SẾN GIÀ NAM
Thấy tôi đứng loay hoay tìm kiếm mãi trên các kệ đầy nhóc băng đĩa ngổn ngang, cô bé bán hàng đến gần hỏi:
– Bác muốn kiếm loại nào?
– Nhạc. Nhạc xưa.
Cô đọc vài cái tên gì đó…
– Không. Xưa hơn nữa kìa. Chừng nửa thế kỷ trước. Có không?
– Bác chờ con lấy.
Một lúc, cô mang ra một cái… giỏ, đúng hơn là một cái rổ to, hình chữ nhật, chứa hàng ngàn đĩa CD, buộc dây thun từng cộc nói bác lựa đi.
Tôi giật mình thấy trên thành rổ dán mấy mảnh giấy viết tay bằng chữ in khá to: SẾN GIÀ NAM.
Tuần trước, vào một siêu thị ở một tỉnh miền Đông nọ tôi thấy nơi người ta bán băng đĩa có rất nhiều rổ đựng các thứ, được phân loại như có rổ phim hành động, phim kinh dị, phim Mỹ, phim Hồng Kông… và đặc biệt có hai rổ ghi: Nhạc sến nam, Nhạc sến nữ. Tôi định mua vài thứ xem sao, nhưng thấy kỳ kỳ nên thôi. Tuy vậy, tôi cũng học được vài từ mới. Có điều ở cửa hàng này, một cửa hàng bán băng đĩa khá lớn ở Thành phố có cách phân loại độc đáo hơn: Sến Già Nam. Tôi đoán đây là loại nhạc “sến” dành riêng cho nam giới “già”!
– Có Sến Già Nữ không cháu? Tôi tò mò.
– Dạ có. Bác kiếm xong Sến Già Nam con đưa Sến Già Nữ ra bác lựa!
Thì ra nam nữ đây không phải khách hàng mà là ca sĩ. “Sến” do “nam” ca sĩ hát cho người “già” nghe thì gọi là … Sến Già Nam v.v…Tiếng Việt ta thiệt hay! Nhớ lần ra Hà Nội năm xưa, người ta giới thiệu tôi một xí nghiệp có tên là Xí nghiệp Cao Xà Lá. Hỏi “Cao xà lá” là cái gì? Là Cao su, Xà bông và thuốc Lá, gọi tắt Cao Xà Lá!
Tôi vừa tủm tỉm cười vừa lựa đống băng đĩa trong rổ Sến Già Nam, chọn được vài đĩa. Nhiều khi cả đĩa chỉ có một bài ưng ý. Thôi vậy cũng được. Có một bài mình thích là quý rồi ! Tôi hỏi còn Sến Già Nữ đâu? Cô bưng ra một rổ Sến Già Nữ nữa và nhìn tôi có vẻ nghi tôi mê cô ca sĩ nào đó của năm mươi năm trước!
“Sến” là gì ? Người ta bảo là do chữ Marie sến, tức người giúp việc, người ở đợ, con sen, người nhà quê, ít học. Nhạc sến là nhạc… tầm thường, nhà quê mà các cô gái này thường hát hỏng để trải tâm sự nỗi lòng khi vô công rỗi việc.
Đã có những bài báo, những tranh luận sôi nổi về thứ nhạc « sến hay không sến” này. “Sến” mà sao người ta thuộc, người ta khắc cốt ghi tâm? “Sến” mà sao người ta cười người ta khóc?… Gần đây trên mạng, nhiều bạn trẻ « còm » rằng nhờ “sến” mà nuôi dưỡng được tâm hồn trong một thế giới vô cảm, và có bạn còn rất tự hào rằng đã sưu tầm được hàng ngàn bản nhạc « sến » để làm của quý!
Còn tôi, tôi chỉ biết nhạc hay hay dở với mình mà thôi. Hay là thứ làm tôi “rung động sáu cách” (nhãn nhĩ tỷ thiệt thân ý)…, còn dở là nhạc “nghe không vô” !
Chiều làng em của Trúc Phương chẳng hạn, với tôi là một bài hay, không chỉ rất lãng mạn “khói lam buồn như muốn ngừng thời gian” mà còn do tác giả viết bài này lúc ở Bình Tuy, quê tôi, cho một cô gái mà tôi có lẽ cũng quen biết.
Anh ơi nhớ về thăm thôn xưa,
Để nghe tiếng ngọt ngào ru bóng dừa
Xa xôi bước người anh lữ thứ
Nhớ thương hoài câu hát chiều làng em..
Còn Mộng ban đầu của Hoàng Trọng làm sao quên được:
Trông em mừng vườn cau
Trái mập tròn xuân mới
Bỗng me cười me nói
Con bé lớn thật mau
Mai mốt mẹ ăn trầu
« Mai mốt mẹ ăn trầu » bây giờ không còn nữa nên « đám trẻ » không biết là phải rồi. Còn những trái cau « mập tròn xuân mới » cũng khó kiếm ! Bây giờ là bưởi, là dưa hấu cả rồi!
Rồi Lối về xóm nhỏ của Trịnh Hưng
Có những chiều hôm
Trời nghiêng nắng xế đầu non
Nắng xuống làng thôn
Làm cho đôi má em thêm giòn
Lúa đã lên bông
Mắt già tươi sáng thôi chờ mong
Tiếng hò cô gái bên Cửu Long
Mơ rằng mai lúa lên đầy bông…
hay Tình lúa duyên trăng của Hoài An
Quê hương ta đất xưa vốn nghèo
Nhưng giàu tình thương nhau
Biết yêu lúa mầu xa cuộc đời cơ cầu
Gái trai biết làm tròn lời thề khi ban đầu
Tôi không hiểu vì sao những lời ca đầy tình quê hương, đất nước, tình gia đình, tình gái trai « biết làm tròn lời thề khi ban đầu» như vậy mà « sến » được ?
Hà Đình Nguyên trong một bài báo về vấn đề nhạc sến đã viết: « …nhưng không biết do đâu mà hầu như tất cả các bản nhạc được sáng tác trước 1975 – nhất là những bản có điệu boléro, rumba… đều bị quy là nhạc sến (tiếng “sến” được hiểu theo nghĩa dè bỉu, mỉa mai, khinh thị…).
… nhưng sẽ thật sai lầm khi quan niệm “nhạc sến” với hàm ý khinh thị, chê bai bởi trong dòng nhạc bình dân này có rất nhiều tuyệt tác mà chưa chắc các nhạc sĩ dòng nhạc “hàn lâm” đã sáng tác được, như: Khúc ca ngày mùa (Lam Phương), Hoài thu (Văn Trí), Xóm đêm (Phạm Đình Chương), Ai lên xứ hoa đào (Hoàng Nguyên), Nắng chiều (Lê Trọng Nguyễn), Đường xưa lối cũ (Hoàng Thi Thơ), Nửa đêm ngoài phố (Trúc Phương), Thương hoài ngàn năm (Phạm Mạnh Cương), Nắng lên xóm nghèo (Phạm Thế Mỹ)… »
Còn nhà thơ Đỗ Trung Quân có một bài thơ được Vũ Hoàng phổ nhạc rất hay tên Phượng Hồng có lần bực mình :
“Nói chú đừng giận, bài Phượng Hồng phổ thơ của chú sến chảy nước”, chàng trai 20 tuổi tóc tai kiểu hip-hop nói thẳng thừng. …Thế hệ trẻ 8X hôm nay không thể tin nổi, không thể chấp nhận nổi có một gã nào đó trạc tuổi mình suốt một năm dài ngồi cạnh bàn, học cùng lớp để ý cô bạn gái mà vẫn cứ: “bài thơ còn trong cặp… giữa giờ chơi mang đến lại mang về…”. Nhát gái đến thế, “yếu” đến thế thì “sến” là cái chắc. Bây giờ, chỉ cần một cú nhắn tin chớp nhoáng là alê hấp! Ra cà phê hộp ngồi ngay. Yêu à? Tỏ tình à? Đây, nhanh gọn lẹ: “Anh là number one, vừa đẹp trai lại vừa dễ thương…”. Không yêu nữa cũng chẳng sao: “thà như thế, thà rằng như thế…”. Đỡ lôi thôi, đỡ mất thì giờ, khỏi mang tiếng “sến”…
******
Gần đây nhiều ca sĩ bắt đầu quay về với nhạc « sến » có lẽ để đáp ứng nhu cầu tình cảm của con người trong một thế giới ngày càng vô cảm chăng! Có điều, vì sến… thiếu gốc nên nhiều khi hát sai mà không hay. Chẳng hạn « Đêm qua chưa mà trời sao vội sáng » trong Chiếc lá cuối cùng của Tuấn Khanh, có ca sĩ hát ngon lành « đêm chưa qua mà trời sao vội sáng » ! Qua chưa với chưa qua khác nhau xa quá ! Cũng như « Bây giờ tháng mấy rồi hỡi em » của Từ Công Phụng mà hát thành « Bây giờ mấy tháng rồi hỡi em ? »… thì nguy tai !
Tôi vẫn còn nhớ những đêm ngồi nghe Tuấn Khanh đàn piano dưới chân cầu sắt Đa Kao trong một quán cà phê nhỏ chênh vênh…
Đêm qua chưa mà trời sao vội sáng
Một đàn chim cánh nhỏ chở mùa sang
Chiều vào thu tiễn em sầu lạnh giá
Lá trên cành từng chiếc cuốn bay xa …
(xin đừng nhầm với Tuấn Khanh, Hoài An, các nhạc sĩ nổi tiếng hiện nay!)
Tôi chắc rồi một hôm nào đó cậu trai 8X kia sẽ tìm đến bản nhạc “sến chảy nước” nọ và rồi 8X sẽ được thay thế bởi 9X, 0X… Rồi sẽ có những người tìm đến Sến Già Nam, Sến Già Nữ như tôi hôm nay cho mà coi!
Không lâu lắm đâu! Hãy đợi đấy!
Đỗ Hồng Ngọc
(Saigon 3.3.2013)
Bài viết đọc vui mà ý nhị. Từ những mảnh vụn trăm màu của cuộc sống, trang web này thành chiếc kính vạn hoa. Chỉ cần xoay thôi, một thế giới diệu kỳ sẽ hiển hiện.
Hì, một từ thật “đắt”: sến già nam. Và khi đọc đến sến già nam = nhạc sến + ca sĩ nam + cho người “già” nghe, thì không thể không cười vì quá thú vị. Phải một người “sến xúa” dữ lắm mới để ý và viết ra được cái độc đáo của từ ngữ dân gian “sến già nam”! Cảm ơn Anh!^^
Thưa anh Ngọc, đề tài nầy hy vọng được đưa vào văn học, vì biết đâu trăm năm nữa có thể trờ thành nhạc dân gian chăng. Mấy bài nhạc anh trích, trong tủ nhạc gia đình được em xếp vào nhạc Xưa, nhạc Quê Hương. Nhạc Sến, được chúng em đổi thành nhạc Mùi (để không phân chia giai cấp!), điệu bolero chậm, lời hát dễ hiểu, nghe sao hiểu vậy, không cần thắc mắc suy nghỉ , nhạc diệu đơn giản, nhạc dễ hát theo, khi hát giọng kéo cho mướt ra, “mùi” hết chỗ …
– Hai đứa giận nhau (của Hoài Linh)
Giận hờn hai hôm dài như một tháng
Ghét anh đôi ba bữa bằng năm tròn
Một người ra đi một người ghé nón
Nắm tay hết giận hết hờn để giấc mơ thôi chập chờn
– Nhẫn Cỏ Cho Em (Vinh Sử)
Anh nghèo nên chẳng nhẫn kim cương
Tặng em theo sính lễ tơ hồng
Thì đây anh đan nhẫn cỏ
Tặng em coi như bỏ ngõ
Lòng anh chắc em đã biết
Anh nghèo em cũng chẳng hơn anh
Nhận anh trao nhẫn cỏ chân thành
– Được Tin Em Lấy Chồng (của Châu Kỳ)
Được tin em lấy chồng,
Lòng anh buồn biết mấy.
Được tin em có chồng,
Chắc người từ độ ấy
Còn thương tiếc khôn nguôi
Giờ em đi lấy chồng,
Còn đâu mà trông ngóng.
Nhạc Sến, mặc dù rất phổ thông nhưng nhiều nhạc sĩ nồi tiếng đương thời đôi khi phải lấy tên hiệu lạ (để giấu khỏi bị xuống cấp chăng?), như nhạc si4ỉ Anh Bằng một lần tâm sự.
– Lần Đầu Lần Cuối (của Vũ Chương & Dạ Cầm – tức Anh Bằng)
Ðừng khóc nữa, đừng khóc nữa em
Thôi về đi, về đi, về đi, kẻo người ta chờ, kẻo người ta mong.
Kìa một chiếc xe hoa đang chờ em đó.
Một bó hoa như đón như mời.
Em về đi, em về đi mừng ngày vu qui.
Có những bài hát thời đó nghe rất sến, nhưng bây giờ nghe không sến nữa (vô thường ;>)
– Thành Phố Buồn (của Lam Phương)
Thành phố nào nhớ không em?
Nơi chúng mình tìm phút êm đềm
Thành phố nào vừa đi đã mỏi
Đường quanh co quyện gốc thông già
Chiều đan tay nghe nắng chan hòa
Nắng hôn nhẹ làm hồng môi em
Mắt em buồn trong sương chiều..
Anh thấy đẹp hơn ..
– Nó (của Anh Bằng )
Thằng bé âm thầm đi vào ngõ nhỏ
Tuổi ấu thơ đã mang nhiều âu lo
Ngày nó sống kiếp lang thang
Ngẩn ngơ như chim xa đàn
Nghĩ mình tủi thân muôn vàn
Mẹ nó ra đi khi còn tấm nhỏ
Một chén cơm chiều nhưng lòng chưa no
Ha ha,
Bác sỹ làm con liên tưởng đến loạt film hoạt hình “Hãy đợi đấy ! Ну, погоди !” thuở bé xem mê tít ^^
Cá nhân con thì thấy cảm nhận được hay hoặc không hay ( chứ không phải dở ) là do người nghe và tác giả ( và cũng một phần là ở Ca sĩ ) có từng ở trong hay cảm nhận được cái bối cảnh mà bài hát được sáng tác hay đề cập đến hay không.. ngoài chuyện thuần túy về mặt nghệ thuật ca từ, hòa âm, phối khí người có chuyên môn mới có thể đưa ra lời bình… thì nếu bài hát vẽ nên cho ai đó được một khoảng trời xanh, một góc sân trường đỏ hoa và nắng hay những gốc cây phượng, me nơi có những cô nữ sinh áo dài trắng e ấp nhưng mắt lúng liếng trêu tim những anh học trò với những “bài thơ mang đến lại mang về”… chắc hẳn ai đó từng là anh học trò, cô nữ sinh ấy sẽ đều thấy hay phải không bác sỹ ?
Cám ơn Bác Ngọc đã trích dẫn một đoạn viết của em. Bọn em mỗi khi lai rai ( nhất là ngồi với anh em báo giới) là vỗ đàn thùng hát Boléro. Hôm nào Bác dựng bàn đi, em rủ các chiến hữu Đoàn Thạch Biền, Nguyễn Đông Thức, Lê Minh Quốc, Lê Minh Đức…tới hát. Không lấy thù lao !
Đa tạ HĐN. Mình không biết nhậu bạn ơi!
Cũng như BS DHN tôi là một nhà giáo nay đã “hưu” rất ưu tư về cai mà những người trẻ tuổi hôm nay gọi là “SẾN”.Hình như họ xem những bài hát Bolero là ủy mị, là rẻ tiền không đáng được hát lên bởi những người “trí thức”Tôi đọc bài nầy trên Việt Studies của Trần Hữu Dũng , Save để làm kỷ niệm .Giờ thì cũng đã 70 nên những bài hát mà BS nhắc lại đã ăn sâu vào tim óc.Những lúc ngồi buôn một mình tôi cũng hay “nho nhỏ” nhớ lại những ngày xưa thân ái qua các bản nhạc”Sến già nam”HY vọng sẽ được đọc những bài ngắn ý nhị như”SẾN GIÀ NAM” nữa nhé Đỗ Nghê ơi!
Đa tạ. Quả là “cùng một lứa” nên quen biết cả Đỗ Nghê. Thân mến,
Trên mạng Tôi đọc thấy bài viết của Bs Đỗ Hồng Ngọc “Sến già nam”.
Thấy Bs phải mất công đi tìm mua C.D nhạc cũ, tại sao Bs không tìm nghe nhạc muốn nghe ở ngay trên computer của Bs ở nhà ?
Có rất nhiều khả năng và phuơng tiện để chúng ta tìm nhạc ưa thích:
Vào http://www.Youtube.com
(….)
CHÚC BS VÀ GIA ĐÌNH HẠNH PHÚC AN VUI .
Có một đêm cảm thấy cô đơn cùng cực em đã tìm đến trang web của Thầy mong được một lời khuyên và thiệt tình em đã cảm động đến rơi nước mắt khi nhận được trả lời của Thầy chỉ sau đó một ngày, dù bận bao nhiêu Thầy cũng không bỏ rơi người học trò mà Thầy chưa biết mặt. Giờ đây, em lại càng ngưỡng mộ tính lạc quan của Thầy hơn khi đọc “Sến già nam”, một đoạn văn hết sức dí dỏm nhưng lại rất sâu sắc uyên bác.Có lẻ Thầy không biết Thầy đã giúp em rất nhiều khi tìm lại được niềm vui trong cuộc sống và đang dần dần từ bỏ những viên thuốc an thần tai hại. Em xin cám ơn Thầy rất rất nhiều và mong Thầy luôn dồi dào sức khoẻ.
hihi, hay quá chú ạ. Chú thâm nhập đời sống hiện đại, và tìm về lối xưa, rồi dự báo tương lai của một trào lưu với những từ ngữ thật hóm hỉnh và ý nhị.
Cám ơn chú đã mở mang kiến thức cho tụi con
Sến già nam – nữ, thật quấy
Mới nhắc đến con hôm qua, nhân nói về chuyến đi Yên Tử năm xưa. Lâu quá không tin tức, cũng hơi lo, tuy thỉnh thoảng vẫn thấy con xuất hiện trên O2TV và vẫn rất trẻ. Những bài chú trích trong “SGN” có thể con không biết? Nếu biết thì thú lắm!
Con là thế hệ 9x đây, và mình cũng đang bị cái gọi là “Sến, Già, Nam (Nữ)” làm cho say mê đến quên cả thời gian!
Thẳng thắn mà nói thì đúng là nhạc thế hệ trước có giai điệu hay và nội dung rất ý nghĩa! Nghe một lần là nhớ mãi, ca sĩ cũng như ca khúc thì còn mãi với thời gian. Còn nhạc bây giờ có mấy bản tồn tại được 1 năm đâu!
Con vẫn tôn vinh và trân trọng thể loại nhạc gọi là “Sến, Già” này :))
Đọc bài của Thầy viết,em thèm quá một buổi nào đó,được ngồi nghe và hát nhạc xưa xưa…Thầy dành cho những người yêu nhạc xưa,yêu mến nhau…một buổi tối đi Thầy!Thầy hú một tiếng,em rủ bạn bè làm “ban tổ chức” liền,nhóm nhỏ nhỏ thôi ạh để hâm nóng con tim,làm ấm lại lòng người,thầy ơi!
Lâu quá em không được rơi lệ vì nghe điệu nhạc tình cảm bên cạnh những con người lãng mạn …thèm quá thấy ah!
Em Ngọc.Học trò của Thầy và Cô Oanh.
Cảm ơn em và các bạn trẻ. Hôm nào tụi em cứ tổ chức, thầy sẽ đến. Nhưng nhớ, thầy chỉ biết nghe chớ không biết hát!
Kính thưa Bác sĩ
Con tên là Mỹ Dung, xướng ngôn viên Ban phát thanh Vietnamese Youth Program, của Đài phát thanh Đa Sắc tộc 4EB Global ở Brisbane, Australia.
Trong chương trình Chủ Nhật 30/05/2021, chương trình phát thanh chúng con có mạn phép dùng bài viết “Sến già Nam” của Bác sĩ, con xin được phép gửi đường link bác sĩ nghe chơi cho vui.
https://www.4eb.org.au/shows/vietnamese-youth-program/
(Bác sĩ click chọn chương trình theo thứ tự ngày tháng được liệt kê)
Con xin thay mặt toàn Ban Biên Tập VYP chân thành cảm ơn bác sĩ thật nhiều.
Xin kính chúc bác sĩ luôn thân an tâm lạc, vạn sự cát tường.
Kính thư
P/S: Con cũng xin lỗi là do văn đọc cho thính giả nghe nên có vài chỗ thêm chút từ đệm cho thính giả dễ hình dung. Xin bác sĩ rộng lòng tha thứ.
Cảm ơn Mỹ Dung và các bạn VYP. Tôi không biết làm sao nghe được bài Sến Già Nam.
Kính thưa Bác sĩ
Bác có thể nghe từ đường link sau đây: (Bác có thể click vào, hoặc copy đường link và paste vào vào google để tìm)
https://www.4eb.org.au/shows/vietnamese-youth-program/
Sau khi vào đường link, sẽ hiển thị một danh sách các chương trình theo thứ tự ngày tháng. Chương trình có bài “Sến già nam” là ngày 30/05/2021.
Con thay mặt Ban Biên tập VYP cảm ơn Bác sĩ rất nhiều.
Nay kính
Mỹ Dung
Kính thưa Bác sĩ
Bác có thể rê chuột vào chỗ hiển thị đường link:
https://www.4eb.org.au/shows/vietnamese-youth-program/
Sau khi hiển thị danh sách các chương trình, bác rê chuột vào chương trình muốn nghe và bấm Play (dấu tam giác ngay đầu bên trái mỗi chương trình)
Nay kính
MD
Cảm ơn Mỹ Dung và các bạn VYP. Bác đã vào nghe được, nhưng nghe bị đứt quảng từng đoạn (không liên tục?) không hiểu tại sao. Người đọc tốt, “diễn cảm” khá hay đó, nhưng người hát thì… tệ, hát trật và không hay. Phải chi tìm được một người hát khá thì… sẽ tuyệt hơn. ĐHN.
Kính thưa bác sĩ
Con rất vui vì bác đã nghe được. Chắc đứt quãng có thể là do đường truyền Internet bị problem sao đó. Dạ còn hát là hai xướng ngôn viên tụi con ‘hát’ luôn. Dạ rất xin lỗi bác sĩ là tụi con đã hát dở quá, hi…hi…
Chúc bác cuối tuần vui vẻ
MD