng cửa hoàn toàn. Lễ Phục sinh gần đến, con chiên không được dự lễ. Phật Đản, các Phật tử ít tới chùa hơn. Thành tâm cầu nguyện các Đấng Thiên Liêng Tối cao cũng không giúp được gì. Cô Vi dữ tợn tiệt, không sợ Đấng nào hết.

Tối nay biên giới giữa các tiểu bang sẽ bị đóng. Các trường học cũng bị /được đóng cửa trong vòng 48 giờ. Nếu tình trạng tệ hơn, từng vùng, thị trấn trong tiểu bang sẽ bị phong tỏa. Các siêu thị vẫn mở cửa, lúc mở cửa có khoảng dưới 20 người đứng chờ, khi mở cửa, mọi người đi vào từ từ không chen lấn xô đẩy. Hàng hóa ít hơn và nhiều mặt hàng vắng đi trên kệ. Có tiệm tạp hóa Á châu đã đóng cửa nhưng phần lớn còn mở. Tiệm đóng cửa vì hết hàng, mà cũng vì chủ tiệm sợ bị lây nhiễm. Trong các phim giả tưởng, sau thế chiến nguyên tử, thiên tai, đại dịch, chiến tranh giữa các hành tinh, zoombies, tài tử chánh phá cửa siêu thị hay tiệm tạp hóa nhỏ, để lấy thức ăn hộp, đồ ăn nấu sẵn và nước. Trong siêu thị hiện tại đồ hộp, đồ đông lạnh biến mất, nhưng nước chai vẫn còn. Khi nào điện nước, khí đốt không có mới thiệt là mệt.

Hiện bây giờ muốn được thử nghiệm để biết có bị nhiễm không cũng khó khăn. Phải liên lạc bằng điện thoại trước, kể rõ triệu chứng và nguồn lây. Sau khi được sàng lọc, phân loại xong thì phải xếp hàng chờ 5 hay 6 giờ mới được thử. Một que cây với đầu bông gòn thọc vào mũi, thốn ghê đi, một que cây khác quét vào cổ họng, làm nhợn lắm, và mẫu xét nghiệm được đi cấy tìm vi khuẩn, 2 hay 3 ngày sau mới được kết quả. Ngồi đợi xếp hàng hàng giờ ở bệnh viện không bệnh cũng thành bệnh. Nam Hàn có sản xuất mẩu thử nghiệm kháng thể trong máu, cho biết kết quả từ giọt máu trích từ đầu ngón tay trong 10 phút. Dương tính thì đã bị nhiễm , nhưng âm tính thì chưa chắc không bị nhiễm mà có thể mới nhiễm nên chưa đủ hay chưa có kháng thể. Úc đã thử máu hơn 200,000 người.

Phương cách tốt nhất để chận sự phát triển cũa dịch cúm là ngừa lây nhiễm bằng cách ly. Tuy không tốn kém cho cá nhân nhưng ảnh hưởng nặng nề trên kinh tế quốc gia. Khẩu trang chỉ giới hạn sự truyền lan qua không khí, nhưng vi khuẩn còn sống nhiều ngày ở nhưng đồ vật quanh người bệnh để rồi truyền bệnh cho người khác.

Hạn hán, bão lụt, đại dịch tuy được kể trong kinh các tôn giáo như triệu chứng của tận thế, nhưng thế giới đã trải qua nhiều thiên tai và đại dịch mà thế giới vẫn còn, và dân số cứ tăng trưởng. Trong lịch sử thế giới, đại dịch giết hàng triệu người, 1/3 dân Á châu và 2/3 dân Âu châu, dịch Cô Vi nầy mới có dưới 5 ngàn tử vong , còn ít hơn số tử do tai nạn lưu thông . Dịch lan nhanh vì phương tiện di chuyển nhanh, nhưng sẽ tắt sớm nhờ phương pháp ngừa lây lan và điều trị hiệu quả.

Ngày 23 tháng 3, số người bị nhiễm tăng lên. Từ 12 giờ trưa hôm nay trung tâm thể thao và hồ tắm đóng cữa nên mọi người về nhà sớm hơn. Lái xe chạy đến thư viện , thì thấy còn mở cửa. Vào gặp nhân viên được cho biết là ngày mai thư viện sẽ đóng cửa, nên mượn thêm vài quyển sách nữa, tích trữ để đọc vài tháng. Hạn cuối trả sách là 17/ 07 cách hơn 4 tháng sau. Thường sách cho mượn chỉ 1 tháng. Không biết chừng nào thư viện mở cửa lại.

Nhà hàng, quán cà phê, trường học cũng đóng cửa. Nhà hàng có thể bán thức ăn mang đi mà không ăn tại bàn

Phòng nộp đơn thất nghiệp thật đông, người ta xếp hàng nối đuôi thật dài vì có nhiều người chờ và khoảng cách với người trước và sau là 1 thước rưởi.

Ngày 25 tháng 3, ở New South Whale số người bị nhiễm tăng lên, phần lớn do từ khách trên các thuyền du lịch trở về nước. Có 1 đứa nhỏ dưới 10 tháng, và 2 đứa nhỏ dưới 10 tuổi bị nhiễm, lây từ người bênh cùng nhà. Bệnh nhẹ thôi. Chắc Cô Vi thấy dễ thương nên nựng chút mà.

Biện pháp ngừa lây trở nên nghiêm nhặt hơn. Đặc biệt là các tiệm, các trung tâm thẩm mỹ phải đóng cửa, nhưng các tiệm hớt tóc thì còn đuọc mở. Đúng là kỳ thị đối với mấy bà, mấy cô (tại cô Vi đó!). Chỉ một người khách với một thợ mà thôi. Những giới hạn khác là chỉ có 5 người cho đám cưới, 10 người cho đám ma. Du lịch ra ngoại quốc đều bị ngưng lại. Những người Việt đang ở Úc với con đang bị rắc rối vì không có máy bay đi về , mà gần hết thời gian 3 tháng cho phép lưu trú tại Úc với con.

Lê Quang Khánh

(Melbourne, Mar 25, 2020, 5:32 PM)

Thư gởi bạn (26.3.2020) liên quan Covid-19

26/03/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

THƯ GỞI BẠN…

Bộ Y tế khuyến cáo không dùng buồng khử khuẩn, phòng áp lực âm phòng chống COVID-19

Bạn thân mến,

Hôm qua, một “bạn xa xôi” đã mừng rỡ báo tin đã có thể chữa được bệnh Covid-19 của một bác sĩ ở New York, trộn 2-3 thứ thuốc gì đó với nhau, chữa lành 100% bệnh nhân. Tin đã bị bác bỏ ngay tức khắc sau đó. GS Huỳnh Chiếu Đẳng, của “quán bên đường” mỗi ngày cũng bắt bao nhiêu là “vịt cồ” trong thời buổi đầy Fake News này.

Do hoang mang, sợ hãi trong mùa dịch Covid-19, các tin đồn đủ loại thuốc men, đủ cách phòng bệnh, chữa bệnh tung ra, nhiều khi dưới danh nghĩa là ngành y, là bác sĩ, là nhà khoa học v.v… dẫn tới tình trạng lạm dụng, gây nguy hiểm thêm cho sức khỏe như đã có trường hợp bị ngộ độc thuốc đến tử vong…

Cần hết sức tỉnh táo và thực hiện đúng những khuyến cáo chính thức của Bộ Y Tế là tốt nhất.

Báo Tuổi Trẻ chiều nay có bản tin này kịp lúc. Rất mong các cơ quan truyền thông chỉ đưa ra các thông tin có kiểm chứng, tránh tình trạng “mê tín dị đoan” đủ loại ngày càng nhiều thêm, gây hại cho cộng đồng.

Thư này không chỉ gởi cho “bạn xa xôi” mà cả cho “bạn gần gũi” nữa nhé.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

Bộ Y tế khuyến cáo không dùng buồng khử khuẩn, phòng áp lực âm phòng chống COVID-19

26/03/2020 16:28 GMT+7

TTO – Trong thời gian Bộ Y tế xem xét, đánh giá hiệu quả của buồng khử khuẩn toàn thân, người dân và các cơ quan, tổ chức không sử dụng để bảo đảm an toàn.

Thời gian qua nhiều tổ chức, viện nghiên cứu của ngành y đã giới thiệu và đưa sản phẩm buồng khử khuẩn toàn thân di động vào sử dụng, nhiều cơ quan đã lắp đặt sản phẩm này.

Nhưng chiều nay 26-3, Cục Quản lý môi trường y tế đã có văn bản cho biết đây là sáng kiến về các giải pháp hỗ trợ phòng chống dịch COVID-19, Bộ Y tế cũng đã nhận được đề xuất nghiên cứu của đơn vị trực thuộc về buồng khử khuẩn toàn thân di động.

Tuy nhiên, đề xuất chưa được hội đồng khoa học cấp bộ thông qua do chưa đủ tài liệu minh chứng và cần được đánh giá về hiệu quả diệt virus và an toàn đối với người sử dụng.

Trong thời gian Bộ Y tế xem xét, đánh giá, Bộ Y tế khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không nên sử dụng để đảm bảo an toàn.

Người dân hãy thực hiện những biện pháp dự phòng đơn giản, dễ thực hiện nhưng hiệu quả như không đi ra ngoài nếu không cần thiết, nếu phải đi ra ngoài thì giữ khoảng cách với mọi người ít nhất 2m và đeo khẩu trang, thường xuyên rửa tay với nước sạch và xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay có nồng độ cồn ít nhất 60%…

Buồng khử khuẩn toàn thân đang được đề xuất hiện nay về cấu tạo thường gồm 1 buồng (phun sương dung dịch clo hoạt tính) hoặc gồm 2 buồng nối tiếp nhau; buồng 1 phun khí ozone nồng độ 0,12ppm trong 30 giây, tiếp đến buồng 2 có phun sương (hạt sương 5µm) nước điện hóa (là dung dịch anolyte hay nước Javen, khử khuẩn bằng clo hoạt tính) trong 30 giây.

Ozone là chất gây hại cho sức khỏe con người, đặc biệt đối với người già, trẻ em và những người có bệnh đường hô hấp. Theo khuyến cáo của Viện quốc gia về sức khỏe và an toàn nghề nghiệp Mỹ, nồng độ ozone trong không khí không được vượt quá 0,10ppm tại bất cứ thời điểm nào. Không có khuyến cáo dùng ozone để khử khuẩn quần áo, da người trong điều kiện bình thường.

Hiện cũng chưa có nghiên cứu nào được công bố chỉ ra dung dịch clo hoạt tính dạng phun sương có tác dụng khử khuẩn quần áo, da người trong vòng 30 giây. Clo hoạt tính dạng phun sương dễ xâm nhập vào đường hô hấp và phổi gây hại cho con người khi hít phải. Tổ chức Y tế thế giới không khuyến cáo áp dụng phương pháp phun sương trong khử khuẩn bề mặt.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng khuyến cáo phòng áp lực âm là một phương pháp cách ly được sử dụng trong các bệnh viện để ngăn chặn sự lây nhiễm chéo, không phải dùng để điều trị bệnh.

Phòng áp lực âm có cấu tạo gồm 2 phòng là phòng đệm và phòng điều trị. Không khí từ bên ngoài sẽ đi qua phòng đệm vào phòng điều trị. Trong phòng điều trị có hệ thống đẩy không khí qua bộ lọc không khí hiệu suất cao (HEPA), sau đó bơm ra ngoài. Không khí bơm ra ngoài không chứa virus vì virus đã được giữ lại tại bộ lọc. Vì vậy, phòng áp lực âm chỉ làm giảm lượng virus có trong không khí mà không có khả năng diệt virus.

Ngoài ra, khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyện sẽ phát tán các giọt bắn có chứa virus và vẫn còn một lượng virus này bám trên các bề mặt trong phòng mà không bị hút theo luồng không khí. Do vậy, phòng áp lực âm vẫn có nguy cơ lây nhiễm virus cho nhân viên y tế, người chăm sóc bệnh nhân nếu không thực hiện kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ.

Hiện nay chi phí xây dựng một phòng áp lực âm rất lớn, việc xây dựng phức tạp, tốn nhiều thời gian, quy trình vận hành để đảm bảo không xảy ra hiện tượng đảo ngược chiều luồng không khí và xử lý bộ lọc an toàn tốn kém và đòi hỏi kỹ thuật cao.

Mỗi phòng áp lực âm hiện chỉ có thể sử dụng cho một bệnh nhân. Vì vậy, trong giai đoạn dịch COVID-19 diễn biến phức tạp hiện nay, việc thiết kế, xây dựng, lắp đặt và đào tạo để vận hành phòng áp lực âm sẽ không đáp ứng kịp thời yêu cầu chống dịch COVID-19.

Các bệnh viện chưa có phòng áp lực âm nên tập trung thực hiện các biện pháp cách ly bệnh nhân nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả như bố trí phòng cách ly bệnh nhân thông thoáng, sử dụng thông khí hỗn hợp hoặc thông khí tự nhiên… theo đúng hướng dẫn phòng và kiểm soát lây nhiễm bệnh COVID-19 trong cơ sở khám chữa bệnh của Bộ Y tế và đảm bảo kiểm soát nhiễm khuẩn tốt.

(26.3.2020)

Thư gởi bạn xa xôi (12.3.2020): Một lời Tựa của NHL

12/03/2020 By Bac Si Do Hong Ngoc Để lại bình luận

Thư gởi bạn xa xôi (12.3.2020)

Lời Tựa của NHL

Cuốn Nguyễn Hiến Lê, Những lời tựa và bài giới thiệu sách do Nguyễn Hiền Đức sưu tầm có nhắc đến khoảng trên 10 Tựa sách do NHL viết, trong đó có bài Tựa cho cuốn Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò của Đỗ Hồng Ngọc, năm 1972.

Để trả lời thêm vài câu hỏi của bạn vừa đặt ra, mình xin được nhắc lại bài viết từ năm 2011, và kèm theo đây như một kỷ niệm, là thủ bút của cụ NHL viết cho cuốn “Những tật bệnh thông thuờng trong lứa tuổi học trò” của Đỗ Hồng Ngọc vậy nhé.

Đặc điểm của người già là hay kể chuyện xưa mà! Đời người có 3 hồi: Hồi trẻ, Hồi trung niên và Hồi đó, nhớ không?

****

“Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò” là cuốn sách đầu tay của tôi trong loại y học phổ cập. Sách do tác giả tự xuất bản (La Ngà) (*), năm 1972 tại Saigon ( Nguyễn Hiến Lê đề tựa, in tại nhà in Trí Đăng, Lá Bối phát hành) được sự đón nhận nồng nhiệt của sinh viên học sinh và các bậc phụ huynh thời bấy giờ.

Ra trường vài ba năm tôi bắt tay ngay vào việc viết cuốn sách này, như để giải tỏa cho chính bản thân mình những bức xúc thuở còn đi học mà không biết hỏi ai, không dám hỏi ai! Thời đó, quả thực những lo âu, những băn khoăn thắc mắc của lứa tuổi mới lớn. vấn đề sức khỏe vị thành niên – phát triển tâm sinh lý của lứa tuổi mới lớn- ít được để ý. Suốt thời niên thiếu, tôi mắc nhiều thứ bệnh, tuổi dậy thì lắm nỗi âu lo, sợ hãi, thắc mắc không biết hỏi ai. Cho nên khi học y, tôi chú ý lãnh vực này và ngay khi ra trường thì viết ngay kẻo… quên! Tôi sợ để lâu ngày rồi mình thành một ông… bác sĩ, khệ nệ, nghiêm khắc, lạnh lùng… Sách do vậy đã đáp ứng một nhu cầu xã hội.

Trong bài Tựa, ông Nguyễn Hiến Lê rất khen ngợi sự bổ ích của cuốn sách. Thầy Từ Mẫn (Lá Bối) đã “mua đứt” toàn bộ để phát hành ngay khi sách còn đang sắp chữ trong nhà in Trí Đăng… Nhà văn bác sĩ Ngô Thế Vinh bảo đây sẽ là cuốn sách vào loại “kinh điển”, còn nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn đưa tên sách vào một truyện ngắn viết về tuổi học trò của anh (Học Trò, Vàng Son, 1973)… Một chi tiết cảm động: nhà nghiên cứu Lê Anh Dũng (Huệ Khải) bây giờ vẫn nhắc hồi nhỏ anh đọc cuốn sách đó đã viết thư nêu thắc mắc đến tác giả và nay anh vẫn còn giữ bức thư trả lời của tôi như một kỷ niệm! Nhà văn Trần Phong Giao, thư ký tòa soạn Tạp chí Văn nói đã bắt con anh học thuộc lòng một chương trong cuốn sách…

Sách được tái bản nhiều lần, có lần do họa sị Lê Vĩnh Ngọc vẽ bìa rất “lãng mạn”. Sau này tôi còn thấy có bản chụp, in lại bên Mỹ, đề giá $6.50! Có người “xúi” tôi kiện, đòi tác quyền, tôi nói sách mình được phổ biến như vậy là quý hóa rồi, kiện cáo cái nỗi gì!
Sau 1975, sách được nhà xuất bản Thành phố HCM in lại, với nhiều tựa khác nhau có chỉnh sửa và cập nhật…

Trân trọng,
Đỗ Hồng Ngọc

(Saigon 3.2011)

…………………………………..

(*) Thời đó, tác giả có thể tự mình đứng tên làm Nhà xuất bản, tự in, tự phát hành. Như Nxb Phạm Cao Tùng, Nxb Nguyễn Hiến Lê… và Nxb La Ngà của Đỗ Hồng Ngọc, in được 2 cuốn: Những tật bệnh thông thường…(1972) và Viết cho các Bà mẹ sinh con đầu lòng (1974)

——————————————————————————————-

Lời ngỏ

( Viết trong lần xuất bản đầu tiên, 1972 )

Tôi viết những dòng này cho em. Trong khi viết, tôi không nghĩ là tôi đang viết mà là đang được nói chuyện cùng em. Và em ngồi đó, trước mặt tôi, thoáng một chút âu lo trên vầng trán, một chút bẽn lẽn trong đôi mắt và rất nhiều băn khoăn thắc mắc trong tâm hồn, cũng như tôi, cách đây không lâu trong lứa tuổi của em bây giờ.

Những băn khoăn thắc mắc đó của em- mà “người lớn” không sao hiểu nổi, cho là ngớ ngẩn, buốn cười- đôi khi là cả những ”vấn đề “ đối với em, trong đó có những thành kiến, những sai lầm ít nhiều tai hại cho chính sức khỏe em và ngay cả sự học hành của em nữa. Có nhiều thắc mắc vượt khỏi phạm vi thuần túy của y học mà tôi có dịp nghe trong thời gian tôi còn dạy ở một vài tư thục, rất khó trả lời, chẳng hạn có thứ thuốc nào uống cho nhớ lâu, có thứ thuốc nào uống cho khỏi làm biếng, bớt chán nản viêc học… bên cạnh những thắc mắc thông thường như về mụn trứng cá, bón, trĩ, nhức đầu… Cho nên trong quyển sách nhỏ này nhiều khi tôi đã vượt ra ngoài phạm vi “chuyên môn” của một y sĩ (*), để nói với em về những điều khác nữa, từ những kinh nghiệm cá nhân và những hiểu biết mà tôi có được.

Em đã tin cậy mà thẳng thắn tỏ bày thì tôi cũng chân thành giải đáp trong sự cố gắng của tôi, như vậy cũng đáng qúy phải không? Có thể tôi sẽ mắc phải nhiều lầm lẫn, bởi vì ngay trong phạm vi y học không thôi cũng đã là một khu rừng mênh mông, bí mật, thuốc tiên đã nhiều mà độc dược cũng lắm, cho nên rất ít y sĩ chịu viết sách vì khiêm nhường cũng có mà vì thận trọng nhiều hơn.

Hơn nữa những tật bệnh trong lứa tuổi học trò lại rất phức tạp, bởi vì không có giai đoạn nào có nhiều biến đổi tâm sinh lý như ở tuổi tiền dây thì của em. Vì thế tôi tự giới hạn, chĩ đề cập những tật bệnh thông thường gây nhiều băn khoăn thắc mắc nhất ở tuổi em thôi, và cố gắng gỉai đáp những thắc mắc đó, giải toả những thành kiến sai lầm nếu có, chú trọng nhiều về vệ sinh tâm thể hơn là vấn đề điều trị, bởi người bệnh không thể tự chữa trị bằng những toa thuốc trong các sách y học.

Một câu nói đã cũ, nhưng vẫn còn đúng trong y khoa là “chỉ có người bệnh chớ không có bệnh”. Vì cùng một thứ bệnh như nhau mà ở mỗi người bệnh, cách điều trị phải một khác, tùy bệnh trạng, tuổi tác, sức khỏe … và nhất là tâm lý họ.

Cũng vì ý nghĩ đang được tiếp chuyện trực tiếp cùng em, tôi đã viết bằng một giọng thân mật và cố gắng trình bày thực giản dị, tránh những lý thuyết, những danh từ chuyên môn dễ nhàm chán.

Một người nào đó đã nói “bệnh tật là kết quả của những lỗi lầm”. Nghĩ lại, tôi thấy mình đã mắc phải quá nhiều lầm lỗi trong suốt tuổi ấu thơ nên đến bây giờ vẫn còn gánh chịu những hậu quả.

Nếu những dòng chữ trong quyển sách nhỏ này giúp em tránh được ít nhiều lầm lỗi, giúp em tin tưởng, vui vẻ học hành thì tôi có thể coi như đã thành công.

Tôi chân thành mong ước các bậc đàn anh vui lòng chỉ giáo tôi những chỗ sơ suất và các vị phụ huynh, các em học sinh chỉ cho tôi những chỗ thiếu sót, chắc chắn không ít.

Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc
………………………
(*) Y sĩ= Bác sĩ y khoa (chức danh của bác sĩ ở miền Nam trước 1975, như Y sĩ trưởng, Y sĩ đoàn v.v…). Sau 1975, Y sĩ là một học vị trung cấp trong ngành y, phải qua một kỳ thi tuyển theo học hệ Chuyên tu 4 năm mới trở thành bác sĩ.

——————————————————————————————-

Tựa của Nguyễn Hiến Lê

Tôi được quen Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc từ mười mấy năm trước. Hồi đó ông là một thanh niên ít nói, đa cảm, thành thực, giản dị, có nhiệt tâm và yêu văn nghệ. Khi còn học Y Khoa, ông đã có thơ, văn đăng báo và ông là một trong những sinh viên tranh đấu kiên nhẫn nhất để tiếng Việt được dùng làm chuyển ngữ ở Đại Học. Ông nghĩ rằng một nhà trí thức Việt Nam, ngoài công việc chuyên môn ra, phải phổ biến những kiến thức của mình trong đại chúng thì mới có thể gọi là làm tròn nhiệm vụ trong giai đoạn này được.

Tôi mến ông ở điểm đó và hôm nay tôi mừng rằng ông đã bắt đầu thực hiện được chí hướng.

Tập này là tác phẩm đầu tay của ông. Ông dùng kinh nghiệm bản thân khi đi học và dạy học (vì như một số sinh viên khác, ông phải tự túc), cùng những sở đắc trong ngành y khoa để hướng dẫn các bạn học sinh trong việc giữ gìn sức khỏe, ngừa trước những bệnh thông thường và khi bệnh đã phát thì nên làm gì. Yêu nghề và có lương tâm, ông không mách thuốc bừa bãi như thỉnh thoảng chúng ta thấy trên một số báo, ông phản đối thái độ “vô trách nhiệm” đó.

Tôi không biết gì về y học, nhưng tôi thấy nhiều điều ông khuyên trong chương I (bệnh cận thị…), chương VIII (bệnh nhức đầu), chương XI (bệnh bón)… rất có lương tri, giá được biết từ hồi thiếu niên thì có lợi cho tôi lắm.

Một điểm đáng khen nữa là ông không có thành kiến, cái gì không biết thì nhận là không biết, lại có công tam, như khi ông nhận xét về phương pháp dưỡng sinh của Ohsawa…

Chương tôi thích nhất, và theo tôi, cũng ích lợi nhất, là chương cuối: “Đi khám bác sĩ”. Từ lâu tôi vẫn mong có ai chỉ dẫn cho tôi hiểu tâm lí, trọng trách cùng nhiệm vụ của y sĩ, bệnh nhân nên có thái độ ra sao, khi đi y sĩ, nên “hợp tác” với y sĩ cách nào để cho bệnh mau hết, nên dùng thuốc ra sao v.v…và bây giờ tôi mới thấy Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc trình bày rành mạch sơ lược những kiến thức thông thường cần thiết cho mọi người đó. Tôi mong rằng sau này ông sẽ đào sâu vấn đề mà viết thành một tập riêng.

Văn ông lưu loát, sáng sủa, giọng ông thân mật, nhiều chỗ dí dỏm:

“Trừ một số rất ít được uống nước sâm trong những ngày học thi (và thường thì thi rớt) còn phần lớn các em phải đi làm thêm một buổi để có chút đỉnh tiền” (chương 18).

Có chỗ mỉa mai chua chát một cách nhẹ nhàng:

“Vì nếu thi rớt, ở thời đại chúng ta không phải em chỉ bị ăn ớt (thi không ăn ớt thế mà cay – Tú Xương) mà có khi còn bị ăn đạn!” (chương 22).

Có chỗ lại nên thơ:

“Tới một tuổi nào đó, ta quan tâm rất nhiều đến thân thể mình. Ta lắng nghe thân thể mình phát triển như chú dế mèn lắng nghe tiếng cỏ mọc trong đêm khuya…” (chương 17).

Một bác sĩ mà lại là một thi sĩ thì luôn luôn làm cho chúng ta ngạc nhiên một cách thú vị.

Saigon Tết Nhâm Tí
NGUYỄN HIẾN-LÊ

(1971)

Comments

Lê Uyển Văn says (18/03/2011 at 4:16 chiều)

Kỳ lạ quá! là một cuốn sách về Y học, về bệnh tật, mà đọc lời ngỏ của tác giả và lời tựa của Nguyễn Hiến Lê cũng khiến lòng dạt dào xúc động. Quả thật, cuốn sách không đồ sộ nhưng xếp vào loại sách “kinh điển” như lời Nhà văn bác sĩ Ngô Thế Vinh cũng không ngoa!