Trang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

Tập hợp các bài viết của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

  • Trang chủ
  • Giới thiệu
  • Ghi chép lang thang
  • Nhận bài mới qua email

Nguyên Giác: Viết Lời Như Huyễn

31/01/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

Viết lời như huyễn
.
Nguyên Giác

.
Em đi để lại mây ngàn
quyện vào chuông mõ, phím đàn nửa đêm
Thương anh không ngủ giấc thiền
nụ cười em gửi ngoài hiên cúng dường
.
Em đi phả lại mùi hương
ướp làn gió sớm, thơm đường mây trưa
Thương anh trăm nắng ngàn mưa
lái đò cổ độ giúp đưa qua bờ.
.
Em đi rơi lạc vào thơ
quyện vào cổ tích Âu Cơ muôn trùng
Thương anh ngồi viết không ngừng
chép câu mật hạnh cúng dường chúng sinh
.
Em đi nghiêng cả mái đình
lắng nghe sông núi tụng kinh độ người
Thương anh tịch lặng dáng ngồi
ngó câu vô tự nụ cười niêm hoa.
.
Em đi son nhạt phấn nhòa
tiễn đưa muôn kiếp lìa xa muộn phiền
Thương anh ngồi thức ngày đêm
niệm ân ba cõi, phước điền mười phương.
.
Em đi in dấu dặm trường
vầng trăng soi tỏ con đường cổ xưa
Thương anh đọc chữ rất mờ
ghi lời Phật dạy nguyên sơ Niết bàn.
.
Em là vô lượng hóa thân
không sau, không trước, không gần, không xa
Thương anh ngồi giữa Ta Bà
nhìn nghiêng nắng quái biết là Tánh Không.
.
Em là trăng lạc vào gương
không hư, không thực, không đường chim bay
Thương anh kinh sách miệt mài
tìm câu chú giải vết giày tổ sư.
.
Em là muôn triệu kỳ thư
tu xong quên hết, chữ Như duy còn
Thương anh ngộ pháp vô ngôn
không lui, không tới, tịch dương hai bờ.
.
Em là mưa bụi sương mờ
về nghe anh đọc dòng thơ vô cầu
Thương anh ngồi thức đêm thâu
viết lời như huyễn dứt sầu ngàn năm.
.
Nguyên Giác — đón giao thừa Nhâm Dần 2022
.

.

Filed Under: Gì đẹp bằng sen?

Thư gởi bạn xa xôi “VỀ THU XẾP LẠI”

31/01/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

Thư gởi bạn xa xôi (3)

“Về Thu Xếp Lại”…

 

Đường hoa Nguyễn Huệ Tết Nhâm Dần 2022. (ảnh ĐHN, 30.01.2022)

 

Nhóm bạn mình cũng có buổi café “tất niên” ở Văn Thánh, để “về thu xếp lại”…

Ngô Tiến Nhân, Nguyễn Văn Thu… đã từng cùng Nguyễn Tường Bách đi Kailash (Tây Tạng); Phan Binh từng tu tập một thời ở Myanma… kẻ Đại thừa người Nguyên Thủy. Bọn mình thỉnh thoảng gặp nhau cùng chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm của nhau trong việc tu tập Phật pháp.

Nhạc sĩ Trần Văn Quang mang mấy cuốn sách Để Làm Gi, Về Thu Xếp Lại, Biết Ơn Mình… đến nhờ ký tên để kịp gởi về Đà Nẵng cho người bạn thân, không quên ôm theo cây đàn Guitar quen thuộc của anh.

Vậy là có một buổi nghe hát mộc ngoài trời, bên hồ nước, dưới bóng dừa như một chốn quê…

Bỗng nhớ Cao Lập.

Xin chia sẻ vài hình ảnh với các bạn xa xôi vậy.

Thân mến,

ĐHN

 

Từ trái: Ngô Tiến Nhân, Nguyễn Văn Thu, Đỗ Hồng Ngọc, Phan Binh, Trần Văn Quang (Văn Thánh, 25.01.2022)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(Cảm ơn nvQuyền nhiều lắm!)

ảnh ĐHN

Filed Under: Ghi chép lang thang, Gì đẹp bằng sen?, Già ơi....chào bạn

Thư gởi bạn xa xôi… GIAO THỪA

31/01/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Thư gởi bạn xa xôi…

Lục bát… GIAO THỪA

 

Nhà thơ Phạm Cao Hoàng nhắn kêu làm bài thơ “Lục bát Giao Thừa” đón Năm Mới với bạn bè anh em cho vui nha.

Và hôm nay trên trang VHNT của Phạm Cao Hoàng vừa thấy có đến 70 bài thơ… Lục bát “Giao Thừa” của 67 tác giả, trong đó có 3 bài của bọn mình đang ngồi café cuối năm ở Đường Sách này, cho nên phải gởi ngay cho bạn coi cho vui chớ phải không?

Đúng như bạn nói, thơ mình thiệt thà quá, có sao nói vậy, không bay bỗng, bay bướm, lãng mạn gì cả. Nhưng cái tạng nó vậy biết sao! Mình “vẽ” cũng vậy, đến nỗi mấy bạn họa sĩ thân tình rầy: vẽ chi mà vẽ thiệt thà quá, người nào ra người đó! Chân dung người này phải vẽ… giống người kia thì mới gọi là… có nghệ thuật chớ.

 

Từ trái: Do Hong Ngoc, Le Ky Thuong, Kim Quy, Lu Kieu (TTM). Đường Sách Saigon, 01.2022

 

ĐỖ HỒNG NGỌC

Tuổi Tôi

 

Nửa đêm thức giấc giao thừa

Đì đùng pháo nổ chẳng ngờ ù tai

Sớm mai mùng một mùng hai

Áo quần tươm tất lai rai quanh nhà

Nêu cao khập khễnh ta bà

Nhìn quanh nhìn quất ta lì xì ta

Mới hay năm tháng phôi pha

Mỗi đêm là mỗi giao thừa… thiệt vui!

 

 

LÊ KÝ THƯƠNG

Lai Rai Ba Điệu

 

Mai kia ta cháy trên đồi

Lửa siêu độ đốt sạch lời ba hoa

E rằng cô quán phải lo

Thiếu người tâm sự ngồi co một mình

 

Hôm nay ta nói hết mình

Rượu bao nhiêu độ say tình bấy nhiêu

Thân nhau nói ít hiểu nhiều

Khi mà thương thiệt mấy đèo cũng băng

 

Tình tang ứ hự tình tang

Cho thêm xị nữa cô hàng chịu chơi!

 

 

LỮ KIỀU

Như Sương

 

Trong ta nỗi nhớ bàng hoàng

Mù con mắt đã ngùi xa bóng người

Với hiên nhà cũ mưa rơi

Như là giọt lệ bên đời héo hon

Với ta trở giấc muộn màng

Dài trong trí nhớ mênh mang nụ cười

Men theo khói thuốc vật vờ

Một khuôn cửa nhỏ, một bờ cây im

Hiu hiu gió nhẹ không nhiều

Trong đôi mắt đã mấy phiên nỗi sầu

Se vai trời lạnh vô hồn

Trong ta em cũng ngập ngừng từ đây

Một bàn tay, một bàn tay

Một vòng khuyên nhỏ có đầy mai sau?

***

Đọc 70 bài thơ lục bát Giao Thừa ở đây:

http://www.phamcaohoang.com/

 

Filed Under: Ghi chép lang thang, Già ơi....chào bạn, Nghĩ từ trái tim

Thư gởi bạn xa xôi… (01/2022)

21/01/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

Thư gởi bạn xa xôi… (01/2022)

GHI CHÉP LANG THANG…

Không phải làm biếng chi đâu bạn ơi! Chẳng qua ngán chuyện viết lách quá rồi. Bạn thấy không, báo chí bây giờ cũng toàn hình ảnh, dạng này dạng khác, “nghe nhìn” chớ chẳng còn đọc chi cho mệt nữa…

  1. Sáng nay, 21/01/2022 (19 tháng Chạp rồi), chỉ còn mươi ngày nữa là Tết Nhâm Dần, Cọp thứ thiệt rồi!

Có người hỏi mình có kế hoạch gì… không? Trời ơi! Kế hoạch là gì hả trời? Xưa nay vốn tùy nghi tùy hỷ tùy tiện đã quen… Và, đừng quên có câu rằng “Năm năm sáu tháng bảy ngày”! Nghĩa là ở tuổi 50, ta nên có Kế hoạch “dài hạn” một năm; ở tuổi 60 kế hoạch nên “dài hạn” một tháng và ở tuổi 70, thì chỉ nên “dài hạn” một ngày. Huống chi mình nay đã hơn 80, kế hoạch “dài hạn” từng giờ cũng là quá!
Mấy năm trước đã viết Sáng, Trưa, Chiều, Tối: “Lang thang một cõi Ta-bà/ Lưng cơm Hương Tích nõn trà Tào Khê/ Lõng buông Bát Nhã đi về/  Lăng Già huyễn bóng trăng mờ nẽo xa…” (ĐHN).

Sáng, chưa biết làm gì thì Lê Ký Thương & Kim Quy rủ đi coi Triển lãm gốm của Lê Triều Điển & Hồng Lĩnh, kỷ niệm 50 năm “hạnh phúc”. Mình rất thích cặp nghệ sĩ này. LTĐ thì vẽ mênh mông sông nước miền Tây, Hồng Lĩnh thì tay gốm tuyệt đẹp, nhất là thiền… đủ kiểu đủ dạng. Té ra đi lạc đến nơi cũng triển lãm Gốm của Hội Mỹ thuật TP.HCM     ở đường Pasteur. Họ đang thu dọn, may còn kịp thăm chút xíu.

 

 

Đang xớ rớ dừng ngắm mấy bức phù điêu là lạ thì thấy chủ nhân cũng đang định thu xếp về, giới thiệu cháu trình bày hình ảnh “Cột Điện”. Bèn nói: Có giá trị đây. Nay mai dẹp hết cột điện thì quý lắm. À mà có loa phường không? Có. Đây nè. Quanh khu nhà cháu ở TĐ. Mấy hình ảnh này chừng… trăm năm nữa sẽ rất có giá! Thấy khách nói chuyện vui vui. Cô họa sĩ hỏi: Chú tên gì? tên Ngọc. Cái gì Ngọc? Đỗ Hồng Ngọc. Ủa chú trùng tên với bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc hả? Chú là Bs ĐHN đây mà. Thiệt không? LKT đứng bên cạnh bèn nói: Ông này trùng tên đó thôi. Nhưng KQ thì thiệt thà hơn: Đúng đó, bs ĐHN. Trời ơi, mừng quá, lâu nay đọc bs ĐHN mà không ngờ gặp ở đây. Sao cháu nghĩ là trùng tên? Cháu không nghĩ sẽ gặp một người nổi tiếng như Bs ở đây, cháu thích sách của chú, chú viết về sức khỏe bằng… văn học. Thấy hình trong sách Bs ĐHN mặt tròn mà hóm hỉnh, còn ở đây thấy chú bình thản, chỉ như một người khách xem tranh bình thường nên nghĩ… trùng tên. Chắc cháu nghĩ bs Ngọc trẻ lắm, bây giờ thấy một ông già! Không, đọc sách cháu cứ tưởng Bs Ngọc phải là một ông già lắm… bây giờ thấy là một ông… trẻ! KQ nói, “sướng nhe!”.

 

Kim Quy, Trương Huyền Mỹ, Đỗ Hồng Ngọc, Lê Ký Thương (21.01.2022). Chụp hình thì bỏ khẩu trang ra cho đẹp chớ luôn giữ 5K nhé! 

Chuyên vậy mà không khoe với bạn thì uổng quá phải không?

Sau đó, bọn này đi kiếm Càphê… Lang thang gần hết đường Pasteur mới có quán càphe lộ thiên, dưới bóng cây to, mát mẻ. Vừa nhắc Huyền Chiêu, Khuất Đẩu, Thân Trọng Minh… thì một cú phone từ Ninh Hòa của Huyền Chiêu… Ôi đúng là “thần giao cách cảm”!

2. Hôm kia 19/01 nhớ Đường Sách quá, đi xem sao. Tình cờ gặp cô Ts Hồng Cúc và họa sĩ Hà Thảo, đang bàn chuyện làm sách. Hỏi, anh đợi ai à? Không. À có, đợi một người không hẹn. Lát sau, đã thấy có Hải Phương, Kim Thủy của PN xuất hiện. Mọi người đều không hẹn mà gặp. Đường Sách vui vì vậy! Họa sĩ Hà Thảo từng làm cho mình mấy bìa sách thiệt đẹp, nhất là các cuốn Ghi chép lang thang, Nhớ đến một người, Một hôm gặp lại…

Họa sĩ Hà Thảo, Ts Hồng Cúc. Và ĐHN với mái tóc bạc phơ… ở Đường Sách Tp.HCM (19.01.2022)

3.  Tuần trước (9.01) thì ghé thăm Thầy Trí Chơn ở chùa Khánh An. Mình rất thích không khí nơi đây và cũng đã có mấy buổi Trò chuyện cùng bà con Phật tử về Thiền và Thở dưới góc độ khoa học, Ăn và Chay v.v… Cùng đi có  Quyền và Nga, Lệ Mai và Thủy… Thầy Trí Chơn sắp nhập thất 45 ngày trong dịp Tết nên mình “tranh thủ” học hỏi thêm về “nhập thất”… Đúng như bài thơ Nguyên Giác Phan Tấn Hải viết: Thêm một ngày, học vô cùng.

Thầy Trí Chơn, Trụ trì chùa Khánh An, Quận 12.

Dịp này mình cũng tăng thầy Trí Chơn trụ trì cuốn Từ Huyền Thoại Tới Tâm Kinh của Nguyên Giác và cũng tặng cho thầy Quảng Thức một cuốn, cùng với cuốn “Còn Chút Để Dành” của “Khánh Minh đọc Đỗ Hồng Ngọc”.

với Thầy Quảng Thức…

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Một vài hình ảnh chuyến về quê Lagi (1-3/01/2022) thăm bà con nội ngoại, và đặc biệt  thăm dòng sông La Ngà, cầu La Ngâu, Tà Pao, Đami, Đồi sim… Đoạn đường mới Quốc lộ 55b từ Tà Pao về Lagi rất đẹp. Mấy ngày ở Lagi thì ở nơi Farmstay của Trí & Đông…

Nơi ăn chốn ở của Farmstay này rất hạp với mình đó bạn ạ!

Sông La Ngà

Quán Cafe Đồi Sim bên bờ Đami (Bình Thuận)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Farmstay Lagi, ĐHN chèo thuyền chừng 5 phút để chụp cái hình khoe bạn thôi chớ sức mấy!

 

Về Lagi không thể không ghé Đập Đá Dưng của ngày xưa… Và không thể không kiếm Bánh căn, Bánh xèo…

Vậy đó bạn ơi!

Hẹn thư sau,

Chúc Một Mùa Xuân An Lành và Hạnh Phúc Cho Tất Cả Mọi Người!…

Đỗ Hồng Ngọc.

 

 

Filed Under: Ghi chép lang thang, Già ơi....chào bạn, Vài đoạn hồi ký

Cảm nhận về “Từ Huyền Thoại Tới Tâm Kinh” của Nguyên Giác

12/01/2022 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

 

Một vài cảm nhận về Từ Huyền Thoại tới Tâm Kinh

của Nguyên Giác Phan Tấn Hải

 

 

Đỗ Hồng Ngọc

 

Nguyên Giác Phan Tấn Hải sinh năm 1952 tại Saigon, là một nhà báo, nhà văn quen biết trên văn đàn từ hơn 30 năm nay đang sống và làm việc tại Mỹ, nhưng đặc biệt Nguyên Giác viết nhiều về Phật học, bởi đã theo học tại chùa Tây Tạng Bình Dương trong suốt ba năm với bổn sư là Hòa thượng Thích Tịch Chiếu (1912-2016). Nguyên Giác đã xuất bản trên 10 cuốn sách về Phật học như Chú giải về Thiền Đốn Ngộ (2001); Thiền tập (2005); Thiền tông qua bờ kia (2017); Kinh Nhật Tụng sơ thời, Kinh Pháp cú Tây Tạng… và mới nhất là cuốn Từ Huyền Thoại tới Tâm Kinh (Nxb Ananda Viet Foundation, 2021).

Từ Huyền Thoại tới Tâm Kinh tổng hợp các bài viết về Thiền tập tâm đắc của Nguyên Giác, từ chương Bồ Đề Đạt Ma đến… chương Lắng nghe bờ bên kia, Hai phong cách Thiền Chánh Niệm, Chìa khóa vào Thiền… “có tính thực tiễn, thực dụng, giúp độc giả không chỉ nắm bắt căn bản về Phật pháp mà còn có thể thực hành ngay trong đời sống hằng ngày” (Tâm Diệu) với con đường hoàn toàn tự do, tự tại, không theo lối mòn  mà không sợ sai lệch yếu chỉ của Phật. Chùa Tây Tạng Bình dương do Hòa thượng Nhẫn Tế sáng lập vào năm 1928 với tên gọi ban đầu là Bửu Hương Tự, đến năm 1935, khi thiền sư vân du tu học ở Tây Tạng trở về thì được đổi tên thành Tây Tạng Tự tại tỉnh Bình Dương đến nay vẫn là một ngôi chùa danh tiếng về Thiền học ở nước ta.

Với tôi, một người học Phật “lõm bõm”, “thấp thoáng” thì những cuốn sách viết về Phật học của Nguyên Giác Phan Tấn Hải giúp tôi rất nhiều bởi cách nghiên cứu của ông là dựa trên kinh sách, trích dẫn từ Trường bộ Kinh, Trung Bộ Kinh, Tương Ưng Bộ kinh, Tăng Chi bộ kinh v.v…, với những chọn lọc so sánh đối chiếu các nghiên cứu của các vị Thầy đáng tin cậy ở trong cũng như ngoài nước.

Không chỉ thế, đọc Từ Huyền Thoại tới Tâm Kinh ta biết thêm Nguyễn Du vốn là nhà sư Chí Hiên (Từ Nhà sư Chí Hiên tới Nhà thơ Nguyễn Du), rồi về Tuệ Trung Thượng Sỹ mà với “tâm không”, mỗi ngày đọc lại mỗi thấy cái mới (tr 119); rồi ta có thể mở rộng tầm nhìn với những bài dịch từ “Chìa khóa vào thiền” của Horada Roshi, “Hai phong cách Thiền Chánh niệm” của Bodhi, “Đại thủ ấn của Tipola”…  Cũng vậy, giữa mùa Covid không thể không học “Hộ trì sáu phương”, “Đối trị dịch bệnh”…

Bất ngờ là những bài thơ ở cuối sách “Thêm một ngày, học vô cùng” “ Lắng Nghe Hơi Thở” “Hoa Bay khắp trời”…

Thật là một cuốn sách về Phật học thú vị, vừa khoa học, vừa văn chương với lối viết trong sáng, chú giải cẩn thận, tham khảo đầy đủ của một Cư sĩ vừa là nhà báo, nhà văn và một thiền giả…

Có những trường hợp cùng một câu kinh Pali mà các vị đại sư sử dụng những từ ngữ khác nhau thì Nguyên Giác đã trích dẫn, so sánh, đối chiếu và chú giải rất kỹ, đưa ra ý kiến riêng của mình để giúp làm sáng tỏ, như bản dịch một bài kệ của Bhante Vadaro, Thanissaro Bhikkhu, Khantipalo… Điều này rất quý cho người đọc, giúp mở rộng cách thấy và cách biết, khi ứng dụng vào thực hành, tự thể nghiệm theo nguyên tắc “… không nắm giữ một giáo thuyết nào…”. (tr 31) của tinh thần Thiền tông. Krishnamurti cũng từng nói: “Chân lý là mảnh đất không có đường vào”!

Ta hiểu được vì sao các Thiền sư trong khi dạy đạo, có lúc chẻ tượng Phật làm củi để sưởi ấm (tr 31) hay như Sư phụ Tịch Chiếu dạy đệ tử: “Không có pháp nào để tu hết” (Tu hành cái mốc gì!), nghĩa là phải buông bỏ tất cả, không bám chấp một pháp nào!

Tác giả luôn giữ một thái độ trung lập và khiêm tốn, bởi vì Phật pháp mênh mông, học lấy một nhúm lá trong tay Phật ở rừng Samsapa đã là không thể, còn nói gì đến cả một khu rừng mênh mông phía sau kia.

Nguyên Giác thường mở đầu các bài viết với sự cẩn trọng: “ Bài viết này sẽ khảo sát Vô Tướng Tam Muội, một pháp môn ít được chú ý hiện nay… Bài viết phần lớn sẽ dựa vào kinh luận vì bản thân người viết không có thẩm quyền nào”(tr 51).

“Bài này phân tích một số khái niệm nhà Phật về Niết Bàn, nhưng không đi sâu vào tranh luận bộ phái¸ chỉ để tìm các phương tiện khả dụng thích nghi cho Thiền tập. Người viết không có thẩm quyền nào; sai sót nếu có xin được sám hối cùng Tam Bảo” (tr 75).

Không đi sâu vào lý thuyết, không tranh luận bộ phái, tác giả chỉ muốn giúp người đọc những gì thực tiễn, thực hành trong Thiền tập, “con đường không có con đường” tự tu, tự chứng, giữa một thời đại tràn ngập thông tin trên không gian mạng.

Kinh Lăng Nghiêm viết: Thanh tịnh bổn nhiên/ Tùy chúng sanh tâm/ Chu biến pháp giới/ Tòng nghiệp phát hiện! Chiếc lá mùa thu rơi trên mặt hồ là nỗi ai hoài của chàng thi sĩ, nhưng là nỗi mừng vui của con kiến đang trôi lạc giữa dòng… Tôi có lần trích mấy câu thơ của Thầy Tuệ Sỹ: Ta hỏi kiến nơi nào cõi tịnh/ Ngoài hư không có dấu chim bay…? Ta có thể trả lời nhà thơ: Có chứ, chắc chắn ngoài hư không có dấu chim bay. Với kỹ thuật multimedia bây giờ, người ta có thể thu hình không khó. Có điều… dấu chim bay đó không để lại một vết gì trên mặt hồ tĩnh lặng. Cũng như bóng người đẹp đi qua gương, gương không buồn giữ một dấu vết! Còn hỏi kiến nơi nào cõi tịnh ư? Phải là kiến mới biết. Như con cá của Trang Tử: anh không phải là cá sao biết cá không vui?

Với tôi, chương Vô tướng tam muội (tr 51) có lẽ là một pháp… đáng nghiền ngẫm để thực hành nhất. Lục tổ Huệ Năng bảo pháp “đốn ngộ” của Ngài lấy Vô niệm làm tông, Vô tướng làm thể và Vô trụ làm gốc. “Đốn” để ngộ thì có thể rất nhanh thôi nhưng Lục tổ cũng đã phải mất 15 năm để “Tiệm” tu mới thành tựu!

Đúc Phật dạy giải thoát có nhiều cửa, không phải chỉ có một. Nhưng có một cửa… phổ biến phải nhớ trong Thiền tông là “không hề có một pháp nào để làm” bởi vì “không có một chỗ nào trong tâm để bấu víu” (tr 51).

Kinh Trường A Hàm nói có nhiều pháp… dẫn tới Niết Bàn (bản dịch của Tuệ Sỹ)

Thế nào là một pháp dẫn tới Niết bàn? Thường tinh cần tu niệm xứ về thân.

Thế nào là hai pháp dẫn tới Niết Bàn? Chỉ và Quán.

Thế nào là ba pháp dẫn tới Niết Bàn? Là Không, Vô tướng, Vô nguyện (Vô tác).

v.v…

Cứ tùy căn cơ mà chọn! Với tôi, một thầy thuốc, thì Thường tinh cần tu niệm xứ về thân là… tốt nhất. Không có thân (sắc) thì thọ, tưởng, hành, thức biết dính vào đâu để mà sinh sự cho sự sinh? “Vô thân hữu hà hoạn?” Lão Tử cũng nói vậy. Trong đồ hình Mạn Đà La thì… thân (sắc) nằm ở trung tâm, Đại Nhựt Như Lai (Vajrocana).

Con đường Thiền có lẽ là con đường… ngắn nhất, chỉ thẳng vào… “thân” đó thôi (Thường tinh cần tu niệm xứ về thân), từ đó mà thấy “Tâm bất sinh”.

Viết về Phật pháp, về Thiền tông, nhưng Nguyên Giác không viết một chiều, luôn đặt ra những câu hỏi của một… nhà báo. Thí dụ bài về Bồ Đề Đạt Ma, ông gọi là “một khuôn mặt ẩn nhiều huyền thoại”, và mời gọi độc giả đặt nghi vấn. Đó là một thái độ khoa học cần thiết, nhờ đó, tránh đi những màu sắc mê tín. Tổ thứ 27 có phải là một Ni sư? Lúc viên tịch Ni sư bay lên trời, hóa thành lửa thiêu rụi, mưa xá lợi rơi xuống cho đệ tử. Tổ 28 Bồ Đề Đạt Ma 9 năm diện bích là sao? Sống đến 150 tuổi. Lúc viên tịch thì trở về Ấn Độ, chỉ mang theo một chiếc dép…

Những huyền thoại đó thú vị quá chớ. Nhưng cốt lõi của câu chuyện này lại nằm ở chỗ cuộc đối thoại ngắn ngủi giữa Lương Vũ Đế và Bồ Đề Đạt Ma:

Thế nào là thánh đế nghĩa thứ nhất?

Rỗng rang không thánh.

Đối diện với Trẫm là ai?

Không biết.

 

Chỉ chừng ấy là đủ! Không thánh không đế gì cả! Chỉ Rỗng Rang. Rỗng Rang là Không (sunyata, emptiness).

Còn trả lời “Không biết” là vì đã Vô ngã, Vô tướng còn biết sao được?

 

Hễ nhìn thấy nội xứ và ngoại xứ rỗng rang không tánh thì là giải thoát. Đức Phật dạy: “Hỡi Mogharaja, hãy luôn tỉnh thức và nhìn thế giới này như rỗng rang, với cái nhìn về tự ngã đã bứng gốc, người đó sẽ vượt qua sự chết. Thần Chết không thể thấy người đã nhìn thấy thế giới này như thế” (tr 19).

“Không biết” theo tôi là cái biết trước khi có “sự can thiệp” (chen vào) của ngã tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng, thọ giả tướng, nghĩa là cái biết khi chưa bị méo mó. Tôi vẫn nghĩ Bát Nhã Prajna gồm Pra + Jna: Pra là trước. Jna là biết. Prajna (Bát Nhã) là một cái biết hồn nhiên, trong sáng, trước khi bị lệch lạc. Vì… “tri kiến lập tri tức vô minh bổn!”, khi đã có ‘thành kiến’ chen vào rồi thì không có cách chi thay đổi được nữa!  Vì thế mà pháp giới ta đang sống cứ luôn quần quật, loanh quanh, đấu đá, chém giết, chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh… không ngớt, tưởng là Trời “hành” mà thiệt ra do tư tưởng, do hành vi lối sống của con người.

Có cách nào để nhận ra tánh Không trong các pháp? Đức Phật dạy rằng, nhận ra Pháp Duyên Khởi chính là tương ưng với Không. Và hãy tùy thuận duyên khởi: Cái này có nên cái kia có, cái này khởi nên cái kia khởi (tr 55).

Thiền là con đường tiếp cận gần gũi và trực tiếp nhất. Giác ngộ chỉ là một phát kiến đột khởi trong cõi tâm vô niệm, vô tâm, một thứ “đốn”. Nhưng ngộ rồi thì phải Tu, phải Chứng. Bởi có Chánh trí (Thánh trí) Bát Nhã rồi thì mới mong “thấy biết’ như thật, thấy cái đang là, biết cái thấy chỉ là cái thấy, cái nghe chỉ là cái nghe, nghĩa là đã “thấy Tánh”. Thành Phật hay chưa thì chưa biết nhưng đã thoát được cái “tự tánh” giả do biến kế sở chấp và y tha khởi để đi đến viên thành thật, là cái thấy của Bát Nhã, từ đó mà có thể “chiếu kiến ngũ uẩn giai Không”.

Thiền không phải là tréo chân, nín thở, bù đầu với công án mà thiền là toàn bộ Thân Khẩu Ý, là mọi hoạt động đi đứng nằm ngồi trong đời sống bình thường nhưng tâm  rỗng rang, vô niệm, như Phật hoàng Trần Nhân Tông bảo: Cư trần lạc đạo thả tùy duyên/ Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền…

Kinh EA (bản dịch Tuệ Sỹ, Đức Thắng):

Hết thảy các hành đều rỗng lặng, cái sanh và cái diệt đều như huyễn hóa, không chơn thật. Cho nên Tỳ kheo hãy ở trong hơi thở ra vào, tư duy về tưởng chết để thoát khỏi sanh già bệnh chết, buồn rầu, khổ não. (tr 57).

Lục tổ Huệ Năng trong Pháp Bảo Đàn Kinh cũng dạy: Các cõi Phật đều đồng như hư không, diệu tánh con người vốn Không, chẳng có một pháp nào có thể đắc, tự tánh chơn không cũng như thế. Dứt niệm lự phân biệt. Tâm vắng lặng mà thường chiếu, chiếu mà thường lặng (tr 59).

***

Trí bất đắc hữu vô

Nhi hưng đại bi tâm.

(Lăng Già)

 

(ĐHN, Saigon 10.01.2022)

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Nghĩ từ trái tim, Thiền và Sức khỏe

THIỀN và TRÍ THỨC

31/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

THIỀN và TRÍ THỨC

Ghi chú: Một số bạn trẻ – đặc biệt trong giới trí thức- gần đây quan tâm nhiều tới lãnh vực thiền, đã gởi tôi nhiều câu hỏi. Tôi xin post lại bài viết này (đã cập nhật) để gởi đến các bạn, momg giải đáp được phần nào…  

Thân mến.

Đỗ Hồng Ngọc.

 

(internet)

 

Một hôm, nhạc sĩ Dương Thụ mời tôi đến Cà phê Thứ 7 của anh trò chuyện một bữa cho vui. Được thôi. Tôi vẫn thỉnh thoảng đến chỗ anh để uống cà phê và nghe chuyện trò mà.  Đề tài gì? Thiền và sức khỏe. Vấn đề đang rất được giới trí thức quan tâm. Căn phòng nhỏ xíu, nhưng trang nhã, ấm cúng. Một chỗ chơi nhạc thính phòng, họp mặt bạn bè kiểu salon thế kỷ 18- chỉ thiếu một nữ bá tước- để chuyện trò thân mật, cách biệt với ồn ào nhộn nhịp ngoài kia.

Đã thấy có các nhà văn, nhà báo, nhà giáo, học giả, nhà vật lý, kiến trúc sư, luật gia… và khá nhiều bạn trẻ. Cũng như mọi lần, câu hỏi đặt ra là vì sao bệnh viện mở ra ngày càng nhiều mà lúc nào cũng “quá tải”? Vì sao con người bây giờ tiện nghi dồi dào mà đau ốm triền miên? Vì sao bệnh nhiễm gia tăng trở lại và bệnh do hành vi lối sống ngày một phát triển trong khi khoa học y học tiến như vũ bão? Rõ ràng sức khỏe không phải là chuyện của y tế. Y tế chỉ làm mỗi việc “cứu tế về y khoa” khi ta đau ốm quặt quẹo. Sức khỏe lại là chuyện của mỗi người, của mọi người. Khi melamine ở trong sữa, kích thích tố sinh dục ở trong thịt, thuốc trừ sâu ở trong rau… thì bác sĩ làm sao? Khi bụi khói đầy đường, tiếng ồn đinh tai nhức óc thì bác sĩ làm sao? Tại sao nhiều diễn viên tài tử giàu có xinh đẹp bỗng một hôm thắt cổ hoặc uống thuốc độc tự tử? Tại sau lâu lâu một tỷ phú đại gia nhảy lầu? Thì ra đời sống càng tiện nghi, nhu cầu vật chất càng được thỏa mãn thì con người càng xa lạ với tự nhiên, với chính mình. Stress chính là nguyên nhân sâu xa của 60-90% bệnh lý đưa người ta đến bác sĩ. Mà bác sĩ thì chữa được cái đau chứ không chữa được cái khổ, chữa được cái bệnh, chứ không chữa được cái hoạn.  Cho nên cứ xà quần như vậy. Có cách nào không?

Có. Thiền. Thiền có thể góp phần giải quyết căn cơ. Thiền giúp ta biết “dừng lại”. Thôi đi! Thiền giúp ta nhận ra những “điên đảo mộng tưởng”. Nhưng thiền là gì? Cách nào? Hãy bắt đầu từ việc đơn giản nhất mà cốt lõi nhất. Đó là Thở. Thở bụng. Ô hay, thở phải bằng ngực chớ, phổi nằm ở ngực kia mà? Phổi nằm ở ngực, nhưng thở nằm ở bụng. Cứ nhìn một em bé đang ngủ say mà coi? Cứ nhìn một người bình thường đang ngủ yên mà coi? Chỉ có cái bụng là phình lên xẹp xuống, còn cái ngực thì… im re. Thật vậy, khi cái ngực mà khò khè, mà cò cử thì nó đã bị bệnh rồi, đã suyễn hoặc viêm phổi tắt nghẽn mạn tính rồi. Nói khác đi, cách thở sinh lý, thở thiên nhiên, thở bình thường chính là… thở bụng. Người khỏe thì luôn thở bụng nên thở bụng làm cho ta khỏe. Chỉ có vậy. “Bí quyết” nằm ở chỗ đơn giản nhất đó. Các phương pháp khí công, dưỡng sinh, yoga, thiền… đều bắt đầu bằng tập thở bụng. Tại sao phải tập? Bởi không biết tự lúc nào con người lại xa rời cái nguồn gốc tự nhiên của mình, bày ra trò thở ngực, cũng như thay vì ăn những thức ăn lành mạnh sẵn có trong thiên nhiên thì con người chế biến đủ kiểu cho nó hư đi. Do vậy, thở phải được rèn tập trở lại.

Về sinh lý, cơ hô hấp chính của ta là cơ hoành, vắt ngang giữa bụng và ngực chớ không phải cơ gian sườn hay cơ cổ. Khi các cơ gian sườn, cơ cổ mà ráng sức phì phò thì đã bệnh rồi. Phương pháp đơn giản, không tốn kém này hiện nay ngày càng được phổ biến ở các Trung tâm y khoa lớn trên thế giới đễ chữa stress, căn nguyên các bệnh dịch không lây như tim mạch, huyết áp, tiểu đường,  gout…

Nhưng, thiền không dừng ở đó. Sau thở bụng, bước tiếp theo là “dõi theo” và “suy tưởng” về cái hơi thở đó. Nó vào nó ra nó lên nó xuống nó phồng nó xẹp ra sao. “Dõi theo” khác với “theo dõi”. Theo dõi mệt lắm! Dõi theo thì ung dung hơn. Cứ thả cho nó sao thì sao, chỉ cần dõi theo và ghi nhận, không bình luận, không phê phán. Trí thức vốn hay bình luận, hay phê phán… nên trí thức thường thất bại trong thiền. Một người hàng thịt buông dao thành Phật. Trí thức còn lâu! Nhưng trí thức lại có cái hay của nó. Nó không dễ tin. Nó ngờ. Nhưng, đại nghi thì đại ngộ. Càng nghi càng ngộ. Hai ngàn sáu trăm năm trước, một nhà minh triết – Đức Phật- bảo đừng vội tin tôi, cứ đến nếm thử đi rồi biết. Đến và nếm thử. Đến là thực hành. Làm đi, đừng nói nữa. Vụ này nói không được, “bất khả thuyết”! Nếm là cảm nhận. Phải tự mình thể nghiệm để riêng mình cảm nhận, không thể nhờ ai khác. Thở mà cũng phải nhờ người khác thở giùm hay sao? Tôi ngạc nhiên thấy các ông thầy dạy “thở” bắt người ta làm theo ý mình. Làm theo sao được! Mỗi người có cái sinh lý, thể chất, tâm lý riêng của mình chứ. Nắm lấy nguyên tắc thôi, rồi thực hành theo kiểu của mình. Bắt chước người khác, “tẩu hỏa nhập ma” như chơi! Họa sĩ Hoàng Lập Ngôn thuở sinh thời có lần nói với tôi là ông đi máy bay từ Hà Nội vào Saigon chỉ thở 60 lần là tới nơi, nghĩa là mỗi hơi thở của ông dài 2 phút. Máy bay bay 2 giờ, ông thở 60 lần. Còn ta, bắt chước ông sao được. Ông có cái sinh lý của ông, lại rèn tập từ thuở nhỏ.

Cái hay thứ hai của trí thức là “suy tưởng”. Thiền cần suy tưởng. Không phải suy tưởng bàn mưu tính kế để tranh bá đồ vương, gồm thâu lục quốc, nhất thống giang hồ, muôn năm trường trị gì đâu!  Trước hết là suy tưởng về cái hơi thở đang vào đang ra kia! Nó ở đâu ra? Tại sao phải thở? Tưởng nó là của ta mà chẳng phải của ta. Tưởng nó ở trong ta mà hóa ra ở ngoài ta. Tưởng ta điều khiển nó mà thật ra nó cóc cần ta. Lợi ích bất ngờ là sự dõi theo và suy tưởng đó ai dè  giúp ta cắt đứt dòng “tâm viên ý mã” linh tinh khác, gom thân tâm ta về một mối là hơi thở của chính mình, ở đây và bây giờ, dứt bặt những âu lo phiền muộn. Nói khác đi, nó làm ta được “thảnh thơi”, nó giải stress, nghĩa là mang lại sức khỏe, an lạc, hạnh phúc.
Thiền có thể làm ta được thảnh thơi, giải stress, mang lại sức khỏe, an lạc, hạnh phúc ư? Tin được không? Có cơ sở khoa học nào không? Người trí thức sẽ hỏi. Đâu dễ tin. Và câu trả lời là có. It ra là về mặt sinh học. Thở chẳng phải trước hết là chuyện sinh học ư? Ta cần lấy Oxy từ bầu khí quyên đưa vào phổi, rồi máu mang Oxy đó đến từng tế bào trong cơ thể để tạo ra nặng lương cho sự sinh tồn và hoạt động của ta. Một người chạy đua 100m phải nín thở để chạy, đến nơi anh ta thở hào hển vì phải trả “nợ Oxy” đã vay mượn trong lúc nín thở. Cơ thể ta lúc nào cũng ở trong tình trạng căng cứng để hoạt động. Các cơ bắp luôn luôn co duỗi để giữ cho ta có một tư thế theo ý muốn. Sự căng cứng cơ bắp (tonus musculaire) đó tiêu thụ khoảng 40% năng lượng. Nếu có cách nào làm giảm sự căng cứng cơ ta sẽ tích lũy năng lượng đáng kể, cơ thể nhờ đó mà đỡ vất vả, sảng khoái hơn. Riêng não bộ tuy chỉ chiếm có 2% thể trọng mà tiêu tốn đến 25-30% năng lượng. Nếu có cách nào đó làm cho não bộ được nghỉ ngơi, tích lũy thêm một khối năng lượng đáng kể nữa, các tế bào nhờ đó mà đỡ vất vả, sảng khoái hơn! Sự sảng khoái đó trong thiền gọi là “thiền duyệt”. Câu hỏi đặt ra là tại sao não bộ lại xài phí tiêu hoang năng lượng nhiều đến vậy? Thì ra não lúc nào cũng ở trong trạng thái “điên cái đầu”, lúc nào cũng nghĩ ngợi lung tung, tâm viên ý mã! Trí thức- hoạt động trí não nhiều- càng dễ bãi hoãi, kiệt sức, quên trước quên sau, đến bác sĩ, bác sĩ chẩn đoán “Mệt mỏi kinh niên không rõ nguyên nhân” hay “Rối loạn thần kinh thực vật…”  nghĩa là bí!… Những lúc say mê làm việc trí thức thường quên thở để sau đó lại hào hển thở, trả nợ Oxy. Thiền vừa làm giãn cơ, vừa làm lắng dịu các hoạt động lăng xăng của não, nhờ đó mà giúp cơ thể thảnh thơi, an lạc. Hoạt động thể chất sau đó sẽ bền bỉ hơn, suy tưởng sau đó sẽ tập trung hơn, sáng suốt hơn.

Trong lúc tập trung dõi theo hơi thở như thế, những câu hỏi sẽ gợi lên: Tại sao ta cần Oxy (O2) – khí thải của cây xanh- trong khi cây xanh cần Carbonic (CO2) – khí thải của ta? Có sinh vật nào sống mà không cần Oxy không?…  Câu trả lời sẽ liên quan đến khí quyển, đến môi trường, đến cây xanh, đến sinh vật hiếm khí, vi khuẩn sống trong núi lửa, trong băng tuyết… Rồi nhìn ra mênh mông, thấy không chỉ một vũ trụ (universe) mà là đa vũ trụ (multiverse), tam thiên đại thiên thế giới, với trùng trùng duyên khởi … từ đó, có hôm nào nhận ra thực tướng vô tướng, cái mà bây giờ người ta gọi là “Theory of Everything”… hay như Stephen W. Hawking giật mình nhận ra cái The Grand Design, “vô sở tùng lai diệc vô sở khứ”. Thiệt ngộ, chỉ với C, H và O quấn quít lấy nhau, khi cần ngọt ngào thì ta có đường, khi cần chua chát thì ta có giấm, khi cần đắng cay lại có chút rượu mềm môi?

Khi bản đồ gen người được thiết lập, các nhà sinh học giật mình thấy cái cây cổ thụ ngoài sân chứa đến 70% gen người, ai dám bảo không có chuyện “thạch nữ giá bồ lang”? Cái cọng cải non xanh kia có đến 26% gen người, rồi ruồi giấm, chuột bọ… Chuột có đến 97,5% gen người nên mới có đám cưới chuột, mới có “chuột kêu chút chít trong rương / anh đi cho khéo đụng giường mẹ hay”! Ễnh ương, tắc kè, thằn lằn, rắn mối… con nào cũng phì phò xì xụp, cũng phình phình xẹp xẹp cái bụng đó thôi…

Thiền còn giúp ta thấy sinh trụ dị diệt, thấy mỗi hơi thở là một kiếp người. Bé sơ sinh hít mạnh hơi vào thì cụ già thở hắt hơi ra. Giữa hai lần thở đó là những làn sóng lăn tăn, dài ngắn. Đừng tìm kiếm thần thông phép lạ. Thần thông phép lạ đầy rẫy quanh ta.

Nhưng thiền không dừng lại ở đó. Nó mở ra những khoảng mênh mông “bất khả tư nghì”!

***

 

Buổi trò chuyện chuyển sang phần hỏi đáp. Chỉ xin ghi lại vài câu.

  1. Kiếm hiệp nói “đưa hơi xuống huyệt đan điền” là sao?

Đó chính là cách thở bụng. Khi hít vào, đẩy cơ hoành xuống càng sâu càng tốt, xuống tận huyệt “đan điền”. Huyệt đan điền nằm dưới rún ba lóng tay, khoảng 4cm. Đan là thuốc, điền là ruộng. Đan điền nghĩa là ruộng thuốc. “Linh đan diệu dược”. Người xưa coi thở bụng là phương pháp luyện công tốt nhất, được sử dụng trong võ thuật và phép tu tiên để trường sinh bất lão. Thực ra cơ hoành chỉ di chuyển được khoảng 7 cm thôi, chưa quá rún, cũng đã đưa vào hơn 1,5 lít không khí rồi. Nhưng, cần để ý, ráng sức thở sâu quá sẽ dễ bị “tẩu hỏa nhập ma”. Thất bại trong thiền thường là do lòng tham, ham muốn quá, muốn cho mau “thành đạt” mà!

2) Dùng ý dẫn khí đến những nơi mình muốn có được không? Chẳng hạn đến tận ngón tay, ngón chân, các khớp đang đau nhức? 

Được chớ. Ý dẫn các pháp mà! Về sinh học, hệ thống mao mạch dài đến 100.000 km (hai vòng rưỡi xích đạo quả đất chớ ít gì!) dẫn khí đến tận từng tế bào trong cơ thể con người. Mỗi tế bào thực chất là một… sinh vật, chúng hấp thu Oxy để tạo năng lượng. Dùng ý dẫn khí là một cách nói, nhấn mạnh khả năng đưa khí lưu chuyển toàn thân, đến từng tế bào nhờ hệ thống mao mạch này.

3) Tôi học theo cách thở âm và thở dương? Thở dương là đưa hơi qua mũi, theo nhâm mạch xuống đan điền, hậu môn, rồi nhíu hậu môn lại; thở âm là đưa hơi lên đỉnh đầu, theo đốc mạch đến hậu môn, nhíu hậu môn lại… để chữa trị các trạng thái rối loạn âm dương của thân tâm đúng không?

Đúng. Bí quyết nằm ở chỗ “nhíu hậu môn”. Những thứ khác thực chất vẫn là thở bụng, thở sâu. Khi vỏ não tập trung vào điều này thì không thể cùng lúc tập trung vào điều khác. Hai người sắp đánh nhau mà nghe nhà cháy sợ quá bỏ chạy quên đánh nhau. Cái “sợ” đã thay chỗ cho cái “giận” ở vỏ não. Một người ở trạng thái buồn bã (âm) hay trạng thái kích động (dương) mà biết tập trung vào hơi thở sâu, tập trung vào chuyện “nhíu hậu môn”  thì “công tắc” đã chuyển sang hướng khác ở vỏ não…

(www.dohongngoc.com 2010)

 

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Gươm báu trao tay, Thiền và Sức khỏe

Nguyên Cẩn: DỰNG LẠI CON NGƯỜI

29/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

 

DỰNG LẠI CON NGƯỜI

LỜI CỦA KẺ SĨ

NGUYÊN CẨN

 

TỰA

Kính thưa độc giả!

Bạn đang cầm trên tay cuốn sách DỰNG LẠI CON NGƯỜI. Và bây giờ, bạn đang lướt đến những dòng giới thiệu sách. Tôi đang được hân hạnh trò chuyện với bạn – một người yêu sách. Tôi muốn nói với bạn rằng, đừng đặt cuốn sách này xuống, đừng bỏ qua nó. Bởi vì, nếu làm vậy, bạn đã “phụ một tấm lòng trong thiên hạ”– tấm lòng trăn trở với quốc gia, với thời cuộc, với con người (dĩ nhiên là trong đó có bạn, và có tôi) của một kẻ sĩ.

Nếu được phép đặt tên cho cuốn sách này, tôi sẽ gọi nó là LỜI CỦA KẺ SĨ. Bởi vì, 28 bài viết của cuốn sách là tiếng nói của một trí thức đầy mẫn tuệ, tâm huyết và khát khao cống hiến – cống hiến bằng chữ nghĩa từ những gì mình lĩnh hội được qua thực tế, qua sách vở và qua sự nhạy cảm trước những biến động của đời sống.

DỰNG LẠI CON NGƯỜI nghĩa là tìm lại giá trị người đã từng có, nhưng bị đánh mất qua bao biến cố, bão giông của lịch sử; tìm lại quốc pháp, gia quy từng rất nghiêm cẩn đã bị lơi lỏng, biến dạng dưới bàn tay của những người chấp pháp vô trách nhiệm; tìm lại vị thế của nước Việt đã từng vượt xa các nước trong khu vực nay lại bị các nước ấy vượt xa. Đi tìm những giá trị đã mất, xác lập giá trị mới cho quốc gia cường thịnh, chính trị minh bạch, kinh tế phồn vinh, văn hoá phát triển và con người hạnh phúc chính là khát khao cháy bỏng của Nguyên Cẩnqua từng trang viết. Tác giả để tâm đến tất cả mọi lĩnh vực của đời sống: kinh tế, chính trị, giáo dục, văn hoá, nhân sinh, nhân tính, nhân tình, nhân tâm… Có cảm giác như trái tim mẫn cảm và trí tuệ nhạy bén của ông luôn quặn thắt khi nhìn thấy, nghe thấy, cảm thấy những điều không vui vừa mới xảy ra. Sau mỗi quặn thắt là sự điềm tĩnh cần có của một trí thức, Nguyên Cẩn suy ngẫm, phân tích nguyên nhân, hệ quả, và đi tìm giải pháp.

Trong mỗi bài viết mang tính xã luận hoặc tính đối thoại, Nguyên Cẩn luôn dẫn dắt vấn đề một cách lớp lang, diễn giải từ tốn, đi từ việc nhỏ đến việc lớn, dung hoà giữa lý trí và cảm xúc, lý thuyết và thực tiễn khiến người đọc rấtdễ nắm bắt vấn đề. Ông thường lập luận chặt chẽ, xác định luận điểm rõ ràng, xây dựng luận cứ chắn chắc và đưa ra nhiều luận chứng xác đáng. Từ đó, đi vào bình luận một cách có lý có tình với những kiến giải sắc sảo đầy thuyết phục. Và cuối cùng, những giải pháp mà ông đưa ra rất thiết thực, có tính khả thi cao.

Đặc biệt, điều làm nên nét đặc sắc của cây bút xã luận Nguyên Cẩn chính là những tầng văn hóa. Tầng văn hóa đó được sắp xếp nên bởi các lớp tri thức về văn hóa, chính trị, pháp luật, kinh tế, triết học, nghệ thuật… mà người viết có được. Những bài học thực tế đông tây kim cổ, ý kiến của các danh nhân, đạo đức của các tôn giáo được trích dẫn và lồng ghép một cách phù hợp với liều lượng vừa phải. Vì thế, đọc bài của Nguyên Cẩn -đọc lời của kẻ sĩ, ta tiếp nhận được rất nhiều kiến thức bổ ích, lại có thêm cái thú “qua núi còn thấy núi”, và rồi ta không khỏi tự vấn mình về trách nhiệm của một kẻ sĩ, một công dân.

DỰNG LẠI CON NGƯỜI khiến tôi nhớ đến một câu danh ngôn: Cách hay nhất để làm giàu tri thức mình là đọc một cuốn sách hay hoặc trò chuyện với người thông thái. Bạn sẽ gặp được cả hai điều đó khi đọc cuốn sách này. Tôi tin nhưvậy!

Nguyễn Thị Tịnh Thy (*)

………………………………………………….

(*) Tiến sĩ , Đại học Sư Phạm Huế

 

 

 

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Nghĩ từ trái tim, Uncategorized, Đọc sách

ĐỌC BÀI “THĂM THI SĨ QUÁCH TẤN” CỦA ĐỖ NGHÊ, NHỚ NHA TRANG

23/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

 

ĐỌC BÀI “THĂM THI SĨ QUÁCH TẤN” CỦA ĐỖ NGHÊ, NHỚ NHA TRANG

Hai Trầu Lương Thư Trung

Tình cờ vào trang nhà bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đọc được bài:“Thăm Thi Sĩ Quách Tấn” của Đỗ Nghê (tháng 6.1970); rồi từ đó, mấy ngày liền, bổng nhiên tôi thấy mình rất nhớ Nha Trang!

Nhớ ngày ấy, khoảng đầu năm 1970, lần đầu tiên tôi đến Nha Trang bằng chuyến bay của hãng hàng không Air Việt Nam từ Sài Gon đi Nha Trang, loại máy bay cánh quạt DC6 dù không nhanh như sau này có máy bay phản lực nhưng không khỏi ngạc nhiên và trầm trồ khi máy bay bắt đầu giảm cao độ từ thành phố biển mà sau này tôi mới biết địa danh áy là thành phố Cam Ranh và rồi phi cơ xuống thấp dần, thấp dần cho đến lúc máy bay đáp xuống phi trường Nha Trang và dưới xa kia nước biển xanh màu biển xanh chập chùng… Lúc bấy giờ thành phố biển này đã hớp hồn tôi bằng bãi biển với cát trắng chạy dài mà sau này tôi mới biết đây là con đường Duy Tân cặp mé biển từ Hải Học Viện lên tới chỗ ty Bưu điện nhìn về hướng biển sóng vổ rì rào. Xa xa ngoài kia là hòn Tre, hòn Rùa, hòn Yến… nằm lúp súp trên mặt biển bao la với nước là nước… Kể từ lúc ấy, tôi bắt đầu làm quen với Nha Trang, và nay đọc bài của Đỗ Nghê “Thăm thi sĩ Quách Tấn”, mới biết nhà thơ Đỗ Nghê lúc ấy còn rất trẻ và ông cũng có mặt nơi này; nhưng phải thành thật nhận ra rằng, biển đời mênh mông, đôi lúc gặp nhau đó giữa đời trôi nổi nhưng làm sao quen biết nhau cho được!

 

Nha Trang ngày xưa (internet)

 

Hồi đó, khi tới Nha Trang, lớp học trò mới vào đời như ở tuổi tụi tôi, chừng 27-28 tuổi, là đã có lần đọc được cuốn Nước Non Bình Định của thi sĩ Quách Tấn rồi, biết lờ mờ là ông quê quán Qui Nhơn nhưng sống ở Nha Trang; nhưng hồi xưa dưới con mắt người đọc trẻ lòng non dạ tụi tôi đâu có ai dám lại gần các tác giả, nhứt là các tác giả tên tuổi như Quách Tấn…Nên đọc được cuộc trò chuyện giữa Đỗ Nghê và Quách Tấn vào tháng 6.1970, tôi mới thấy Đỗ Nghê, có lẽ ông lớn hơn tụi tôi vài tuổi nhưng ông tỏ ra già giặn hơn và kinh nghiệm đời hơn tụi tôi nhiều với cách đặt câu hỏi vừa khéo léo, vừa thông minh mà mở ra được nhiều hướng nhìn về một nhân vật văn học sử nhưng không ra ngoài chủ đề mà tác giả đã định sẵn trong bụng vậy! Giờ ngồi hồi tưởng lại mới thấy ngày xa xưa hơn nửa thế kỷ ấy với cái nhìn của kẻ nhà quê như tôi lạc bước tới Nha Trang ấy cái gì của Nha Trang cũng lạ! Con đường lạ, phố xá lạ và người người nơi chốn ấy đều lạ… Tôi không nhớ lúc đầu mình về căn nhà trọ bằng cách nào và có những ai cùng trọ chung với mình không; nhưng có một điều chắc chắn là con đường Độc Lập là con đường chánh của thành phố Nha Trang ấy, và dường như nó chạy từ trên chỗ ngã ba phường Phương Sài đi qua rạp hát Tân Tân, tới khách sạn Nha Trang gần chỗ góc đường Công Quán rồi nối dài xuống tới đầu đường Phan Bội Châu, chạy ngang qua chỗ chợ Đầm và gặp con đường Bến Chợ mà trong bài của Đỗ Nghê có nhắc nhà của thi sĩ Quách Tấn nằm trên đường Bến Chợ ấy.

 

Nha Trang ngày đó (Internet)

 

Tôi nhớ dường như con đường Bến Chợ này có Ty Lộ Vận (nơi cấp bằng lái xe và đăng bộ xe cộ) và tôi có bằng lái xe hạng B do Ty Lộ vận này cấp năm 1970. Ngoài ra, trên đường này chạy dài xuống gần tới ty Bưu Điện Nha Trang dường như còn có nhà hàng  La Frégate rất nổi tiếng về các món ăn sang mà hồi đó tụi tôi ít khi nào dám vào nhà hàng này ăn thử, dù chỉ một lần duy nhứt…

Sau thời gian ở đó tạm quen quen, tôi mới để ý thấy Nha Trang có nhiều con đường song song với nhau. Chẳng hạn lấy con đường Độc Lập làm con đường chánh thì các con đường Trần Quí Cáp, đường Nguyễn Hoàng, đường Lê Văn Duyệt, đường Duy Tân là những con đường chạy song song với nhau từ hướng Tây xuống hướng Đông… Đặc biệt đường Duy Tân cặp mé biển là con đường sang nhứt với nhiều biệt thư xây theo kiểu nóc bánh ít thời Tây còn để lại và con đường Duy Tân này cũng là nơi có nhiều cơ quan chánh phủ tọa lạc, có cả viện Pasteur Nha Trang cũng nằm trên đường này mặt nhìn ra hướng biển. Hồi đó, những hàng quán nằm trên đường Duy Tân mà khách du lịch thường lui tới là các Kiosque số 1, số 2 với các món cua rang muối là hết sẩy; lúc bấy giờ tụi tôi đâu có tiền, nên ít dám vô mấy chỗ này, nhưng lâu lâu mấy anh em cũng rủ nhau ra chỗ này kêu món cua rang muối ăn thử cho biết. Nhưng phải công nhận Nha Trang hồi đó có món bánh khoái rất rẻ mà ngon; có món xe phở lưu động bán vào ban đêm cũng là một món dễ ăn nhứt; xuống đường Trần Quí Cáp có món hũ tiếu, món bánh ướt; gần rạp chiếu bóng Tân Tiến có món gà xối mỡ; gọc đường Công Quán & Độc Lập có món pâté chaud của tiệm Hương Hoa (theo nhà văn Lê Ký Thương có lần nhắc tên tiệm bánh này)uống với sửa đậu nành nóng cũng là món vừa túi tiền mà ngon; thêm nữa hồi tụi tôi ở đó mỗi sáng hay ăn sáng ở cà phê Tân Tân hoặc chỗ cà phê quán con Cò (La Cigogne) nằm trên đường Lê Văn Duyệt với các cô chủ quán khá đẹp; hôm nào có chút mạo hiểm thì mấy anhem rủ nhau xuống gần chỗ chân cầu Hà Ra ra quán bán gõi cámai chấm với mắm nêm cá cơm, quán này bán món gõi cá nổi tiếng.

Về sách vở, dường như hồi đó ở Nha Trang chỉ có nhà sách Huy Hoàng trên đường Độc Lập (ngang với khách sạn Nha Trang bên kia đường) là nhà sách chánh. Mấy năm ở đó, tụi tôi ưa ghé nhà sách này đọc sách cọp mà theo nhà văn Lê Ký Thương thì chỗ nhà sách Huy Hoàng này hồi đó: “Anh Huy Hoàng và chị Vân vợ anh thì tôi rất thân. Trên chuồng cu, phía sau nhà sách anh chị nuôi một số anh em văn nghệ trốn lính và trẻ bán báo”. Bên cạnh, sát vách với nhà sách Huy Hoàng hồi đó có cái quán bề ngang hẹp chừng vài ba thước có ông cụ bán la-ve và nem, chả lụa Ninh Hòa, giá rất rẻ và ngon vô cùng.

Nói về nhà văn nhà thơ thì nói chung miền Trung rất nhiều, chỉ riêng Nha Trang đời trước có thi sĩ Quách Tấn, nhà văn Võ Hồng, nhà văn Cung Giũ Nguyên, lớp kế là Châu Hải Kỳ, Nguyễn Xuân Hoàng, Nguyễn Thị Hoàng; sau này đọc sách báo biết thêm có Trần Hoài Thư, Lê Ký Thương, Cao Kim Quy, Triều Đẩu, Huyền Chiêu, Nguyễn thị Khánh Minh, Nguyễn Vy Khanh và hổng biết còn có ai nữa hông, tôi hổng rành lắm. Hồi đó mấy anh em làm chung, thỉnh thoảng ưa ghé qua nhà số 53 đường Hồng Bàng thăm nhà văn Võ Hồng. Lúc bấy giờ nhà văn Võ Hồng khoảng ngoài năm mươi (theo như bài của Đỗ Nghê, Võ Hồng 50 tuổi), ở nhà một mình vừa đi dạy học vừa viết văn; mỗi lần có người ghé thăm, ông rất vui!

Nhớ lại hồi đó, từ Nha Trang nếu bạn muốn ra Ninh Hòa, bạn ngồi xe đò qua cầu Hà Ra, đèo Rù Rì, qua cua quẹo làng Lương Sơn, qua đèo Rọ Tượng dọc theo quốc lộ 1 về hướng Bắc, và Ninh Hòa cách Nha Trang chừng hơn 30 cây số… Nếu bạn đi tiếp về hướng bắc quốc lộ 1, bạn sẽ ra Đại Lãnh, vùng Vạn Ninh, Vạn Giã với bải biển Đại Lãnh nước trong leo lẽo và nếu bạn đi thêm chút nữa thì bạn sẽ tới chân đèo Cả cao chót vót với đỉnh dèo cao mà phía bên kia chưn đèo là địa phận quận Hiếu Xương của tỉnh Phú Yên là quê hương của nhà văn Võ Hồng, của Nguyễn Lệ Uyên, của Nguyễn Đình Tư với các dịa danh như Tuy Hòa, Tuy An, Cù Mông chạy dài tận “Nước Non Bình Định” nằm về phía bên kia chưn đèo Cù Mông với dừa là dừa và tôm hùm cùng cua biển nổi tiếng cả vùng…

Còn từ Ninh Hòa, nếu bạn muốn lên đèo Phương Hoàng, đèo Mẹ Bồng Con và qua bên kia đèo để về quận Khánh Dương thuộc tỉnh Khánh Hòa (Nha Trang) bạn ngồi xe đò đi ngang qua huấn khu Dục Mỹ, xe sẽ đưa bạn qua bao thắng cảnh kỳ tích vùng đồi núi vùng cao này. Còn từ Nha Trang, nếu bạn muốn lên thăm Thành (tức là quận lỵ của quận Diên Khánh) bạn theo con đường Độc Lập, rồi bạn đi lên, đi lên một chút nữa, bạn sẽ gặp Thích Ca Phật Đài bên tay mặt ở trên cao và dưới chân tượng Đức Phật là Viện Phật Học Hải Đức; rồi đi tiếp, đi tiếp nữa là bạn sẽ gặp những xa quạt đưa nước lên ruộng và con đường dài cách Nha Trang chừng 9 cây số là bạn sẽ gặp bờ thành cũ và nơi đó có một địa danh được là gọi là Thành tức là quận lỵ của quận Diên Khánh trù phú về dân cư và cây trái; lúc bấy giờ, có dịp lên thăm vùng này, tôi thấy ở đó có nhiều chuối lá xiêm, có xoài và thanh long… Theo nhà văn Lê Ký Thương trong một lần trò chuyện, ảnh cho biết trên Thành còn có món bánh ướt ngon ơi là ngon nữa!

Nhơn đọc Đỗ Nghê: “Thăm Thi Sĩ Quách Tấn”,nếu bạn muốn biết rành rẽ hơn nữa về Nha Trang, về Khánh Hòa, bạn nên tìm đọc “Xứ Trầm Hương” của Quách Tấn là một tập địa phương chí viết về Nha Trang, ngay từ hồi đó tôi đã thấy thắng cảnh Nha Trang qua ngòi bút của thi sĩ Quách Tấn, cảnh nào cũng tuyệt diệu, không cuốn sách nào viết về Nha Trang về Khánh Hòa hay hơn cuốn này!Và thêm chút nữa, nhắc đến thi sĩ Quách Tấn, bạn không thể nào bỏ qua cuốn “Nước Non Bình Định”.  Học giả Nguyễn Hiến Lê có lần nhận định về cuốn “Nước Non Bình Định” của Quách Tấn:

“Tôi nghĩ dù không có tập Mùa Cổ Điển, và tập Mộng Ngân Sơn, một tập chứa nhiều bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt rất hay, mà sau này ai có muốn làm tiếp công việc phê bình của Hoài Thanh tất phải nhắc tới, dù không có hai tập đó đi nữa, thì chỉ nội công phu viết địa phương chí cho Bình Định, thi sĩ cũng xứng đáng là người con của Bình Định rồi.”

 

Nha Trang ngày xưa (internet) với các Kiosque trên bãi biển…

 

Sau cùng, xin cảm ơn nhà thơ Đỗ Nghê (tác giả của cuộc đi thăm thi sĩ Quách Tấn tháng 6.1970), đã cho tôi có dịp nhớ lại Nha Trang, nhớ lại một thời tuổi trẻ của mìnhvới những ngày chưa tới tuổi ba mươi mà bước chưn đời lang bạt đến với thành phố biển Nha Trang với biết bao kỷ niệm mà giờ qua rồi gần 52 năm mà lòng tôi vẫn không sao quên được! Nhớ lắm, nhớ lắm, xin cảm ơn, và xin cảm ơn!

Hai Trầu LTT

(Houston, 21-12.2021)

Filed Under: Ghi chép lang thang, Góc nhìn - nhận định, Vài đoạn hồi ký

CHIỀU BUÔNG…

18/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

 

Chiều buông…

 (đôi dòng về Không đứng mãi trong tranh của Lê Chiều Giang)

 

 

Đỗ Nghê

Không biết nên gọi Không đứng mãi trong tranh của Lê Chiều Giang là gì cho đúng? Tùy bút? Không phải. Tản mạn? Không phải. Viết ngắn? Không phải. Thơ… Ừ, thơ. Đúng là thơ rồi. Nó cuốn hút. Nó xao xuyến. Nó ray rứt. Nhưng, thực ra thì nó có hơi hướm của một hồi ký hơn với rất nhiều những năm, những tháng, những ngày… cùng với những yêu thương, khóc giấu, khổ đau… Nhưng hình như vẫn không phải là hồi ký, tuy dàn trải cả một đời người, một kiếp người. Tôi biết mình vẫn cứ lẽo đẽo tìm theo những rêu phong của ngày tháng cũ (64). Nó trộn lẫn thơ với nhạc với họa, âm thanh và màu sắc, tưởng tượng và sự kiện. Nó tuôn chảy như một dòng sông, “yên ba giang thượng” mỗi khi chiều xuống…

 

Ta có thể hỏi tò mò: Khi muốn Không đứng mãi trong tranh thì người ta làm cách nào? Mà thiệt ra có mấy cách đâu! Những bức tranh đời đó. Một bức bị xé toang với những lời chát đắng. Một bức bị giấu nhẹm với nước mắt và giận hờn. Một bức với những sắc màu sặc sỡ như để bù đắp mà không kịp hoàn tất, để rồi vùi theo với nhan sắc trăm năm.

 

Không đứng mãi trong tranh là lúc muốn xổ lồng bay xa. Thiệt không dễ! Bởi muốn bay mà vẫn còn ngập ngừng e sợ. Cái gì làm cho ngập ngừng, e sợ, nấn ná?

Và tôi cứ lẳng lơ, tôi rất lẳng lơ viết những chữ mông lung, vật vờ như gió… sáng trưa chiều tối với hằng tỷ bức email như vậy.

Vẫn có một bờ vực còn đó. Một giới tuyến không thể vượt qua.

Tôi biết mình không được bước xa hơn, dù chỉ là một inch nhỏ. Chúng tôi  dừng lại, đứng ngay ngắn ngay lằn ranh khắt khe nhất của định mệnh. Với tới nhau qua khoảng không gian xa vời ngàn dặm, mù tăm (156).

 

Nhưng tuổi vẫn chẳng tha người. Đó là khi người ta “Kên” với tuổi đời. Khi chợt nghĩ tới số 60, tôi nhắm mắt uống thêm ba hớp café một lúc…  Nếu café mà làm tan biến mất được cái số đáng sợ này, chiều nay tôi tình nguyện uống thêm vài ngàn ly nữa… 

Phản ứng với số 60 dễ ghét, tôi tiếp tục mặc jeans bó sát, áo trễ xuống thêm chút nữa và luôn đi giày cao gót… khua vang, vọng theo mỗi bước chân. Tôi cố gắng hết sức để nhìn như 50 hay trẻ hơn thế… (145).

Để rồi chợt nhận ra “thế gian hằng như mộng”:

Thiên hạ hay bàn về những điều bất biến, những bền bỉ trăm năm… tôi tính theo phút theo giây.

Những bóng những bọt của đời người (148).

 

Giật mình,

Ta

Chắc phải… yêu thôi.

(Liều mạng, 151).

 

Khi yêu thương và được yêu thương, tháng ngày như ngắn lại, tôi sợ đời sẽ hết, tôi sợ ngày sắp hết… Và chúng tôi hấp tấp vội vàng. Vội vàng nhưng… “tinh khiết”.

Một thứ “tình yêu hàm thụ”. 

Tôi về lại vị trí mình đang đứng, ngó mông ra cuối chân trời, thấy có những óng ánh của hai chữ “Đạo đức”. Với tôi, nó không chỉ phù phiếm mà rất nhiều khi mang ý nghĩa của những người Dại dột, không biết sống và chẳng bao giờ dám sống. (159). 

Thấy không, xổ lồng bay xa đâu có dễ.

 

Đứng mãi trong tranh

Đóng vai:

Góa phụ

Sáng nay ta

Ra với mặt trời

Như kẻ xa xôi về lại trái đất…

 

Rồi nhìn quanh quất, vội vã lại bước vào trong tranh:

 

… Diễn tiếp

Hỡi thế gian

Ta

Bỏ cuộc chơi.

(Đầu hàng,103).

 

Duyên chăng? Nghiệp chăng? Từ những ngày còn thơ đọc mà chẳng cần hiểu với Krishnamurti, Tagore, Khalil Gibran, Hermann Hesse… Những ngày lang thang phòng tranh, Pagode, Givral… Những ngày trốn học, cà phê góc phố, bỏ Lễ nhà thờ, canh giờ về muộn…

Những ngọn lửa nhỏ cứ ngún dần như thể đợi một cơn gió. Và gió đã bùng lên.

Bước vào trong tranh, có lúc như ngựa chứng, tóc bờm tung bay như phi nước đại, cổ vươn cao ngoằng hí vang, cho nên không ngạc nhiên khi tranh thiếu nữ của NĐ luôn kề bên một bóng ngựa phi đường xa dưới bóng trăng huyền hoặc lẫn bóng tối u mê giữa ngàn lá biếc.

Sự cách điệu không hài hòa làm cho gương mặt có sắc sáng như trăng, lại thêm chút bóng tối của u mê (11).

 

Lê Chiều Giang viết Không đứng mãi trong tranh có khi như thơ, có khi như nhạc, như họa. Giọng điệu đôi khi ngổ ngáo, khinh bạc, nhưng ẩn chứa bên trong là rụt rè, bẽn lẽn, đắn đo…

Cái đó làm cho Không đứng mãi trong tranh đáng đọc, để thấy thương hơn một nhan sắc, một tính cách, một số phận như dòng sông những buổi chiều về…

Chiều buông

Trên dòng sông cuốn mau…

……………………. 

Về đâu?

Bọt bèo tuôn khắp nơi…

 

Để rồi, nhận ra cõi vô lượng tâm:

“Bể sầu không nhiều, nhưng cũng đủ yêu…” 

(Chiều về trên sông, Phạm Duy)

 

(Đỗ Nghê. Saigon,12.2021)

 

 

 

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Nghĩ từ trái tim, Vài đoạn hồi ký

ĐỖ NGHÊ: Thăm thi sĩ Quách Tấn (Nha Trang,1970)

13/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

Thăm thi sĩ Quách Tấn

(Nha Trang, 1970)

Ghi chú: Trần Hoài Thư vừa gởi tặng lại Đỗ Nghê bài viết “Thăm thi sĩ Quách Tấn” trên tạp chí Văn số 161. Mình thất lạc bài này đã lâu, tìm không ra, may sao THT thấy trên Văn bèn gởi cho. Mừng quá. Đa tạ bạn.

Đọc cảm động. Hồi đó mình mới ra trường, về Nha Trang, liền “tranh thủ” ghé thăm nhà văn Võ Hồng (mới 50 tuổi!) và nhà thơ Quách Tấn (mới 62 tuổi!)… và gởi bài này cho Tạp chí Văn. Trần Phong Giao vui lắm, kêu viết tiếp. Nhưng bề bộn biết bao nhiêu!

Trước đó, năm 1960, mình đã có dịp thân quen với Quách Giao (con thi sĩ Quách Tấn) trong chuyến đi chơi Suối Lồ Ồ cùng với gia đình cậu Nguiễn Ngu Í, Lê Phương Chi, với Hồ Xích Tú, Nguyễn Công Thuân (Thuần), Bùi Thanh Danh…

Mới thôi…

Đỗ Nghê (Đỗ Hồng Ngọc)

(Cảm ơn Đèn Biển đã gõ… giúp cho!)

………………………………………..

ĐỖ NGHÊ
Thăm thi sĩ Quách Tấn
Tôi đến thăm Quách Tấn nhân dịp ghé Nha Trang. Buổi sáng trời mưa nho nhỏ. Con đường đến nhà ông loang lổ những vũng nước đọng. Nhà ông ở một góc chợ. Cái tên đường nghe cũng đã huyên náo rồi: Đường Bến Chợ! Người thi sĩ của mùa cổ điển, của đọng bóng chiều đó, đã sống bằng một cách nào trong bao nhiêu năm để vẫn giữ được một tâm hồn “nhàn” của cổ nhân? chắc là một thứ “nguyệt lai môn hạ”? Ông đón tôi với nụ cười trên môi. Cái gọng kính trễ xuống sống mũi, đôi mắt sâu sâu như cũng mỉm cười sau hai lưỡng quyền cao, nhưng chưa cao bằng cái trán rộng và càng rộng nhờ cái đầu sói, tóc điểm sương.
– Chút nữa tôi quên ông, nếu không nhờ cái kính cận thị của ông. Tính tôi hay quên một cách lạ lùng, khiến nhiều người cho là tôi kiêu ngạo.
Tôi tò mò:
– Bác quên như thế nào mà gọi là lạ lùng?
– Tôi quên mặt người, mặt chữ, danh từ riêng, còn ý nghĩa câu văn và nhất là thơ thì tôi lại nhớ dai lắm. tôi viết “Xứ Trầm Hương” hoàn toàn nhờ ký ức. Chuyện càng xưa tôi càng nhớ kỹ.
Tôi tò mò một cách “nghề nghiệp”:
– Xin bác cho biết rõ hơn.
– Trước tôi từng dạy chữ Hớn, thế mà mới đây có một lần viết chữ Quách – trong chữ Quách Tấn – mà tôi viết cũng sai. Dịch thơ Hớn của Nguyễn Du và Thái Thuận, tôi phải nhờ người đọc giúp. Họ chỉ đọc lên cho tôi nghe cái âm của chữ, không cần biết nghĩa cũng được. Nói cách khác là họ giúp tôi nhận mặt chữ. Còn tiếng Việt và tiếng Pháp thì tôi bị trật chánh tả luôn, mặc dù nhiều lúc tôi tự đặt ra những mẹo riêng để nhớ, chẳng hạn chữ “chuột” phải tận cùng bằng chữ “t” vì con chuột có đuôi…
Tôi thoáng nghĩ đến một thứ bệnh, vẫn được xếp vào loại bệnh tâm trí ở những người mất tri giác chữ viết nhưng vẫn hiểu nghĩa nếu có người đọc cho họ nghe âm của chữ đó. Tôi hỏi kỹ hơn:
– Tình trạng này bác mới bị đây hay đã lâu?
– Đã lâu. Rồi ông giải thích nguyên nhân của “bệnh” luôn để đánh tan sự nghi ngờ “méo mó” của tôi: Chắc vì hồi nhỏ tôi cố học lấy cái “nội dung” mà bỏ qua cái “hình thức”, tôi muốn noi theo cái học của Khổng Minh hơn là Phụng Sồ, nên bây giờ đã thành tập quán xấu. Đọc xong một cuốn sách nào là tôi quên nhân vật, quên cốt truyện, chỉ nhớ những ý hay. Khi viết xong phần nào là tôi quên mất không kể lại được. Tôi cũng thường viết lầm tên bè bạn dù tôi nhớ đúng tên họ.
Một đứa bé chừng ba bốn tuổi chạy ra đến ôm chân “ông nội”. Quách Tấn nói với tôi:
– Con thằng Giao đó.
– Bác có tất cả mấy cháu rồi?
– Hai mươi đứa, cả nội lẫn ngoại.
Vậy mà trông “ông nội” vẫn trẻ. Ông mặc bộ bà ba lụa trắng, cũ kỹ ; mang đôi guốc xuồng ba màu, quai đen. Dáng người vừa phải, giọng nói thanh thanh, có vẻ vội vàng một chút, nhưng không kém thân mật. Trong câu chuyện ông thường tự hào “tôi hơn Vũ Hoàng Chương 8 tuổi đó!”.
– Bác ít khi bị đau ốm?
– Lúc này đỡ nhiều. Năm ngoái tôi đau một trận dây dưa mãi, phải mổ đến 6 lần!
– Bác đau gì mà mổ nhiều vậy?
– Trĩ. Trĩ mạch lươn. Tôi mổ ở Qui-nhơn.
– Nay bác đã khỏi hẳn chưa?
– Thỉnh thoảng bị lại, nhất là lúc bị bón.
Tôi nói một chút về cách chữa bón, rồi hỏi thêm:
– Bác thường đi bộ chứ?
– Tôi đi mỗi ngày 1, 2 giờ là thường. Đi khỏe lắm, không biết mệt. Thực ra thì cũng vì tôi không biết đi xe đạp.
– Bác ngủ có dễ không?
– Không, nhiều đêm tôi thức rất khuya để nói chuyện với khách, hoặc làm việc. Lúc mệt chỉ cần chợp mắt một chút. Nhưng sáng thì tôi ngủ trưa lắm, đến 9, 10 giờ mới dậy.
– Thường bác có dùng thuốc men gì không?
– Tôi uống sâm Cao-ly, thỉnh thoảng chích Syncortyl thấy khỏe lắm. Có bác sĩ quen, cho tôi ít thuốc loại kích thích tố…
– Testostérone?
Thi sĩ cười cười, rồi hỏi tôi về loại thuốc H3 mà một người bạn vừa biếu một chai. Tôi nói sơ lược những điều tôi biết về loại thuốc này rồi hỏi thêm, bắt chước lối hỏi của các nhà chuyên phỏng vấn “nghệ sĩ”:
– Bác có ghiền một thứ gì không?
– Không. Tôi không ghiền gì cả. Không rượu, không thuốc, không bài bạc. Tôi cũng không chơi đờn, không đánh cờ, không đá gà… Ngày trước, ông Tú, cha của Nguyễn Tuân, ở sau nhà tôi, có mời tôi làm thử một điếu thuốc phiện, nhưng tôi vì gớm cái ống điếu mà không chịu thử. À, tôi thường đi xinê, nhiều người cho là tôi ghiền xinê. Mỗi tuần đi 5 lần.
– Bác thích loại phim gì? Tài tử nào?
– Phim gì cũng được. Rạp nào cũng được. Xem thì thích lúc đó. Xong quên ngay. Quên cốt truyện, quên tài tử, nhân vật. Tuy nhiên phim kiếm hiệp tôi vẫn ưa hơn.
– Vậy chắc bác có đọc Kim Dung?
– Phục Kim Dung vô cùng! Kim Dung là một nhà thơ lớn. Kiếm pháp cũng như thi pháp. Vô chiêu kiếm của Kim Dung thực giống với vô ngôn thi.
– Có khi nào bác đạt đến vô ngôn thi?
– Chưa được, khó lắm. Một tiếng tằng hắng, một tiếng than đã là một bài thơ tuyệt tác rồi. Năm ngoái, khi cây mận gần trăm tuổi ở trước cửa nhà tôi đây còn sống có lần tôi thấy một giọt sương lóng lánh rơi từ một lá mận xuống gốc. Đột nhiên, tôi thấy lạnh buốt sống lưng, như giọt sương đó đã rơi từ giữa trán tôi xuống và chảy dọc theo người. Tôi cảm thấy cả thân thể vibrer và khoan khoái lạ lùng. Đến bây giờ, mỗi lần nhớ lại, tôi vẫn còn thấy cảm giác đó. Vậy mà tôi vẫn không sao diễn đạt được trong một bài thơ.
– Như vậy, một bài thơ của bác thường bắt nguồn từ một hứng cảm thiên nhiên?
– Không. Thế hệ tôi làm thơ không phân biệt thiên nhiên với tâm tình. Làm thơ là để giải thoát tâm tư, ký thác tâm sự. Làm thơ cho mình chứ không phải cho người.
– Một bài thơ của bác chắc phải được thôi xao kỹ lắm?
– Nhiều bài tôi ấp ủ hằng chục năm. Bài “Đêm khuya nghe quạ kêu” 12 năm, bài “Ấp ủ” 15 năm. Trong một bài mà có một chữ không đạt là tôi bỏ. Tản-Đà có lần định sửa một chữ trong một bài thơ của tôi mà không tìm ra chữ nào ổn, trong ba năm, đành thôi.
– Thưa bác, trong hồi ký bác đang viết, bác có giảng thơ mình không?
– Không. Tôi thấy không nên giảng thơ. Tản-Đà đã giảng thơ ông. Nếu để tôi giảng thơ Tản-Đà có lẽ thú hơn. Bởi vì thơ không những chỉ có vị-nội-vị mà còn có vị-ngoại-vị nữa. Và đọc tức là sáng tạo. Lire c’est créer.
– Hiện nay ngoài hồi ký “Bóng ngày qua” bác còn viết gì thêm?
– Tôi dịch thơ chữ Hớn của Nguyễn Du và Thái Thuận, thi sĩ đời Lê Thánh Tôn.
Ông mang khoe với tôi tập bản thảo thơ dịch rất công phu, gồm phần chữ Hán, phần dịch nghĩa, phần chú giải và phần dịch thơ. Ông nói:
– Có ai ngờ là Nguyễn Du đã từng sống lữ thực hằng chục năm? Có ai ngờ con Nguyễn Du đói, Nguyễn Du đau trong nhiều năm mà không có thuốc men? Ngay cả vấn đề Nguyễn Du có phải là trung thần của nhà Lê không cũng cần phải đặt lại. Những điều này trong các tập thơ chữ Hớn của ông có nói rõ. Về Nguyễn Trãi và Thái Thuận cũng có lắm điều lý thú bất ngờ. Tôi đang tìm nhà xuất bản cho in những cuốn này.
Tôi góp ý:
– Những tài liệu hữu ích cho văn hóa thế này có lẽ bác nên để Trung-tâm Học-liệu bộ Quốc-gia Giáo-dục xuất bản để dễ phổ biến trong giới sinh viên học sinh vì Bộ in sách bán giá rẻ.
 Quách Tấn hơi sẵng giọng:
– Trước cũng có người bạn thương tôi, đề nghị với một nhân vật cao cấp ở bộ Giáo-dục cho xuất bản những tài liệu này. Họ nhắn bảo tôi đánh máy làm 4 bản, kèm theo đơn xin…
– Bác có thực hiện không?
– Đời nào!
Đã hỏi lung tung như thế, tôi thấy chẳng có lý do gì chẳng hỏi lang bang thêm tí nữa, và cũng để thay đổi không khí:
– Thưa bác, vấn đề tính dục, bác đã thấy có dấu hiệu gì của sự “già nua”?
Quách Tấn cười dễ dãi:
– Chưa. Vẫn tự nhiên. Tuy nhiên từ trước tới giờ tôi vẫn thích những sự ôm ấp, nhưng caresses hơn. Tôi thích thưởng thức cái volupté của người đàn bà hơn là của mình. Trước kia tôi có nhiều nhơn tình. Tôi cám ơn họ lắm vì nhờ họ tôi có nguồn cảm hứng luôn. Tôi quan niệm “làm thơ cũng như chơi gái”. Làm thơ không phải chỉ thuần có khoái cảm ở tâm hồn, nhiều lúc thấy vibrer cả cơ thể. Làm xong một bài thơ, cơ thể cũng rã rời, mệt mỏi. Có những bài thơ làm bằng nước mắt. Ngược lại, chơi gái cũng phải là một hành động thơ, chứ không phải chỉ là sự giải quyết sinh lý. Có lần tôi về Sài-gòn, bạn bè đưa đến một cô thực đẹp, nhưng sao tự nhiên tôi cảm thấy không hứng thú gì hết. Ce n’est qu’un morceau de chair!
Thấy đã qua trưa, tôi đứng dậy cáo từ. Người thi sĩ của “mùa cổ điển”, của “đọng bóng chiều”, của “bóng ngày qua” đó tiễn tôi ra cửa cũng với nụ cười trẻ trung trên mắt. Chưa có dấu hiệu già nua trong dáng dấp, cử chỉ, lời nói của ông. Tuy nhiên, những việc làm của ông như viết hồi ký, dịch thơ cổ, viết các loại địa phương chí, đã thoáng chút gì không phải của hiện tại.
ĐỖ NGHÊ

(Nha-trang 6-70)

Filed Under: Ghi chép lang thang, Góc nhìn - nhận định, Vài đoạn hồi ký

Nghĩ cùng Bông Giấy

12/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

Nghĩ cùng Bông Giấy

Lê Quang Khánh (Australia)

Ghi chú: BS Lê Quang Khánh, người bạn cùng khóa Y khoa Saigon với tôi (1962-1969) hiện sống ở Melbourne. Có lẽ đọc bài “Buông” tôi vừa post nên cảm xúc viết mấy dòng về Chòm Bông Giấy đỏ rực mùa hè trước nhà anh. Cùng lúc, tôi nhận “meo” của BS KienMai ở Canada thì tuyết đông đang ngập trắng xóa! Cho nên…

(ĐHN)

 

Trước nhà có khóm bông giấy đỏ. Hè về bông đỏ nở rực như phượng vĩ nơi  quê hương thứ nhất. Chốn nầy, trời thường mát và lạnh, đâu đủ ấm nóng để trồng phượng vĩ, dù có lúc cũng nóng và ve kêu inh ỏi. Bông giấy nở rộ cũng đúng lúc mùa hè và mùa học sinh nghỉ hè vài tháng từ lúc gần Giáng sinh và đầu năm mới. Bông giấy đỏ nở rộ nhắc đến mùa phượng vĩ thời học trò. Màu đỏ rực là màu tươi vui của xác pháo lúc Tết, của ngày đám cưới, của bao giấy đựng tiền lì xì mà cũng là màu đỏ của máu, của đau đớn, khổ sở, chia ly vì  chiến tranh, tai nạn và bệnh hoạn…Màu đỏ của than, của lửa cho cái ấm, cái no sau bữa ăn, của mặt trời đem cái sáng, cái ấm, cùng cái nóng bức.

Sao được đặt tên là bông giấy. Có lẽ là bông mỏng như tờ giấy, nhám và hơi cứng, không mùi, có nhụy mà không mật nên không quyến rủ được bướm ong. Mà có ong bướm đến thì cũng không có thụ phấn, để có trái.  Giống như bông giả bằng giấy. Bông hồng, bông bụp cũng có trái nhưng không ăn được. Hồng đỏ  bụp đỏ cũng khoe sắc lúc hè về. Bông giấy cũng có gai dù ít gai hơn hồng, cao hơn hồng,  có khi mọc theo hàng rào, vừa đẹp và vừa có gai. Chàng theo nàng đến nhà thấy hàng rào bông giấy, tuy thích nhưng đâu dám trèo qua. Bông giấy trồng thì dễ vì ít cần nước nhưng phải cắt tỉa thường xuyên.

Có nhiều loại và nhiều màu: tím, vàng, cam, hồng và trắng. Thường thích nắng sáng và ấm trừ bông giấy trắng.

Bông giấy đỏ nằm ở sân trước nhà là do duyên mà thành, trùng trùng duyên khởi. Từ nhánh của cây mẹ, được cắt ra, nuôi lớn, xe chở đến vườn bán cây, rồi cần xẻng để đào lổ chôn xuống, chăm sóc,  tưới nước cho phân, không khí, mặt trời, khí hậu, đất xốp vừa đủ. Tuy là nhân là bông giấy mà chưa chắc có quả là bông giấy vì thiếu một duyên thì không có bông giấy trổ bông, nhưng nhân bông giấy không thành bông hồng được. Bông giấy cũng phải chịu luật vô thường: sinh trụ dị diệt. Đủ duyên thì lớn, đúng thời thì trổ bông, rồi héo, rồi chuyển thành nâu xám, rồi tan thành bụi, thành đất. Đâu tăng trưởng, trổ  hoa, rồi héo tàn theo ý người được. Bông nở không ý mừng xuân nghinh hạ, không khoe sắc  khoe đẹp với hồng với bụp. Bông tàn bông rụng không cần ai chôn ai khóc. Mặt trời mọc hay lặn đều nở không thay không đổi. Mưa xuống, trăng lên cũng chẳng sao. Tự tại thanh thản. Gió thổi thì lung lay. Gió qua thì lặng yên. Không loạn nên không cần định.  Như giấy, như giả mà thiệt. Có mà thật là  không. Không buồn không vui mà sống mà vươn. Đang sống mà không biết đã sống . Có hồn hay không ai biết. Không tạo nghiệp nên không luân hồi.

Cây bông trước nhà, bởi có sau nên có trước. Cây bông đẹp, vì thấy đẹp xấu nên có cảm thọ, nên sinh vui buồn. Cây bông của ta ở vườn ta. Cái ngã lan ra, tham ái tỏa rộng. Tham sắc tham vui, nên phải cực khổ, cắt tỉa bón tưới, chẳng chịu thảnh thơi. Chịu cực chịu khổ, tinh tấn tu tâm. Thoát khỏi luân hồi.

Nghĩ loạn.

Thấy bông. Hạ đến.

Thanh tịnh. Trải rộng.

Buông.

(LQK)

Filed Under: Uncategorized

Thư gởi bạn xa xôi (4.12.2021): Nhóm Học Phật, chùa Xá Lợi

04/12/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

Thư gởi bạn xa xôi,

(4.12.2021)

10 Năm, NHÓM HỌC PHẬT,

Chùa Phật học Xá Lợi Tp.HCM (Saigon).

Ngày này, 10 năm trước, nhóm bạn mình thường gặp nhau ở Chùa Xá Lợi Tp.HCM (Saigon) đã quyết định hình thành Nhóm Học Phật (NHP) để cùng chia sẻ, trao đổi, học Phật với nhau. Nhóm được Thầy Đồng Bổn hết sức ủng hộ và thậm chí nhường phòng của Thầy cho NHP sinh hoạt. Mỗi tuần chúng tôi gặp nhau vào buổi sáng Thứ tư, cùng trao đổi, tranh luận… sôi nổi những vấn đề Phật học, liên quan đến đời sống, đến tâm linh, đến những kinh nghiệm, phương cách tu tập. Nhóm chỉ có 10 thành viên, không mở rộng, có tính “chuyên sâu” một chút vì trong nhóm có người Hán học, người Pali, người triết, người y, người Nguyên thủy, người Đại thừa…

Thỉnh thoảng tổ chức những buổi dã ngoại, đi thăm nơi này nơi khác, để học hỏi thêm. Từ Huế đến Đà Nẵng, Hội An, Quảng Trị, Đồng Nai, Phan Thiết, Đà Lạt, Gò Công, Sa đéc, Đồng Tháp, Vũng Tàu, Bà Rịa…

Dự định nhân kỷ niệm 10 năm, ngày 4.12 này sẽ Họp mặt các thành viên NHP cho vui, cũng để rút kinh nghiệm nhưng tình hình dịch bệnh chưa cho phép…

Do vậy, mình gởi bạn bức thư viết cho Thầy Đồng Bổn, Trụ trì chùa Xá Lơi và chọn vài hình ảnh coi vui thôi nhe.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

……………………………………………………

 

Nhóm Học Phật chùa Xá Lợi

Kính gởi Thầy Đồng Bổn, Trụ trì Chùa Xá Lợi Tp HCM,

Ngày 4.12.2021 là Ngày kỷ niệm 10 năm Nhóm Học Phật Chùa Xá Lợi sinh hoạt tại chùa trong suốt 10 năm qua, mỗi tuần một buổi vào sáng Thứ tư.

Giai đoạn đầu, Thầy đã nhường Phòng của Thầy cho Nhóm sinh hoạt,  và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho nhóm học tập. Tôi với tư cách Trưởng nhóm xin chân cảm ơn Thầy về nghĩa cử đó. Sau chúng tôi được chuyển về phòng sách của Thư viện chùa Xá Lợi một thời gian khá lâu, rồi về hẳn phòng Họp sinh hoạt học tập cho đến nay.

Nói chung, việc học rất nghiêm túc, thảo luận, tranh biện tự do, sôi nổi; học căn bản từ đầu với Tứ Diệu Đế, Tứ thập nhị chương, Bát đại nhân giác, Lý hoặc Luận (của Mâu Tử), rồi đến kinh Lăng Nghiêm, kinh Viên Giác, kinh Lăng Già…

Thành viên 10 người (không mở rộng) gồm Đỗ Hồng Ngọc, Trần Đình Sơn, Minh Ngọc, Trần Đức Hạ, Trần Phi Hùng, Tô Văn Thiện,Thanh Nguyên, Diệu Châu, Diệu Viên, Ngô Tiến Nhân… về sau thêm Huỳnh Đăng Khoa. Ngoài những buổi học tại Lớp, thỉnh thoảng tổ chức dã ngoại, thăm viếng các chùa chiền, giao lưu v.v… mở rộng thực tế.

Vài năm đầu, có tổ chức Kỷ niệm, và Thầy Đồng Bổn cũng đã đến tham dự vài lần, động viên mọi người, nhưng những năm sau này do bề bộn nhiều việc rồi dịch bệnh nên không tổ chức họp mặt kỷ niệm được.

Nay nhân kỷ niệm Ngày 10 năm Nhóm Học Phật hoạt động tại Chùa Xá Lợi, tôi viết Thư này thay mặt Anh Chị Em kính cảm ơn Sư Ông Hiển Tu, Thầy Đồng Bổn trụ trì, cùng toàn thể quý Thầy và nhân viên của chùa đã hỗ trợ Nhóm Học Phật trong suốt thời gian qua.

Trân trọng,

Đỗ Hồng Ngọc,

 

—

Hòa Thượng Thích Đồng Bổn: 

Nhân ngày kỷ niệm đệ thập chu niên của Nhóm học Phật,

Chào Bác Ngọc,

Tôi thay lời HT viện chủ và chư tăng, kính chúc Bác và Nhóm học Phật luôn an lành trong sự chở che của Tam bảo Xá Lợi.

Chúc Bác Ngọc luôn dồi dào sức khỏe để dẫn dắt anh em cùng học Phật.

Kính,

Thích Đồng Bổn

…………………………………………………………..

 

 

 

 

 

 

 

—

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Gươm báu trao tay, Uncategorized, Vài đoạn hồi ký

“BUÔNG”

29/11/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

“BUÔNG”

                                    Kính tặng Thầy Thanh Từ, 98 tuổi

Thầy Thanh Từ và Đỗ Hồng Ngọc,
                   ( tại Thiền viện Trúc Lâm, Đà Lạt, 2005 )

 

Tôi thỉnh thoảng có được những buổi trực tiếp gặp gỡ với riêng Thầy. Được gặp Thầy một mình như vậy, được trò chuyện trực tiếp với Thầy như vậy, tôi không chỉ học được những kiến giải sâu sắc của Thầy mà quan trọng hơn, còn học được cái “thân giáo”: ân cần, niềm nở, hết sức từ tốn, chân thành… của một bậc chân tu.

Một lần gặp Thầy ở Vũng Tàu, Thiền viện Chơn Không. Trưa hôm đó, thầy Thích Thông Thiền đưa tôi đến thăm Thầy, thầy đang bị đau khớp gối. Vì có buổi Pháp thoại với Phật tử ngay sau buổi nghỉ trưa nên tôi rút lui sớm. Một lần khác đến thăm Thầy ở Bệnh viện 115.  Bệnh viện không cho ai vào thăm nhưng tôi trong ngành nên được cho phép vào. Thầy vui, ân cần nắm lấy tay tôi. Lần khác nữa gặp Thầy cũng ở Chơn Không thì lần này Thầy đã ngồi xe lăn, còn nhận ra và nói ít tiếng. Tôi vẫn theo dõi tình hình sức khỏe Thầy qua các Thầy ở Thiền viện Thường Chiếu, đặc biệt với Thầy Thich Thông Hạnh…

Nhưng lần thăm Thầy ấn tượng nhất với tôi là gặp Thầy tại Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt, cách đây đã 16 năm, cũng vào khoảng tháng này, trời hơi lạnh và có chút mưa. Tôi có hội thảo gì đó bên Y tế. Thầy vừa đi Hà nội về, húng hắng ho, cảm lạnh.

Khi tôi đến Thiền  viện thì cơn mưa vừa tạnh. Nắng vàng tỏa rực trên mặt Hồ Tuyền Lâm. Tôi không hẹn trước, chỉ đi cầu may. Có duyên thì gặp, không thì vô duyên vậy.

Người thị giả mở cổng tịnh xá nho nhỏ như một cái cốc, kiểu nhà sàn thấp, có một hòn đá rất lớn trước sân ghi 4 chữ: Chơn Tâm Vô Niệm.  Một con chó trắng to đang nằm thiu thỉu ở bậc tam cấp. Chú thị giả nói chó hiền lắm bác. Tôi bước vào chắp tay chào Thầy. Trông thấy thầy khỏe, sắc mặt tươi vui. Thầy choàng thêm áo khoác và nói vừa ở Hà Nội về, ngoài đó lạnh quá. Tôi hỏi thăm Thầy về sức khỏe, về chuyện ăn ngủ các thứ…  rồi quan sát chung quanh:  góc phòng có cặp tạ nhỏ, nặng khoảng 1ký, Thầy nói để tập tay; một đôi dép cỏ cỡ lớn, Thầy nói ngày ngày đi bộ một vòng quanh núi.

Dịp này tôi đang viết Gươm báu trao tay (về Kinh Kim Cang) nên được dịp hỏi Thầy cho rõ thêm vài chỗ như nghĩa của cụm từ “Như như bất động” và chuyện “dĩ sắc, dĩ âm thanh” để thấy Như Lai có phải là… hành tà đạo?

Tôi hỏi tảng đá to trước sân của Thầy thấy viết “Chơn Tâm Vô Niệm”, trong khi Lục tổ Huệ Năng chỉ nói “Vô Niệm” là đủ? Thầy cười, Ổng là Tổ, nói tắt vậy, còn mình phải nói rõ chớ. Thầy rất cởi mở, vui vẻ, hỏi đâu đáp đó nhanh nhẹn dù Thầy lúc đó cũng đã ngoài 80. Tôi lại hỏi về các tác phẩm xưa của thầy như “Lục diệu pháp môn” và  “Ba vấn đề trọng đại trong đời tu của tôi”… Thầy nói “Lục diệu pháp môn” dịch hồi còn trẻ (xưa rồi!). Tôi đề nghị thầy nên cho tái bản cuốn Ba Vấn Đề… vì rất cần cho giới trẻ hôm nay. Thầy có vẻ rất quan tâm.

Đã gần cả tiếng đồng hồ ngồi bên Thầy, tôi đứng dậy xá Thầy và nói: Nãy giờ học với Thầy nhiều quá rồi, giờ xin Thầy cho một chữ thôi trước khi ra về,

Thầy cười:

“BUÔNG”!

***

Tôi còn có được một bài học khác từ một bài thơ rất ngắn của Thầy: MỘNG.

Bài thơ này thầy viết năm 1980, thấy dán trên cột Thiền viện Chơn Không ở Vũng Tàu:

 

Mộng

Gá thân mộng,

Dạo cảnh mộng.

Mộng tan rồi,

Cười vỡ mộng.

Ghi lời mộng,

Nhắn khách mộng.

Biết được mộng,

Tỉnh cơn mộng.

 

(Thiền viện Chơn Không, tháng 7. 1980)

 

Gá là gán, là gắn, là ghép… tạm bợ vậy thôi.

Thân là ngũ uẩn, năm thành tố với sắc, thọ, tưởng, hành, thức.

Gắn gán ghép tạm bợ mấy thứ đó vào đâu? Vào mộng.

Gá Thân Mộng.

Mộng là ảo, là không thực. Đã gán, ghép tạm bợ, lại đặt vào chỗ không thực nữa  thì tội nghiệp quá! Nhưng để làm gì? Để múa may quay cuồng, tự tạo bao cảnh khổ đau… cho đáng kiếp!

Chịu không chịu cũng phải chịu. “Nó vậy đó”!

Như một đứa bé lắp ghép trò chơi puzzle với mấy mảnh carton tạo ra người này người nọ, con thú này thú kia, phố xá xe cộ lâu đài, rồi xóa đi, rồi lắp ghép lại ra trăm ngàn thứ đồ chơi… trong chớp mắt.

 

Thân đã vậy rồi lại Dạo trong cảnh mộng nữa thì thật đáng tức cười.

Cảnh là thanh, hương, vị, xúc, pháp,  những cái tưởng ở bên ngoài kia thực ra cũng là mộng. Nó không có thực. Nó do tâm tạo ra.

Không dễ mà ý thức được điều đó. Đấu đá tranh giành hơn thua vinh nhục trong cảnh mộng đó mà nào có biết. Khi giật mình tỉnh dậy thì nồi kê chưa chín.

Mộng tan rồi.

Đành cười thôi. Cười vỡ mộng.

Cười một mình. Nụ cười tủm tỉm của Phật chính bởi sự thấy biết đó.

Khi Phật giơ cành hoa sen lên, ai nấy đều trầm tư suy nghĩ, chỉ có lão Ca Diếp tủm tỉm cười, Phật bèn truyền ngay “Chánh pháp nhãn tạng” cho ông.

Nhưng nếu chỉ dừng ở đó, rồi tủm tỉm cười một mình thôi sao? Không.

Đó là lý do vì sao Phật rời khỏi cội Bồ đề, lang thang xuống núi.

Và vì thế bài thơ có phần thứ hai:

Ghi lời mộng.

Nhưng Ghi lời mộng mà không khéo thì người ta lại tưởng thiệt, bám vào câu chữ, vào lý thuyết suông.

Nên phải Nhắn khách mộng. Nhắn là chỉ vẽ, là khuyến khích thực hành, phải trải nghiệm tự thân. Có vậy mới mong Biết mà Tỉnh ra.

Biết được mộng.

Tỉnh cơn mộng.

Tỉnh cơn mộng chính là BUÔNG đó vậy!

Tôi thấy ở đây rất rõ tấm lòng của một vị Bồ Tát, thực hiện theo con đường 10 Hạnh nguyện Phổ Hiền.

 

Đỗ Hồng Ngọc.

(Saigon, tháng 10-2021)

 

 

 

 

Filed Under: Lõm bõm học Phật, Vài đoạn hồi ký

Thơ Trần Vấn Lệ: Cũng Đành Gió Lạc Mùi Hương

27/11/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc 6 Comments

 

 

Cũng Đành Gió Lạc Mùi Hương

Trần Vấn Lệ

 

Ảnh đính kèm

internet

Bỗng thơm như có hương ngàn / bay qua nội cỏ tới làng xóm khuya… Có ai trong gió đi về / áo bay và tóc bay kìa, đêm trăng!
Chuyện này có tự muôn năm, đêm nay lại hiện và thầm thì thơ… Chuyện tình nào cũng rất xưa, rất sau mà chẳng ai ngờ mới tinh…
Trăng vàng thêm tỏ áo xanh!  Gió thơm hai vạt thình lình dễ thương!  Lại thêm hai má rất hường, hai môi rất ngọt một nguồn suối trong…
Người về lòng tưởng đêm không, đi êm đến nỗi trăng song song người… Còn ai trên ngựa cứ ngồi, nhánh cây che khuất mặt trời cũng duyên…
Chuyện rằng khởi tự một đêm viết câu tình nhớ trao em xa mờ… cũng vì duyên khởi mà chưa trầu cau nên nỗi đường tơ mịt mùng…
Nếu xưa mà chiến tranh đừng… đâu thơm rất lạ gió rừng hỡi em?  Nếu sau đừng nghĩ có Tiên… thì câu thơ chắc không phiền lụy đâu!
Tại em, ai biểu qua cầu. tại em áo đổi sang màu hoàng hôn… Em xa gió đã hoảng hồn bay tan hết khói, đạn còn mảnh tim!
Bài thơ này tạ tình em, cũng là ta tạ tình riêng của mình… Có ai khi đã hòa bình ngẩn ngơ đến nỗi nhớ hình như thương?
Cũng đành gió lạc mùi hương, hoa thơm lối cũ hồn dường trăng sao!

(TVL)

Filed Under: Chẳng cũng khoái ru?, Những người trẻ lạ lùng

“Đêm thơm như một dòng sữa…”

25/11/2021 By Bac Si Do Hong Ngoc Leave a Comment

 

 

“Đêm thơm như một dòng sữa…”

(ĐÊM, thi tập Khánh Minh, tháng 11, 2021)

 

Đỗ Hồng Ngọc

Bỗng dưng nhớ Đêm thơm như một dòng sữa của Phạm Duy (Dạ lai hương) khi nhận được Thi tập ĐÊM của Nguyễn Thị Khánh Minh.

Hiu hiu hương tự ngàn xa
Bỗng quay về dạt dào trên hè ngoài trời khuya…

 

Đêm đâu là chốn quê nhà

Trăng ngõ nhà ta xưa

Gần hơn trăng nơi này

Mộng hơn trăng nơi này

Nên trăng vàng khắp ngõ

Hỏi trăng gần, trăng xa

Đâu là chốn quê nhà…

 

Tìm trong đêm, mây trắng

 Hỏi xem nhà ta đâu

Đêm cúi nhìn im lặng 

 

Đêm guốc mùa đi tất tả

Năm tháng năm buồn thủ thỉ

Hằn vai quang gánh nỗi niềm

Tiếng guốc vẹt mòn kiệt phố

Lắng vào đêm tiếng chân quen

Năm tháng năm buồn lựng chín

Lời ru hồn phố chắt chiu

Tiếng guốc mùa đi tất tả

Hội An thức ngủ về theo

… lục tàu xá… lục tàu xá…

 

Bỗng nhớ “Hội An đêm” của Đỗ Nghê:

Hội An đêm

Bập bềnh cơn sóng dợn

Nghìn lồng mắt chao nghiêng

Những linh hồn thức dậy

Thở cùng Hội An đêm 

(ĐN)

 

Đêm hai nửa điệu cong

Trăng trên kia

Một đường cong sáng

Nếu xóa đi không gian

Sẽ có được một vòng tròn đâu lại

Tôi và trăng

Hai nửa điệu cong

Mềm mại.

 

Thân đêm nồng nắng ủ

Mật ngọt. Lừ chiêm bao

Một giây bừng vĩnh cửu

Thầm thì, tan trong nhau…

Gợn lên từ hơi ấm

Tận cùng. Dâng hiến đất

Cúi xuống. Bao la trời

Trao nhau. Đêm diệu mật..

 

Chàng mở mắt

Và trái đất có bình minh

Nàng hỏi bằng ánh mắt thơ ngây nhất

Và đêm có đêm rằm 

Trong phút giây hạnh phúc 

Nàng nhắm mắt

Và. Đêm. Trăng mật

 

Đêm tiếng bước thời gian

Đêm qua anh cùng em

Dặm đường nghe gió biếc

Đêm nay em nhìn lên

Thấy một vầng trăng khuyết

 

Nhớ chuyện kể hình như của Tagore: người chồng có chuyến buôn xa, từ biệt vợ, nàng âu yếm đôi lần bảy lượt dặn đừng quên lúc về mua cho nàng một tấm gương tròn sáng như vầng trăng vành vạnh kia. Ngày về, chàng nhìn lên trăng, thấy một vầng trăng lưỡi liềm cong vút, vội vã mua một chiếc lược ngà…

Lại nhớ Trịnh: “Em đi qua chuyến đò, ối a con trăng còn trẻ/ Con sông đâu có ngờ, ngày kia trăng sẽ già” (Biết đâu nguồn cội).

Một nhà thơ nữ lẽ nào “đâu có ngờ” như con sông kia nhỉ?

 

Đêm rộn lòng dâu bể

Không rộn lòng dâu bể

Tỉnh thủy vô ba đào

Nếu mà không hạt lệ

Thử tâm chung bất dao…*

Nếu mà không trăng sáng

Làm sao nối xưa sau…

Cho nên Đêm Nguyễn Thị Khánh Minh đầy “rộn lòng dâu bể”, đầy hạt lệ yêu thương, cha mẹ, vợ chồng, bè bạn… quê hương xứ sở, dịch bệnh, phân ly, kỳ thị, ngăn cách, xót xa, giấc mơ em nhỏ châu Phi, giấc mơ em nhỏ Việt…

Ở Khánh Minh, thơ không chỉ là thơ mà còn là tiếng nói, còn là hạt lệ… còn là vòng tay, còn là hơi ấm từ trái tim biết đau xót nỗi đau chung:

Người đem theo nụ cười

Đi vào những biên giới

Những biên giới đôi co

Những biên giới gào thét

Bỗng nhận ra mình

Những phân chia hổ thẹn

 

Để rồi:

Nhìn trời. Thấy cái đồng không

Hét to. Lại thấy nỗi mông quạnh ngày

Sao tự nhiên đứng ở đây?

Một nơi rất lạ, cõi không nụ cười

Ngây ngô họ xúm gần tôi

Chỉ trỏ vào nụ tôi cười, ngạc nhiên

Quệt vào tôi những ánh nhìn

Hỏi tôi hạt nước mắt tìm ở đâu

Thưa, tôi nhặt ở tim đau..

 

Rồi quay về chính mình:

Soi gương thảng thốt mặt mày

Mở hai con mắt không đầy được tôi

Thốt lên ngọng nghịu những lời

Bóng trong gương hỏi, tiếng người đó chăng?

 

Đêm trái tim diệu mật

Nghe gió thỉnh hồi chuông

Từ trái tim diệu mật

Chắt chiu tâm Phật

Chuông giờ lành

Trái đất đầu thai

 

Trong thơ Khánh Minh, ngọn cỏ với Ta là một, cùng uống ánh mặt trời, cùng tỏa ngát hương thơm, cùng rúng động vì tiếng chuông chùa trên núi xa kia để hòa vào  vũ trụ mênh mông không còn phân biệt bởi căn-trần-thức nữa!

 

Cỏ nhé. Ta nằm xuống

Cỏ nhé. Ta cùng uống

Vô lượng ánh mặt trời

 

Cỏ nhé. Ta đầy hương

Của nồng nàn thơm giấc

Đưa nhau đến ngọn nguồn…

 

Không thể không nhớ lữ khách nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San làm xao động giấc mơ…

Cô Tô thành ngoại Hàn San tự,
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền.

[Thuyền ai đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San]

(Phong Kiều Dạ bạc, Trương Kế)

 

***

Đêm thơm không phải từ hoa

Lung linh trăng lại về nữa

Cánh gió đưa hương ngả đầu mây phất phơ…

Đêm thơm không phải từ hoa

Mà bởi vì ta thiết tha tình yêu Thái Hoà…

(Dạ lai hương, Phạm Duy)

 

Phải, “mà bởi vì ta thiết tha tình yêu Thái Hoà…” đó vậy./.

ĐHN,

Saigon 24.11.2021)

……………………………………………….

(*) Ý đạo, Nguyễn Du

 

Filed Under: Góc nhìn - nhận định, Nghĩ từ trái tim, Đọc sách

  • « Go to Previous Page
  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to page 3
  • Go to page 4
  • Interim pages omitted …
  • Go to page 108
  • Go to Next Page »

Thư đi Tin lại

  • Lịch “Trò chuyện, giao lưu…”
  • Lại đính chính: “SAIGON BÂY GIỜ”
  • ĐÍNH CHÍNH: BSNGOC không phải là BS ĐỖ HỒNG NGỌC
  • Đính chính: BS NGỌC không phải là Bs Đỗ Hồng Ngọc
  • bsngoc đã lên tiếng đính chính
  • Thư cảm ơn và Đính chính về FACEBOOK Bác sĩ NGỌC
  • ĐÍNH CHÍNH: Bài viết "TÀN NHẪN" không phải của Bs Đỗ Hồng Ngọc

PHẬT HỌC & ĐỜI SỐNG

Nguyễn Hiền-Đức: Tập tuyển CÀNH MAI SÂN TRƯỚC

Minh Lê: Học Phật qua thơ Đỗ Hồng Ngọc

TẠP GHI (Lõm bõm… Kỳ 4b)

Tạp Ghi (lõm bõm… kỳ 4): Mười Hạnh Phổ Hiền

TẠP GHI (Lõm bõm…) kỳ 3

Tạp Ghi (Lõm bõm kỳ 2)

TẠP GHI (Lõm Bõm)

Nguyễn Xuân Thiệp: VỴ ƠI…

Truyện Phan Tấn Hải: QUÊN NHAU LÀ CHUYỆN KHÓ

Thêm một Tuổi Mới

Xem thêm >>

Chuyên mục

  • Một chút tôi
    • Một chút tiểu sử
    • Ghi chép lang thang
    • Các bài trả lời phỏng vấn
    • Vài đoạn hồi ký
  • Thư đi tin lại
  • “.com”… 2 năm nhìn lại!
  • Góc nhìn – nhận định
  • Ở nơi xa thầy thuốc
    • Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng
    • Săn sóc con em ở nơi xa thầy thuốc
    • Nuôi con
    • Thầy thuốc và bệnh nhân
    • Hỏi đáp
  • Tuổi mới lớn
    • Viết cho tuổi mới lớn
    • Bỗng nhiên mà họ lớn
    • Bác sĩ và những câu hỏi thường gặp của tuổi mới lớn
    • Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò
    • Hỏi-đáp
  • Tuổi-hườm hườm
    • Gío heo may đã về ….
    • Già ơi….chào bạn
    • Chẳng cũng khoái ru?
    • Những người trẻ lạ lùng
    • Thư gởi người bận rộn
  • Lõm bõm học Phật
    • Nghĩ từ trái tim
    • Gươm báu trao tay
    • Thiền và Sức khỏe
    • Gì đẹp bằng sen?
  • Thư cho bé sơ sinh và các bài thơ khác
  • Đọc sách
  • Nghiên cứu khoa học, giảng dạy

Bài viết mới nhất!

  • Mười Hạnh Bồ-Tát PHỔ HIỀN
  • Trần Thị Trúc Hạ: TÌNH BẠN
  • Nhớ Nhà Văn VÕ HỒNG với nỗi… “Cô Đơn Uy Nghi”
  • Quán Văn: NHỚ VÕ HỒNG
  • LÊ KÝ THƯƠNG VÀ NHỮNG NGƯỜI BẠN VĂN CHƯƠNG

Bài viết theo tháng

Ý kiến bạn đọc!

  • Bac Si Do Hong Ngoc trong Buổi trò chuyện về Thiền “Quán Niệm Hơi Thở”
  • Cao Huy Khiem trong Buổi trò chuyện về Thiền “Quán Niệm Hơi Thở”
  • Bac Si Do Hong Ngoc trong “Xả”… stress !
  • “Xả”… stress ! | suonglamportland trong “Xả”… stress !
  • Phan Công Khương trong Nguyễn Mậu Pháp: CẢM NHẬN  “VỀ THU XẾP LẠI…”
  • Bac Si Do Hong Ngoc trong Có một “nghệ thuật”… ngủ!
  • Ngọc Trâm trong Có một “nghệ thuật”… ngủ!
  • Sách mẹ đọc - Thư gởi người bận rộn - Bs. Đỗ Hồng Ngọc - Blog Nuôi Dạy Con trong Chữ “NHÀN”
  • Bac Si Do Hong Ngoc trong Thư gởi bạn xa xôi (4): LỤC BÁT
  • Bac Si Do Hong Ngoc trong Hãy vui với tuổi vàng của mình

Cùng một tác giả

  • 0
  • 1
  • 1
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6

Thống kê

Nhà tài trợ

biệt thự vũng tàu
biệt thự vũng tàu cho thuê | biệt thự vũng tàu cho thuê theo ngày giá rẻ | cho thuê biệt thự vũng tàu có hồ bơi
© 2009 - 2016 Trang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc. Phát triển & Hỗ trợ kỹ thuật bởi SGC.
Trích dịch nội dung để dùng trong nghiên cứu, học tập hay dùng cho cá nhân đều được tự do nhưng cần phải chú thích rõ nguồn tài liệu và đối với các trích dịch với mục đích khác, cần phải liên lạc với tác giả.
  • Một chút tôi
    ?
    • Một chút tiểu sử
    • Ghi chép lang thang
    • Các bài trả lời phỏng vấn
    • Vài đoạn hồi ký
  • Thư đi tin lại
  • “.com”… 2 năm nhìn lại!
  • Góc nhìn – nhận định
  • Ở nơi xa thầy thuốc
    ?
    • Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng
    • Săn sóc con em ở nơi xa thầy thuốc
    • Nuôi con
    • Thầy thuốc và bệnh nhân
    • Hỏi đáp
  • Tuổi mới lớn
    ?
    • Viết cho tuổi mới lớn
    • Bỗng nhiên mà họ lớn
    • Bác sĩ và những câu hỏi thường gặp của tuổi mới lớn
    • Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò
    • Hỏi-đáp
  • Tuổi-hườm hườm
    ?
    • Gío heo may đã về ….
    • Già ơi….chào bạn
    • Chẳng cũng khoái ru?
    • Những người trẻ lạ lùng
    • Thư gởi người bận rộn
  • Lõm bõm học Phật
    ?
    • Nghĩ từ trái tim
    • Gươm báu trao tay
    • Thiền và Sức khỏe
    • Gì đẹp bằng sen?
  • Thư cho bé sơ sinh và các bài thơ khác
  • Đọc sách
  • Nghiên cứu khoa học, giảng dạy
  • Nhận bài mới qua email