12 năm bản dịch Nhật ngữ “GIÀ ƠI… CHÀO BẠN!”

Ghi chú: Ngày mai, 15.9.2013 Kazuo Minagawa (Giai Xuyên Nhất Phu) về hưu ở tuổi 65. Cách đây 12 năm, anh đã dịch cuốn Già Ơi… Chào Bạn! của tôi sang tiếng Nhật – do Nhà xuất bản SOSHISHA Tokyo ấn hành – để chuẩn bị cho… ngày này! Mới thôi mà đã 12 năm! Nhân dịp này, tôi muốn ghi lại đây “Lời dịch giả” của anh (do thầy Nguyễn Văn Thắng dịch sang tiếng Việt) để kỷ niệm và chúc anh những ngày tới luôn an vui, hạnh phúc.

Tấm ảnh chúng tôi café với nhau ở Saigon Center năm 2011, cũng là kỷ niệm 10 năm ngày ra mắt bản Nhật ngữ cuốn “Già Ơi… Chào Bạn!”. Quả thật bọn tôi lúc này đều… trông già hơn so với 10 năm trước! Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

LỜI DỊCH GIẢ

Giai Xuyên Nhất Phu

 Quyển sách này là bản dịch tiếng Nhật từ quyển Già ơi Chào Bạn của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, công tác tại Bệnh viện Nhi Đồng Tp. Hồ Chí Minh. Tại Việt Nam, sách này xuất bản cuối năm 1999, và từ đó được tái bản nhiều lần. Gần đây sách trở thành đề tài bình luận rất được độc giả khen ngợi, cho nên bản in được hiệu chỉnh lần thứ hai và tái bản tiếp.

Vợ tôi là người Việt Nam, sinh tại Saigon, hàng năm vào dịp Tết đều trở về Saigon thăm song thân. Năm ngoái cũng theo thông lệ: sau gần hai tháng bên song thân, vợ tôi trở về Nhật và món quà duy nhất mà nàng tặng tôi chính là tác phẩm này của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc.

Thật ra vào ngày sinh nhật 50 tuổi của tôi cách đây ba năm, tôi đã nhận được từ nhạc mẫu một món quà sinh nhật là quyển sách Gió Heo May Đã Về cũng của BS Đỗ Hồng Ngọc viết. Được biết đây là tác phẩm rất thú vị nổi tiếng bấy giờ tại Saigon, nên tôi ráng tranh thủ đọc vào những lúc ngồi trên xe điện trên đường đi làm hoặc về nhà. Quả là quyển sách rất hay. Sách nói về nổi ngậm ngùi của cánh đàn ông trung niên, chiều tàn bóng xế có khói mà không có lửa, hay chim vào trong tay mà không cất cánh được (1), hay thiếu vitamin tình yêu, v.v. Khi tôi tìm hỏi thì phát hiện tác giả trạc tuổi bà nhạc tôi, và nhà ông cũng gần nhà ông bà nhạc tôi. Ngoài là Bác sĩ Nhi khoa, ông từ lâu đã viết văn và tiểu luận với giọng văn nhẹ nhàng thanh thoát. Phần lớn độc giả miền Nam rất ái mộ sách của ông. Cuốn Chăm sóc con cái (2) dày cộm của ông viết, vợ tôi đã xem không rời trước khi hạ sinh cháu bé. Nghe nói quyển sách dưỡng nhi này xuất bản lần đầu tại Việt Nam năm 1974 và từ đó vẫn liên tục tái bản.

Tôi đã bắt đầu đọc tác phẩm Già Ơi Chào Bạn, và nó còn hay hơn quyển Gió Heo May Đã Về trước đây. Vì tôi cũng đang có tuổi, nên không chừng tác phẩm mới này đã làm tôi thấm thía hơn. Dù thế nào chăng nữa, tôi cũng rất vui vì đã thu lượm được nhiều câu nói dí dỏm khôi hài của tác giả mà tôi tâm đắc vô cùng. Tôi vỗ vào đùi và thốt lên: À! Đúng rồi, nó buộc mình phải suy tính về cách giải quyết bản thân. Còn chừng 10 năm chuẩn bị cho tuổi về hưu. Vẫn biết thế, nhưng để nói cho khéo léo thì tôi còn cảm thấy ngại ngùng lắm.

Câu chuyện của một cao thủ 88 tuổi về thâm hô hấp, trong khi đi máy bay 2 tiếng đồng hồ từ Hà Nội đến Tp. Hồ Chí Minh ông chỉ thở có 60 lần. Lại có một chuyện vui, bác sĩ nọ nói với một bệnh nhân 60 tuổi nghiện thuốc lá: “Nếu ông không hút thuốc thì bây giờ ông đã được 80 tuổi rồi”. Lại có các giai thoại: có đôi vợ chồng già sống rất khắng khít hạnh phúc với nhau dù ông nói gà bà nói vịt, nhưng đến khi dùng máy trợ thính thì họ lại cãi vả nhau suốt ngày. Những chuyện vui về tuổi già như vậy tôi rất hiếm gặp.

Quyển sách này còn trình bày quan điểm của các nhà y học bao gồm các lời khuyên thiết thực cho người cao niên thí dụ như siêng thăm viếng nhau, hỏi han sức khỏe của nhau yếu kém ra sao, v.v. Những lời khuyên pha lẫn giọng dí dỏm gây tiếng cười thoải mái. Tác giả cho rằng có thể có những điều sâu kín huyền bí trong cách thức chúng ta già đi.

Trong sách tràn đầy các ảnh minh họa rất ý nghĩa. Thật vui mắt. Nghe nói các ảnh minh họa này là do chính tác giả chấm ngón tay vào mực và vẽ ra. Tuy vậy, chúng rất lôi cuốn và thích hợp với văn khí vui tươi dí dỏm bàng bạc trong sách này.

Sau khi đọc xong quyển Già Ơi Chào Bạn, tôi đã quyết tâm giới thiệu tác phẩm này cho công chúng Nhật Bản. Hiện nay tại Nhật, càng nhiều người quan tâm đến cách sống khi già hoặc tuổi về hưu nên càng có nhiều sách về chủ đề này đã xuất bản. Trong số ấy, quyển sách của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc là mới lạ và nổi bật hơn cả. Vả lại, điều quý nhất là bí quyết dưỡng sinh của vị lão nhân Việt Nam này. Phải chăng đây cũng là điều đáng quan tâm cho những người đang chào đón tuổi già tại Nhật vốn đang chịu cảnh suy thoái kinh tế. Dĩ nhiên so với Nhật, Việt Nam là một quốc gia nghèo hơn nhiều, nhưng người Nhật khi du lịch Việt Nam đã rất ngạc nhiên rằng người Việt “nghèo” mà luôn khỏe mạnh; sự thông minh rạng rỡ trên các gương mặt tươi cười. Đúng thế, người Việt thật sự đều khỏe mạnh.

Nếu điểm qua các sách liên quan Việt Nam đang bán ở Nhật, người ta thấy nhiều quyển có nội dung nặng nề về chiến tranh Việt Nam, cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, các cuộc cách mạng, nạn nhân chiến tranh v.v. Còn các sách giúp hiểu biết về căn nguyên sự lạc quan tươi tắn của người Việt thì rất ít. Thế nhưng các nhân sinh quan và kiến thức đặc thù của người Việt đã chịu ảnh hưởng sâu đậm văn hóa Trung Hoa và Pháp. Nếu ngày nay Nhật cũng chịu ảnh hưởng phương Tây và Trung Hoa giống như thế thì Việt Nam và Nhật phải chăng sẽ không có khoảng cách quá xa. Như vậy, giữa người Việt khỏe mạnh thông minh so với người Nhật có thể bị ảm đạm trong tương lai thì sự khác biệt nằm ở đâu nhỉ?

Nếu theo quyển sách in mộc bản Truyền ngôn của thổ dân Amazon của tác giả Nam Nghiên Tử, xuất bản vào mùa xuân năm ngoái, thì ngôn ngữ của một số bộ tộc không có thì quá khứ hay vị lai, chỉ có thì hiện tại thôi. Như vậy họ không có nỗi bi quan cho tương lai hay niềm hối tiếc cho chuyện đã qua. Mọi thứ đều trôi đi ở mật độ dày đặc và chỉ tập trung vào hiện tại. Vì họ không đong đếm tuổi tác nên cứ diên niên tươi trẻ. Những biểu hiện tình cảm như giận dữ, cười khóc thì nhiều, nhưng họ không hề có các khái niệm như hạnh phúc may mắn hay bất hạnh đơn côi. Nói chung các khái niệm phức tạp sẽ không hề tồn tại, không có sự ngược đãi, tội ác, tự sát, v.v. Một thông điệp trong quyển sách của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc cũng như thế: Quả thực chúng ta không sống với hiện tại, mà chỉ hoài niệm quá khứ để thương tiếc hay chỉ khát vọng ở tương lai.

Chủ trương của tác giả là cần phải xem trọng hiện tại. Đời người trong phút chốc là chợt tối. Tôi cũng đang ở trong tâm trạng này. Còn một thông điệp nữa của tác giả là ta phải biết ơn bản thân mình. Thân thể chúng ta có thể khỏi bảo dưỡng, không bận tâm lo lắng, nó cứ lặng lẽ liên tục làm việc trong nhiều năm. Tác giả bảo rằng điều quan yếu chính là ta phải yêu thương chăm sóc bản thân mình. Nếu bàng quan dửng dưng với bản thân mình thì thật là kỳ quặc. Từ bản thân chan chứa lòng yêu thương nên ta không thể không biết ơn nó.

Chính bản thân tôi có người vợ trẻ hơn mình đến 17 tuổi và có đứa con trai 4 tuổi cứ nom như cháu của mình. Tôi đã tự kiểm và cũng đã cảm thấy cần kỷ luật mình.

Tác phẩm này giúp ta đạt tới sức khỏe tươi vui và cuộc sống có ý nghĩa. Tôi rất hân hạnh nếu nhận được lời chỉ giáo của quý vị độc giả. Tôi đã trao đổi nhiều lần với tác giả qua Email, Fax hoặc thư từ về bản dịch tiếng Nhật của tác phẩm này. Tôi chân thành thâm tạ tác giả đã hồi âm, giải đáp tường tận các câu hỏi một cách chân tình và lịch sự. Ngoài ra, vợ tôi là Lan cũng đã giúp tôi rất nhiều trong việc minh xác ý nghĩa và sắc thái của từ ngữ tiếng Việt, tên các chứng bệnh. Về các từ y khoa thì tôi đã nhờ chính tác giả vốn là Bác sĩ nhi khoa giúp. Tôi cũng nhờ Bác sĩ Suzuki duyệt lại bản dịch và được Ông cho nhiều lời khuyên bảo quý báu. Nhân đây tôi muốn gởi đến Ông lời cảm tạ nồng hậu.

Nếu độc giả có thể đọc thẳng tác phẩm bằng tiếng Việt thì sẽ nhận thấy giá trị của sách là vô cùng. Còn về tình hình giới thiệu bản dịch Nhật ngữ của tác phẩm tại Nhật thì tôi được sự cộng tác đóng góp ý kiến nhiều cho công việc, điều này thật không đơn giản. Tôi xin bày tỏ lòng tri ân Ông Tanaka trong Ban biên tập của nhà xuất bản Thảo Tư đã hết sức nhiệt tình giúp đỡ. Từ những điều đó, tôi nghĩ rằng sự có mặt của tác phẩm này tại Nhật không hoàn toàn vô nghĩa.

Đầu Xuân năm 2001,

Dịch giả

Giai Xuyên Nhất Phu

(Nguyễn Văn Thắng, giảng viên HUFLIT dịch)

…………………………………………………………………………………………………………….

(1)   Câu thơ của Nàng Lai: “Con chim già trong ta / Không còn bay được nữa”

(2)   Tức cuốn “Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng”