Thư gởi bạn xa xôi

“Úc du”… một chuyến (kỳ 6)

Có lẽ ấn tượng nhất trong chuyến “Úc du”… tại Melbourene kỳ này của mình là được đi thăm Great Ocean Road!

Ở Việt Nam mình cũng có những đoạn đường biển tuyệt đẹp, chẳng hạn cung đường từ Cam Ranh đi Nha Trang, cung đường từ Mũi Né đi Bàu Trắng và nhiều đoạn đường biển tuyệt vời khác nữa nhưng Great Ocean Road ở Melbourne này có nhiều điều đáng ghi nhận, nhất là “liên quan” đến 12 vị Thánh Tông Đồ của Chúa Jesus (The Twelve Apostles), cùng những cánh đồng mênh mông xanh rờn, những đàn bò nhởn nhơ và những đàn trừu lang thang vô định….

Mình muốn ghi lại đây một vài hình ảnh và vài chú thích ngắn gọn để không phải nói gì hơn.

Cung đường dọc biển dài hơn 200km, được xây dựng từ hơn 100 năm trước bởi những người lính Úc sống sót sau Đệ nhất thế chiến (1914-1918). Thời đó, họ khởi công xây dựng với những dụng cụ thô sơ… cuốc chim, xẻng, xe cút-kít…và đất đá các thứ… (ảnh Do Hong Ngoc)

Ngày nay đây là con đường tuyệt đẹp có tên là Great Ocean Road với những bờ vực thăm thẳm… hằng năm thu hút nhiều triệu lượt người đến viếng thăm. Buổi sáng Thứ bảy 11.10.2019 nắng đẹp và gió lớn…, mình đã cùng  anh chị Tuấn và Thành, Trang, Yến, con cậu Ba làm một “tour gia đình” đến tham quan nơi này…

Một chú Koala núp trong bụi tràm (khuynh diệp)… vì sợ mọi người chọc phá. Koala chỉ ăn vài ba lá tràm và lim dim ngủ suốt 20-23 tiếng mỗi ngày. Chúng đúng là một “lãn ông” thứ thiệt! Nước Úc có con Kanguru (Chuột túi) bọc con non trong túi trước ngực để giữ ấm và tiện cho bú. Cách nuôi con này được y học bắt chước (gọi là Phương pháp Kanguru) trong chăm sóc trẻ sanh non, nhẹ ký. Koala có lẽ cũng là một bài học cho… thiền giả chăng?

Nếu bờ biển nhiệt đới xứ mình đầy những bóng dừa dịu dàng lả ngọn thì ở đây là những loại cây cứng cáp, vững chãi chắn gió… (ảnh ĐHN)

Và mùa đông vừa đi qua, còn để lại những cành cây khô khốc chơ vơ… (ảnh ĐHN)

đàn bò sưởi nắng trên bãi cỏ mênh mông… (ảnh ĐHN)

và đàn trừu lang thang ngơ ngác… (ảnh ĐHN)

Đây rồi! Khu The Twelve Apostles, 12 vị Thánh tông đồ của chúa Jesus! Một khung cảnh hùng vĩ đến làm mủi lòng… (ảnh ĐHN)

ảnh Do Hong Ngoc

ảnh Do Hong Ngoc

ảnh Do Hong Ngoc

Tự dưng thấy lòng xúc động mạnh. Mình chắp tay xá cả không gian lẫn thời gian… xá những vị Thánh tông đồ, các vị Bồ-tát ma-ha-tat… Chưa ở đâu liễu ngộ Vô thường, Vô ngã, Thực tướng vô tướng như ở chốn này. The Twelve Apostles đã đổ sập chỉ còn lại 8 và rồi đây những làn sóng thức vẫn tiếp tục vỗ về cho đến khi thấy được “Thanh tịnh bản nhiên” trong cõi trăng Lăng Già huyễn mộng…

ảnh Do Hong Ngoc

Thành đã “online” trước để lấy một căn nhà thật tiện nghi ở Apollo Bay cho cả gia đình tá túc nơi vùng biển vắng này. Cả nhà trổ tài nấu nướng để có một bữa cơm gia đình đầm ấm, an vui… kết thúc chuyến đi Great Ocean Road của Melbourne Úc châu (13.10.2019).

Hẹn thư sau,

Đỗ Hồng Ngọc

(31.10.2019)

Thư gởi bạn xa xôi

“Úc du”… một chuyến (kỳ 3)

Mình có nhiều bạn y khoa cùng lớp ở Úc. Riêng Melbourne đã có các bác sĩ Trần Quốc Đông, Ngô Xuân Lộc, Lê Tiến Phong, Lê Quang Khánh v.v… trong đó Lê Quang Khánh là bạn thân thiết, gần gũi nhất, vì ngoài chuyện học chung trường chung lớp ở Y khoa Đại học đường Saigon (1962-1969) còn học chung cả ở thời trung học. K năm nay hãy còn trẻ, mới 76, nhỏ hơn mình tới… 4 tuổi, nhưng mày tao mi tớ từ nhỏ. Bây giờ mà còn gọi được “mày tao” thấy sướng quá! Khánh nói.

Mấy bạn đồng nghiệp ở Melb gọi Khánh là bác sĩ “Cao đẳng” làm mình ngạc nhiên, tưởng Úc có hệ đào tạo mới, nhưng Lộc giải thích: “Cao đẳng” là “cẳng đau” đó! Thì ra K bị đau khớp nhiều năm, đi cà nhắc, chống gậy… như một ông già!

Mình vừa mới đến Melb hôm trước hôm sau thì K đã lái xe đón về nhà chơi. Hắn nói tao cám ơn anh Tuấn vì kéo được mày sang đây. Mày phải tới nhà tao ở chơi vài ba ngày mới được. Tao phải cho mày coi thác nước, công viên quốc gia, sở thú, vườn hoa…chim cánh cụt, kanguru, koala các thứ…

Vợ chồng bs Trần Quốc Đông (trái) và vợ chồng bs Lê Quang Khánh trong buổi họp mặt tại nhà bs Mỹ Dung – Nhơn Melbourne 10.2019

Khánh không khác mấy ngày xưa. Vẫn “bụ bẩm” (lúc đi học được gọi là “Similac”). Rất chân thành và thẳng thắn, trông có vẻ “cục mịch”. Ai ngờ bên trong cái vẻ “cục mịch” đó lại là một người… lãng mạn! Nhớ hồi sinh viên, đến nhà cùng học, nghe K thường hát “Nhớ tới mùa thu năm xưa gửi nhau phong thư ngào ngạt hương, nét bút đa tình lả lơi… Nhớ tới ngày nào cùng bước đến cầu, ngồi xõa tóc thề hẹn lời ân ái…”. Hắn hát thế nào mà mình cứ nghe “ngồi xoa tóc thề…”. Sao dám xoa tóc thề con người ta vậy hả? Nhắc lại, hắn cười ha hả.

Vợ con đều vắng. Nhà mênh mông. Bà xã mày đâu rồi? Đi chùa hay đi tập gym gì đó. K khoe, mấy năm nay tao đi khắp… thế gian. Mày coi nè. Tao đã đi 67 nước rồi đó. Đây là mấy món quà kỷ niệm ở mỗi nước tao đến…

Nhà rộng, có vườn nhỏ bao quanh, trồng nhiều loại cây ăn trái, các loại hoa và… cả ớt! Trong lúc loay hoay ký tên tặng “ Như ngàn thang thuốc bổ” cho vợ chồng hắn thì hắn lục đục dưới bếp. Tao bây giờ là chuyên gia ẩm thực, nấu bếp số một. “Ngã phu nhân” (hắn gọi bà xã) trước kia chê bây giờ mê. Mày ăn gì? Cơm, phở bò hay phở gà? Giá, rau quế, chanh, ớt… gì cũng có. Mày ăn gì, nói? Hắn hối thúc. Thôi, cho tao phở vừa bò vừa gà… Có ngay. Hắn biểu diễn loảng xoảng một lúc đã có tô phở bốc khói. Ăn xong, hắn dẫn lên tầng trên: đây phòng của mày nè. Tao chuẩn bị sẵn hết rồi. Toilet đây. Khăn tắm đây… Mình hoảng. Tao chỉ đi chơi với mày hôm nay thôi. Anh Tuấn đang chờ.

Thôi được. Bây giờ mày muốn đi đâu? Tùy mày. Tao muốn đi thăm một trường Đại học, một bảo tàng viện nào đó. Khu này có Đại học Monash… Nhưng để lúc khác, hôm nay tao đưa mày đi thăm chùa Hoa Nghiêm và thăm nghĩa trang.  Nghĩa trang ư? Ồ, nghĩa trang tuyệt đẹp, thanh tịnh lắm, đẹp lắm. Có dòng suối. Có nhịp cầu. Có hoa đào…

Thấy mình ngần ngừ, Khánh nói mày không thích thì ngồi ngoài uống cà phê. Tao vào thăm. Trong nghĩa trang này có phần của BaMá tao, phần tao, bà xã tao và gia đình… Ồ, nếu vậy thì tao đi với mày. Ba mày chôn ở đó à? Má mày 97 rồi, lại Alzheimer tao biết? Mày cũng có chỗ sẵn nữa hả?

Hắn lái xe vào nghĩa trang… thăm chơi một vòng. Ồ, đúng là “nao nao dòng nước uốn quanh/ nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắt ngang…”. Bên cạnh những ngôi mộ “cổ điển” bên trong (nghe nói của nhà giàu) là tấm bia ghi tên Ba của Khánh, ngày sanh ngày mất, đặt ở vòng rìa. Khoảng trống nho nhỏ bên cạnh sẽ là chỗ của Bà mẹ, còn Khánh và gia đình đều xúm xít quanh đó.

Ghé thăm chùa Hoa Nghiêm trên cùng tuyến đường. Chùa khá đẹp. Hai đứa tạt vào thăm thầy trụ trì. Vừa gõ cửa kiếng, ông thầy kêu ủa bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc hả? Qua hồi nào? Hôm nào đến nói chuyện cho bà con Phật tử ở đây một bữa nghe… Bác sĩ biết không, hồi 15 tuổi, tôi đã từng đọc cuốn “Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò” của bác sĩ rồi đó… Đó là thầy Thiện Tâm, một vị Sư… đẹp trai, ít hôm sau nghe thầy được tấn phong Hòa Thượng và là trụ trì chùa Ấn Quang mới khánh thành ở Cairnley.

Thầy Thiện Tâm, trụ trì chùa Hoa Nghiêm với Đỗ Hồng Ngọc (trái). Melb 10.2019

Từ giả chùa Hoa Nghiêm, K nói nếu mình đi thẳng đường này sẽ đến biển. Nghe biển, mình mừng rơn. Ra biển chơi đi mày. OK. Trời hôm nay khá ấm. Thiên hạ dồn về biển, không còn chỗ đậu xe. Chạy vòng vòng. Cuối cùng cũng đến biển. Ôi, còn thua… Lagi, thua Mũi Né, Vũng Tàu… của mình!

Rồi kéo K vào một quán cà phê bên đường. Thèm rồi. Một Capuchino và cái bánh chocolat tổ bố nhé. K không ăn, không uống. Sợ bệnh… tiểu đường.

Trên đường về, Khánh kêu bây giờ đưa mày về nhà tao… ăn cơm chiều nghe. Tao đã nấu cơm sẵn cho mày. Đã kho cá, nấu canh chua… cho mày rồi! Mình van tha cho tao đi Khánh. Tao canh chua, cá kho… mấy chục năm ở nhà rồi. Bữa nay tha tao đi.

Nó tuyệt vọng, càu nhàu mãi. Sau cùng mới chịu tha.

Hẹn thư… sau nhé;

Đỗ Hồng Ngọc.

(28.10.2019)

Nhà thơ Du Tử Lê viết về Thơ Đỗ Nghê (Đỗ Hồng Ngọc) kỳ 02

Xin mời các bạn xem tiếp kỳ 02 nhé.

Cảm ơn Du Tử Lê

ĐHN

…………………………………………………………..

Đỗ Hồng Ngọc, thơ và thiền song sinh?

Du Tử Lê

December 15, 2017

Nhà thơ Đỗ Nghê – Đỗ Hồng Ngọc. (Hình: Trang nhà của Bác Sĩ Đỗ Hồng Ngọc – dohongngoc.com)

Tôi cũng không quên mới đây, nhà thơ Phạm Chu Sa đã ghi nhận một cách chi tiết, chân tình về Đỗ Nghê – Đỗ Hồng Ngọc. Nhưng dù các bài viết về cõi-giới văn chương của ông, thâm trầm hay nhẹ nhàng, đơn giản thì, tự thân những bài viết ấy, cũng đã thắp sáng những thành tựu, hiểu theo nghĩa “hạnh phúc” mà Đỗ Hồng Ngọc đã đạt được.

Nhà thơ Phạm Chu Sa cho rằng, nhiều người nghĩ Đỗ Hồng Ngọc là một bác sĩ làm thơ, viết văn và gọi anh là bác sĩ-nhà văn (4).

Nhưng Phạm Chu Sa cho biết, ông vẫn thích gọi Đỗ Hồng Ngọc là “thi sĩ hơn là bác sĩ,” bởi vì Đỗ Hồng Ngọc có cốt cách thi sĩ trong con người bác sĩ.

Phạm Chu Sa kể rằng Đỗ Hồng Ngọc làm thơ và có thơ in từ thời sinh viên – tập “Tình Người” (xuất bản năm 1967), ký bút hiệu Đỗ Nghê. Mấy năm sau khi ra trường là “Thơ Đỗ Nghê” (in năm 1973). Tập thơ đã gây được tiếng vang trong văn đàn thuở đó. Sau này ông trích một số bài trong hai tập thơ trên in lại trong các tập thơ “Giữa Hoàng Hôn Xưa” (1993), “Thư Cho Bé Sơ Sinh và Những Bài Thơ Khác” (2010).

Bài thơ làm tựa chính “Thư Cho Bé Sơ Sinh…” Đỗ Hồng Ngọc viết năm 1965, khi còn là sinh viên y khoa thực tập tại bệnh viện Từ Dũ: “Khi em cất tiếng khóc chào đời/ Anh đại diện đời chào em bằng nụ cười/ Lớn lên nhớ đừng hỏi tại sao kẻ cười người khóc/ Trong cùng một cảnh ngộ nghe em…/ Khi anh cắt rún cho em/ Anh đã xin lỗi chân thành rồi đó nhé/ Vì từ nay em đã phải cô đơn/ Em đã phải xa địa đàng lòng mẹ… Thôi trân trọng chào em/ Mời em nhập cuộc/ Chúng mình cùng chung/ Số phận con người” (Một bài thơ đặc biệt vì dường như chưa nhà thơ nào viết về đề tài này).

Vẫn theo trí nhớ của nhà thơ Phạm Chu Sa thì đâu khoảng thời gian sau ngày ký hiệp định Paris (1973) ít lâu, họ Đỗ đã gửi tặng ông tập “Thơ Đỗ Nghê” mới xuất bản, in ronéo nhưng trình bày khá trang nhã. “Thơ Đỗ Nghê” bàng bạc khát vọng hòa bình và cả nỗi ám ảnh của chiến tranh, đã gây được tiếng vang trong văn đàn bấy giờ. Họ Đỗ ru con: “Ngủ đi con ngủ đi con/ Rồi ngày mai khôn lớn/ Cầm súng với cầm gươm.”

Và ông cũng ru người bạn đời (hay người yêu?) của mình: “Ngủ đi cưng, ngủ đi cưng/ Kề tai đây anh bảo/ Coi như mình chẳng có quê hương.”

Vẫn nhà thơ Phạm Chu Sa cho biết, hơn 20 năm sau biến cố Tháng Tư, 1975, Đỗ Nghê đã cho ra đời tập thơ “Vòng Quanh” – một “bút ký thơ” kèm những ký họa rất đặc biệt của chính tác giả vẽ lại những nơi chốn tác giả  đã đi qua như Huế, Hà Nội, Boston, Montreal, Bắc Kinh… Nhưng có lẽ ấn tượng nhất với họ Đỗ là Paris. Một tâm hồn thi sĩ như Đỗ Hồng Ngọc mà lạc lối tới Paris giống như… “trở về.” Thơ viết về Paris tựa viết về một tình yêu, sau bao chờ đợi… Có dễ vì thế mà gần phân nửa tập thơ, là những tình khúc họ Đỗ dành cho Pais?

***

Để chấm dứt bài viết của mình, nhà thơ Phạm Chu Sa khẳng định: “Tôi nghĩ sau này người ta có thể quên một bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc nhưng người ta không quên Đỗ Hồng Ngọc thi sĩ.”

Không chỉ Nguyễn Lệ Uyên hay Phạm Chu Sa mà còn nhiều bằng hữu khác, ghi nhận về tiếng thơ Đỗ Nghê – Đỗ Hồng Ngọc như một thành tựu tốt đẹp, dẫn người đọc tới kết luận những người làm thơ, được nhiều người ưa thích, là những người có được cho họ niềm hạnh phúc tinh khiết trong cuộc sống thực tế chấp chới những khổ đau, bất toàn này.

Đa số bằng hữu của họ Đỗ cho rằng về hạnh phúc có được từ thơ, của Đỗ Nghê – Đỗ Hồng Ngọc khiến tôi thấy cảm nhận của tôi về những “lao động” thi ca của những người làm thơ có phần không đúng. Ít nhất cũng đối với Đỗ Nghê.

Tôi càng thấy sự “cường điệu hóa” (?) của tôi về hành trình của thi ca của Đỗ Nghê trong quá khứ là những nhận định thiếu cơ sở – tiêu biểu là thi phẩm mới nhất, có tên “Thơ Ngắn/Đỗ Nghê” của ông.

Tôi không muốn nói về những bài thơ ngắn của họ Đỗ, có xu hướng thơ Haiku của Nhật bản: Ngợi ca thiên nhiên hoặc tương tác giữa con người và vũ trụ,… đã hiện diện khá nhiều trong thi phẩm mới nhất của ông. (5)

Người đọc sẽ rất khó tìm thấy những bày tỏ bi quan, hoặc than thở, “vật vã” trong thơ Đỗ Nghê, nhất là với thi phẩm “Thơ Ngắn/Đỗ Nghê” mới ấn hành những ngày cuối năm 2017 này. Ngay cả khi tác giả viết về phần thịt, xương đã mất, như:

“Mỗi năm
Mỗi người
Thêm một tuổi
Chỉ mình con
Mãi mãi
Tuổi đôi mươi…”

(Bài “La Ngà 3” – 1990)

Hoặc tương quan với kẻ khác:

“Khi nhìn nhau xa lạ
Là rất đỗi thân quen
Khi nói năng vô nghĩa
Là thác reo trong hồn.”
(Bài “Không Tên”)

“Lá chín vàng
Lá rụng
Về cội
Em chín vàng
Chắc rụng
Về anh.”
(Bài “Lá”)

Hay ảnh hưởng của thiên nhiên, vũ trụ lớn vào vũ trụ nhỏ là cá nhân con người:

“Tuyết bay
Bay nhẹ
Phố tàu

Gió co
Ro lạnh
Phố
Đìu hiu
Theo”
(Bài “Tuyết” – Boston, 1993)

“Chiều thu
Nghe tiếng quạ

Giật mình
Nỗi xa nhà

Nhớ sao
Mà nhớ
Quá!”
(Bài “Thu” – Boston, 1993)

“Đất động ta cũng động
Sóng thần ta cũng sóng
Giật mình chợt nhớ ra
Vốn xưa ta là đất”
(Bài “Đất”)

“Nước xanh như ngọc
Sâu đến tận trời
Vốc lên một vốc
Ơi mùa Xuân ơi!”
(Bài “Tuyền Lâm”)

Ngay cả khi nhớ tới và viết về đứa con đã mất của mình, một tai họa khủng khiếp, ai cũng tưởng, Đỗ Nghê sẽ không thể vượt qua được. Nhưng, tâm thái của một hành giả: Hiểu thấu sống, chết… cách gì cũng không ra khỏi lẽ vô thường, họ Đỗ đã nhìn sự việc như một bài học tự nhiên đời sống mà thôi:

“Ba dạy con
Mỗi ngày
Một chút

Không bài học nào
Như ba đã học
Từ con

Nỗi mất!”
(Bài “La Ngà 5” – 1990)

Hoặc về người mẹ đã qua đời mình, ông vẫn có cái thanh tịnh lạc quan, của một tâm thức không còn trụ, bám vào mất còn:

“Con cài bông hoa trắng
Dành cho mẹ đóa hồng
Mẹ nhớ gài lên ngực
Ngoại chờ bên kia sông…”
(Bài “Bông Hồng Cho Mẹ” – 2012)

Hoặc:

“Mẹ tôi cứ vẫn cười cười như thế
suốt ba năm trên bàn thờ!”
(Trích “Nụ Cười Của Mẹ” – 2014)

Tôi cho những phong thái kể trên của Đỗ Nghê là phong thái của một hành giả đã khu trừ được cái tâm nhiễu loạn, nguồn gốc của cái “tôi,” để thong dong dạo chơi giữa vườn đời…

Tôi thấy trong Đỗ Nghê không chỉ có một thi sĩ mà, thi sĩ ấy, còn song sinh với một thiền gia nữa. Như thiên/địa, nhật/nguyệt, tuy hai mà, thực ra cũng chỉ là một thôi. (Du Tử Lê)

————

Chú thích:

(3), (4) Nguồn dutule.com

(5)Tôi nói Đỗ Nghê thơ ngắn Đỗ Nghê…“xu hướng” Haiku – Thể thơ ngắn của Nhật Bản chỉ có 17 âm tiết trong ba câu; vì, thơ ngắn của họ Đỗ không nhất thiết theo đúng quy luật này. Nhưng “thần thái” những bài thơ ngắn của ông, thì rất gần với tinh thần của thơ Haiku vậy.

Ghi chú: Đang loay hoay “về thu xếp lại…” thì gặp bài viết này của nhà thơ Du Tử Lê trên dutule.com về tập Thơ Ngắn Đỗ Nghê (Đỗ Hồng Ngọc). Bèn post lại đây để sẻ chia cùng bè bạn thân quen.

Cảm ơn Du Tử Lê.

ĐHN.

…………………………………………………………………

Đỗ Hồng Ngọc, thơ như một hạnh phúc? (Kỳ 01)

21 Tháng Mười Một 2017

Du Tử Lê

Nhiều độc giả (kể cả một số người có làm thơ), nói với tôi rằng, biết làm thơ và làm được thơ là một hạnh phúc! Tôi nghĩ khác.

Với tôi, trừ những người đến với thi ca như một thời thượng, làm dáng, hoặc, một cuộc du ngoạn ngắn hạn thì; làm thơ là một lao động (tinh thần,) vất vả. Một thao tác trí tuệ ngặt nghèo. Thường khi bất lực. Đuối sức.

Với tôi, đó là một cuộc chạy đua việt dã không đích đến. Không bạn đồng hành. Khi đối diện với bài thơ thì, chỉ có mình y, cùng lắm là… chiếc bóng.

Ngoài ra, tôi chưa thấy một cá nhân bình thường, không bị một khuyết tật tinh thần nào, lại ở được bền lâu, với thi ca. Tôi cũng chưa thấy một cá nhân thỏa mãn mọi lãnh vực trong đời thường, có thể tạo được một hôn phối tốt đẹp với thi ca. Tại sao?

Xin thưa, vì căn bản, thi ca là đỉnh ngọn chênh vênh, nhọn, sắc nhất của định mệnh bất toàn.
Vì căn bản, thi ca là cõi trú đầu tiên và, cuối cùng của những tâm hồn bất an.
Những sinh phần liu điu, cần sự cân bằng sinh-thái-tinh-thần…

Hiểu như thế, với tôi, nhà thơ trước nhất, là người thợ đào bới để làm mới những con chữ đã cũ, hoặc hình ảnh, chân dung những mảnh đời đã mất. Khi tìm được những hầm mỏ chữ, nghĩa, những “trầm tích” gặp được ở độ sâu đủ thì, tôi cho, đó là lúc nhà thơ sức thả mình, rớt xuống. Y hoàn tất cuộc đua việt-dã-trí-tuệ (một mình.) Y hoàn tất trận đánh sinh, tử (dài lâu), với địch thủ trên cơ: Định mệnh. Y san bằng mọi bất toàn. Y cân bằng sinh-thái-thân-tâm. Nhưng, đau đớn thay, đó cũng là lúc, y thấy tận cùng vẫn là thất bại, hiểu theo nghĩa nào đấy – – Để rồi y lại khởi sự một lên đường khác (?)

Trên hành trình chữ nghĩa, ở đôi ba giao lộ, tôi may mắn được gặp một số bằng hữu. Những thi sĩ. Trong đó, có Đỗ Hồng Ngọc. Thi sĩ.
Tôi không chủ quan nghĩ rằng, Đỗ Hồng Ngọc, sẽ sẵn sàng chia sẻ những quan điểm của tôi về thi ca và, đời sống: Chữ nghĩa và sự bất toàn. Khuyết tật và định mệnh.
Nhưng, là người dõi theo hành trình văn chương của Đỗ Hồng Ngọc, trên dưới sáu mươi năm qua – – Từ những bài thơ đầu đời, tới những bài thơ mới nhất trong thi phẩm “Thơ Ngắn / Đỗ Nghê” (của năm 2017), tôi nghĩ, Đỗ Nghê / Đỗ Hồng Ngọc, thi sĩ, không chỉ muốn hoàn tất cuộc đua việt-dã-trí-tuệ (một mình). Ông cũng không chỉ muốn hoàn tất trận đánh sinh, tử (dài lâu,) với địch thủ trên cơ, định mệnh. Mà, ông còn muốn trả ơn người, tạ ơn đời bằng chính những lao tác tinh thần, song song với những lao động đời thường, với tư cách một bác sĩ, của ông nữa.
Ở quá xa, tôi không thể tìm đến ông (như ngày nào), để ngả mũ chào ông: Một thi sĩ. Tôi viết xuống, những dòng chữ này, như một lời xin lỗi, thi sĩ.
Hôm nay, giữa thập niên 2010s của một thiên niên kỷ khác, tôi lại thấy tôi sẽ rất không phải với họ Đỗ, nếu không sớm nói với Đỗ Nghê / Đỗ Hồng Ngọc rằng, cá nhân tôi, cũng rất biết ơn ông với những trang văn xuôi đẹp như thơ, ông gửi cho người, cho đời. Thí dụ “Gió heo may đã về”. Thí dụ “Già ơi…Chào bạn”. Thí dụ “Nghĩ từ trái tim”. Thí dụ “Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng” cùng nhiều nữa… và, mới đây: “Ghi chép lang thang”. (*)
Tôi thích lắm tựa đề của tác phẩm của họ Đỗ. Ông gọi đó là những “Ghi chép lang thang”, đúng nghĩa… lang thang – – Nơi trang 287 và 288 của tác phẩm này, khi phải trả lời câu hỏi của độc giả Lê Uyển Văn, tác giả giải thích, ghi chép lang thang, thực ra là những ghi chép không đầu không đuôi, kiểu “cà kê dê ngỗng” trong lúc lang thang nơi này hay nơi khác. Ông chợt nghĩ, chợt nghe, chợt nhớ… một điều gì đó có khi chỉ là mùi khoai nướng, có khi chỉ là mùi dĩa bánh căn, mùi cá khô đuối xúc hột vịt…, thậm chí mùi phân trâu bò trên đường làng cũ, nhưng cũng có khi là một câu nói đanh thép của nhà vua trong bảo tàng viện với hàng trăm chiếc… thuyền thúng giăng ngang bãi biển La-Gi (1) một ngày lộng gió…

Cũng trong 2 trang sách vừa kể, với bản chất khiêm cung, luôn chọn vị trí cách xa ánh đèn sân khấu tiền trường, giấu mặt trước những lời khen dù chân thật của đám đông, Đỗ Hồng Ngọc đã viết thêm:
Tác phẩm “Ghi chép lang thang” của ông, không phải là chuyện ‘văn chương chi sự’ mà, chỉ là những ghi chép riêng tư cho đừng quên với người tuổi tác.

Thế rồi thế giới bỗng nhiên phẳng, người người trong nháy mắt có thể tâm tình trao đổi cùng nhau, bèn cùng mò mẫm mà “tung” lên cho bạn bè gần xa khắng khít nhau hơn. Ghi chép lang thang như vậy cũng chỉ là những cảm xúc bất chợt, không tính toán, không… hư cấu. Mà thực ra ‘ghi chép’ cũng chẳng phải là “ghi chép”… Ông nói:
“… Có khi viết lách lăng nhăng dòm trông giống bài thơ mà không biết có phải thơ không, hoặc có khi ngoằn ngoèo như một phác thảo… mà không biết phải họa không”… (2)

Sau này, được đọc nhiều bài biết của bằng hữu về cõi giới văn chương Đỗ Nghê / Đỗ Hồng Ngọc, tôi thấy dường như quan điểm của tôi về văn chương của Đỗ Nghê / Đỗ Hồng Ngọc, có nhiều phần nghịch với quan điểm của nhiều tác giả khác.

Thí dụ nhà văn Nguyễn Lệ Uyên, khi viết về thế giới thi ca Đỗ Nghê / Đỗ Hồng Ngọc, trong bài tựa đề “Khói trời phương đông”, đã ghi nhận rằng, Với hơn 30 tác phẩm đã xuất bản từ năm 1967 đến nay, từ những bài tùy bút cho đến thơ, họ Đỗ luôn trân trọng với chữ nghĩa. Ông không hề đùa cợt với chữ nghĩa, “lên gân” cho mọi sự vật… Ông cẩn thận quan sát những hiện tượng quanh mình, trong chính cuộc đời mình y như người thầy thuốc chẩn đoán căn bệnh cho bệnh nhân. Bởi vì căn bản ông là một thầy thuốc yêu nghề, có lương tâm.

Vẫn theo nhà văn Nguyễn Lệ Uyên thì, với hơn 30 tác phẩm đã xuất bản từ năm 1967 đến nay, gồm nhiều thể loại: Thơ, tùy bút, tạp văn, y học và cả Phật học… không biết nên xếp Đỗ Hồng Ngọc vào “hàng ghế” nào cho thật chuẩn. Nhà thơ, thầy thuốc, nhà nghiên cứu, nhà văn? Đối với họ Nguyễn, vị trí nào cũng chính xác. Bởi những gì Đỗ Hồng Ngọc viết, đã xuất bản và đến tay độc giả đều tròn đầy, khiến họ thích thú đến bất ngờ. Vì ngoài cốt cách văn chương, những suy nghĩ của họ Đỗ về các vấn đề xã hội, đời sống, không xa vời; nó gần gũi, quanh quẩn, ẩn núp đâu đó quanh ta mà ta chưa thể nhìn thấy; chỉ đợi khi ông viết lên, đọc lại, ta mới chợt thấy ra…Nó vẫn có đấy nhưng ta không nhìn thấy, không nghĩ ra được nhỉ?
Nhà văn Nguyễn Lệ Uyên nhấn mạnh rằng, những điều bình thường cũ rích, trong đời sống, nhưng qua ngòi bút của Đỗ Hồng Ngọc, chúng được “hóa giải, đã giúp ta từ bỏ thói quen nhìn, nghĩ đời sống quanh ta, một cách hạn hẹp… bất cập – – Để từ đó, ta có được cái nhìn cởi mở, thênh thang, không thiên kiến…” Nđd)
Là một người sáng tác văn chương, họ Đỗ được nhà văn tên tuổi Nguyễn Lệ Uyên ngợi ca là đã “hóa giải” phần nào chướng ngại tinh thần của người đọc thì, thành quả đó, chẳng phải là một “hạnh phúc” đáng kể hay sao?

(Còn tiếp một kỳ)

________
Chú thích:

(1) Bãi biển La-Gi, thuộc tỉnh Phan Thiết (Bình Thuận), một thắng cảnh nổi tiếng ở miền Trung, nguyên quán của họ Đỗ. Được ông nhắc tới rất nhiều lần trong thơ. (Theo Wikipdia-Mở)

(2) Bài viết của DTL, tựa đề “Đỗ Hồng Ngọc, như một lời xin lỗi” – – đã đăng trên Web Site, dutule.com tháng 1 – 2015.