THỬ SƠ PHÁC CHÂN DUNG ĐỖ HỒNG NGỌC (tiếp theo)

 

THỬ SƠ PHÁC CHÂN DUNG

ĐỖ HỒNG NGỌC (tiếp theo)

Nguyễn Hiền Đức

(Tổng hợp và giới thiệu)

 

ĐỖ HỒNG NGỌC – TRANG VĂN, TRANG ĐỜI

3.1. « Người đọc thích anh vì tìm thấy trong văn anh sự trong sáng bình an mà ai cũng cần … »

Sau đây, tôi “lượm lặt” một số cảm nhận sâu sắc, giàu ấn tượng của nhiều nhà văn về phong cách, tài năng của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc qua những trang văn, trang đời khép mở của ông:

Học giả Nguyễn Hiến Lê: “Một bác sĩ mà lại là một thi sĩ thì luôn luôn làm cho chúng ta ngạc nhiên một cách thú vị!…”.

Văn ông lưu loát, sáng sủa, giọng ông thân mật, nhiều chỗ dí dỏm, có chỗ mỉa mai chua chát nhẹ nhàng, có chỗ nên thơ. Một bác sĩ mà lại là một thi sĩ thì luôn luôn làm cho chúng ta ngạc nhiên một cách thú vị”.

Và GS Cao Huy Thuần: “Anh Đỗ Hồng Ngọc thân mến, anh tạo ra được một lối viết hợp với tâm hồn của anh. Người đọc mến anh vì trải dài trên giấy là một tâm hồn đẹp. Tác giả trở thành bạn thân của độc giả. Sách của anh là liều thuốc bổ. Thời đại đang cần thuốc bổ đó. Tôi thuộc hạng người “cổ điển”, thường nghĩ rằng viết văn không phải chỉ là tiêu khiển, dù là tiêu khiển cao cấp; nói đại ngôn như người xưa, “văn dĩ tải đạo”, tùy người hiểu chữ “đạo” đó thế nào. Người đọc thích anh vì tìm thấy trong văn anh sự trong sáng bình an mà ai cũng cần. Anh nói những chuyện giản dị. Nhưng mầu nhiệm không nằm ở đâu khác hơn là trong chính những chuyện giản dị đó. Một đôi bài của anh khá đơn sơ, nhưng hồn nhiên là cái duyên của anh, anh làm thơ trước khi viết văn, cho nên đó cũng là những bài thơ…”.

Nhà thơ Đỗ Trung Quân, người bạn thân thiết – người minh họa rất đẹp một số tác phẩm của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đã “nhận định” ngắn về Đỗ Hồng Ngọc: “Viết về tâm sinh lý, chuyên môn y học, bằng giọng văn tâm tình, “ướt át” như thế quả là ít khi gặp trong sách y khoa giáo dục”.

Nhà văn Khuất Đẩu: “Ông là người thương yêu quý trọng cuộc sống nhiệm màu và luôn luôn muốn rủ rê mọi người hãy trút hết lo âu, cùng rong chơi với ông cho hết cuộc tồn vong. Và, ông đã được bao nhiêu người vui vẻ đi theo với những cuốn sách xinh xắn như: Nghĩ từ trái tim, Gió heo may đã về, Già ơi… Chào bạn!, Những người trẻ lạ lùng, Thư gởi người bận rộn…”.

Giáo sư, dịch giả Bửu Ý: “Lúc đầu đọc bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc chỉ vì tò mò, xem thử bác sĩ viết văn ra sao. Trên thế giới cũng đã có nhiều nhà văn là bác sĩ, ở Việt Nam cũng nhiều, như Nguyễn Khắc Viện, Trương Thìn, Thân Trọng Minh, Đỗ Hồng Ngọc… Có lẽ do nghề nghiệp, được tiếp xúc với nỗi đau khổ của kiếp người, được gần gũi với cái sống cái chết của con người nên bác sĩ mà viết thì viết rất lạ, rất sâu. Đỗ Hồng Ngọc viết nhiều điều thấy rất khó mà thành dễ. Với Đỗ Hồng Ngọc, người ta cứ nhớ ông là bác sĩ mà quên ông là một nhà văn… Văn chương của Đỗ Hồng Ngọc là thứ văn chương lạ lùng vừa thâm sâu vừa đơn giản, anh viết dễ như thở, đọc anh thấy vui sướng mà ngạc nhiên.

Văn chương Đỗ Hồng Ngọc là một thứ văn chương rất lạ. Ngôn ngữ của ông có nhiều cấp độ, không chỉ thứ ngôn ngữ thâm trầm, ngôn ngữ của trí thức, lại lẫn với ngôn ngữ của báo chí, ngôn ngữ của thường dân… mà đi vào với nhau rất nhuyễn, rất đẹp…”.

Cảm nhận về thơ Đỗ Hồng Ngọc, nhà thơ Ý Nhi viết: “Thơ Đỗ Hồng Ngọc là thơ của sự chân thành. Từ những bài thơ tình cảm viết cho cha mẹ, vợ con, bè bạn đến những bài thơ thế sự viết về đất nước, quê hương, từ những chuyện đời thường đến những chuyện cao siêu, những câu hỏi không lời đáp… Đọc anh, tôi chưa khi nào có cảm giác ngờ vực. Sau căn bệnh ngặt nghèo, Đỗ Hồng Ngọc đã viết bài thơ Xin cám ơn, cám ơn. Tôi nghĩ, những độc giả của anh cũng cần nói lời cám ơn anh, bởi chắc chắn, anh đã góp phần giúp chúng ta thanh lọc tâm hồn mình, giữa đời sống nhiều bụi bặm này”.

Ở phần sau, trong tập này, chúng tôi in những bài viết về thơ Đỗ Hồng Ngọc của Thy Ngọc, Huỳnh Như Phương, Đỗ Trung Quân…

Riêng tôi, tôi rất thích những bài thơ ngắn ông viết cho mẹ nhân mùa Vu lan, cho vợ, cho con và đặc biệt cho con gái đầu lòng La Ngà. – đang học y đã bị tai nạn giao thông trong chuyến đi công tác xã hội. Mỗi lần đọc những bài thơ này tôi cảm thấy xốn xang, lòng rưng rưng đau nhói!

Ra trường ba năm, ông viết cuốn sách đầu tay Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò (1972), với lời đề tựa rất trang trọng của học giả Nguyễn Hiến Lê. Được Nguyễn Hiến Lê – người có đặc tài viết Tựa – viết tựa cho là một vinh dự rất lớn vì cụ Nguyễn chỉ viết Tựa cho những bạn văn thân thiết, thực tài có ảnh hưởng lớn trong đời sống văn học nghệ thuật thời bấy giờ như Đông Hồ, Vương Hồng Sển, Quách Tấn, Bàng Bá Lân, Đông Xuyên, Nguiễn Ngu Í, Võ Phiến, Toan Ánh, Nguyễn Văn Hầu, Lam Giang, bác sĩ Nguyễn Hữu Phiếm, thẩm phán Trần Thúc Linh v.v…

Hai năm sau, 1974, ông xuất bản cuốn Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng. Năm 2013, cuốn sách này đã được tái bản lần thứ 20! và đoạt Giải Bạc Sách Hay 2008.

Trong Lời ngỏ, Đỗ Hồng Ngọc viết: “… ở đây không có “ông bác sĩ” viết cho thân nhân trẻ bệnh mà chỉ có người bạn viết cho người bạn, chỉ có người trong gia đình viết cho anh chị em mình, cho nên tôi viết bằng một giọng thân mật và cố gắng tránh những lý thuyết, những danh từ chuyên môn dễ nhàm chán”. Và trong lời Viết thêm ông bày tỏ một cách chân tình với bạn đọc: “Cuốn sách là những lời tâm tình, chia sẻ của một người vừa là thầy thuốc, vừa là người cha những năm xưa, nay đã trở thành ông nội, ông ngoại của mấy nhóc nhỏ rồi! Thời gian trôi nhanh thật”.

Liên tục trong nhiều thập niên và mãi đến giờ, cuốn sách này đã trở thành cuốn  “sách gối đầu giường”, là “bửu bối”, là “báu vật” theo cảm nhận chân thành của nhiều người mẹ qua nhiều thế hệ.

Một điều lạ và mới là cuốn Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng, xuất bản năm 1974, sau 75 đã được Nhà xuất bản Thanh Niên tái bản đến lần thứ mười trong nhiều năm liền và nay Nhà xuất bản Tổng hợp Tp.HCM tái bản liên tục hằng năm. Đỗ Hồng Ngọc thổ lộ: “Không gì vui hơn khi các bà mẹ nói rằng nhờ cuốn đó mà họ đã nuôi con được khỏe mạnh, và đặc biệt đã làm cho họ vơi bớt nỗi lo âu. Đối với tôi, bà mẹ mới thực sự là “trung tâm bảo vệ sức khỏe” của con mình chứ không phải là bệnh viện hay các Trung tâm y tế”.

Tôi xin phép nói thêm, năm 1971, Nhà xuất bản Nguyễn Hiến Lê xuất bản lần đầu cuốn “33 câu chuyện với các bà mẹ”, nguyên tác Dr Spock talks with mothers của bác sĩ Benjamin Spock do Nguyễn Hiến Lê lược dịch. Trong lời Tựa cụ Nguyễn cho biết từ năm 1946, bác sĩ Benjamin Spock bắt đầu nổi tiếng nhờ cuốn Baby and child care  trong đó ông áp dụng những tri thức mới mẻ trong các môn Thần kinh bệnh, Phân tâm và Nhi khoa để cải thiện cách nuôi trẻ và dạy trẻ. Sách được hoan nghênh nhiệt liệt, đứng vào loại bán chạy nhất sau Thánh kinh, được dịch ra hai mươi sáu ngoại ngữ, ở Mỹ đã bán được hai mươi hai triệu cuốn, ở Pháp một triệu rưỡi cuốn.

Năm 1961, bác sĩ Benjamin Spock bổ túc cuốn trên, mở rộng vấn đề, chỉ cho các bà mẹ săn sóc con, dạy con chẳng riêng trong tuổi nhi đồng mà cả cho tới khi chúng 15 tuổi. Lần này ông viết cuốn Dr Spock talks with mothers. Tôi (tức cụ Nguyễn) chưa thấy một cuốn kim chỉ nam cho các bà mẹ nào đầy đủ như cuốn này…”.

Dù rất nổi tiếng và đình đám như vậy ở Mỹ và một số nước trên thế giới, nhưng ở nước ta, 33 câu chuyện với các bà mẹ vẫn không có sức thu hút, sự lan tỏa và lưu lại dấu ấn bền chặt, lâu dài bằng cuốn Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc. “Hiện nay dù có nhiều sách dịch từ Âu Mỹ, nhưng các bà mẹ vẫn tìm đọc vì thấy có mình ở trong đó”. Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc đã viết như vậy.

Sau hai cuốn sách chuyên ngành mang tính phổ thông, thiết thực và có ích đó được đông đảo người đọc đón nhận và yêu thích, Đỗ Hồng Ngọc vẫn luôn luôn âm thầm đọc, học, viết. Có thể nói Đỗ Hồng Ngọc đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn, khéo léo, hiệu quả đối với công việc “bộ ba” của ông: truyền thông giáo dục sức khỏe – dạy học – viết sách. Ông đã nghiền ngẫm viết lách, giảng dạy, chia sẻ với người khác. Để làm được những điều đó ông phải đọc, học, trải nghiệm rất nhiều và ông cho rằng “Viết cũng là học”. Vào thời điểm này, ông đã có ba cuốn sách về lãnh vực nhi khoa được phổ biến khá rộng rãi và một số sách viết cho tuổi già và mảng sách viết về tâm linh.

Trong buổi giao lưu với học trò cũ, ông tâm tình và chia sẻ như sau: “Những năm cơ cực sau 1975, thầy bận rộn suốt ngày với bệnh nhi ở phòng cấp cứu Bệnh viện Nhi Đồng 1, ở nhà trông cậy một mình cô nuôi dạy các con. Nhiều bữa thầy về nhà tối om, đem thịt cá được “Tổ đời sống” chia đã ôi thiu về, cô chỉ biết cười trừ…”.

Tình cảnh khó khăn, bi đát như thế cộng với rất nhiều khó khăn khác chắc chắn là ông rất ít có thì giờ, sức lực, điều kiện để đọc, để học, để viết. Nhà thơ Đỗ Trung Quân cho biết: “Một ngày của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc thật không còn chỗ thở: hội họp, giảng dạy, hướng dẫn chuyên môn, khám chữa bệnh ngoài giờ cho trẻ con. Anh là bạn thân của lứa tuổi Mực tím (Phòng mạch Mực Tím), là “ông ngoại” của những đứa nhỏ đang ốm sốt trong tay người mẹ trẻ. Việc viết lách, viết sách, làm thơ khi trời hừng sáng, dậy sớm, ngồi vào bàn computer gõ, để đó, khi nào rảnh mới xem lại, sửa chữa, sắp xếp. Sức làm việc thật dữ dội và tất nhiên cũng phải… chớm già thôi!’.

Khó khăn, bận rộn là thế nhưng rồi ông đã vượt lên tất cả để viết và viết hàng loạt tác phẩm về y học như: Thầy thuốc và bệnh nhân, Săn sóc con em nơi xa thầy thuốc (1986), Nuôi con (1988), Nói chuyện sức khỏe với tuổi mới lớn (1989), Sức khỏe trẻ em (1991), Viết cho tuổi mới lớn (1994), Bỗng nhiên mà họ lớn, Bác sĩ và những câu hỏi của tuổi mới lớn, Câu chuyện sức khỏe (tháng 6. 1994).

Chúng ta thấy Đỗ Hồng Ngọc rất “lu bu”, rất “bận rộn”. Một học trò cũ của thầy Ngọc đã bày tỏ sự khâm phục sức lao động miệt mài của thầy mình trong suốt 50 năm qua và em muốn biết Thầy làm thế nào để có được một sức khỏe dẻo dai, một tinh thần vững chãi cũng như một tâm hồn trẻ trung để sống và làm việc trong bao nhiêu năm như vậy? Câu hỏi của em hay quá và đúng quá! Vì rằng, ngoài việc phải hành nghề, hội họp, đọc, viết sách, viết báo, tư vấn, tham vấn ra… bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc lại phải đi nhiều nơi để “trò chuyện” với nhiều người, nhiều giới. Lúc thì trao đổi về “văn chương” với lớp học Thạc sĩ Phật học tại Thiền viện Vạn Hạnh [đường Nguyễn Kiệm, Phú Nhuận TPHCM], lúc thì trao đổi về “Thiền và Sức khỏe” ở lớp Cử nhân do thầy Thích Nhật Từ mời, rồi thầy Đồng Bổn [Chùa Xá Lợi] “đặt hàng” nói chuyện với Phật tử về “Vận dung tư tưởng Kim Cang Bát Nhã vào cuộc sống”, lúc thì bay ra Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán (Huế), bay vào Đà Nẵng, rồi Nha Trang cũng với đề tài về Thiền và Sức khỏe, Đức Phật- bậc Y vương, xuống Thiền viện Thường Chiếu, ra Vũng Tàu thăm thiền sư Thanh Từ, lên Bửu Long thăm thầy Viên Minh, xuống tận các chùa ở các tỉnh miền Tây Nam bộ theo lời mời trong một dịp An cư kiết hạ… Đỗ Hồng Ngọc cũng nhận lời Linh mục Lê Quang Huy, có buổi giảng cho lớp Giáo lý hôn nhân ở Nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế, và những buổi Nói chuyện sức khỏe “ Stress trong đời sống hằng ngày”, “Thở để chữa bệnh” tại Trung tâm Mục vụ… do Sơ Hồng Quế phụ trách. Ông còn tổ chức Bàn tròn sinh viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, mỗi tháng một lần kéo dài suốt 3 năm. Nói chuyện, viết bài cho Chương trình chất lượng cuộc sống của hội doanh nhân trẻ, rồi trao đổi với các thầy cô giáo việc giảm stress trong công việc hay giáo dục giới tính cho học sinh, trò chuyện với học trò cũ, trả lời phỏng vấn của các nhà văn, nhà báo. Rồi lại phải chăm chú một cách say mê và đầy trách nhiệm việc trả lời thắc mắc của độc giả mà phần lớn là những người bà, những người mẹ, những người sắp làm cha, làm mẹ, vì ông ngại… họ nóng lòng chờ đợi! Rồi đọc tham luận trong các cuộc hội thảo chuyên ngành, như cuộc hội thảo với đề tài “Công tác xã hội trong bệnh viện” của Bộ Y tế v.v… và v.v… Rồi ông lại đi đây đi đó để “ghi chép lang thang” qua cuốn sách mới nhất cùng tên dày đến 300 trang (2014). Mấy năm nay ông đỡ vất vả hơn một chút, ít trực tiếp khám bệnh vì đã có cậu con trai “nối nghiệp”. “Bây giờ đọc ít thôi. Mắt kém. Đọc trên mạng nhiều hơn sách báo in vì có thể phóng to lên được. Lạ, từ ngày nghiền ngẫm kinh sách Phật, thấy cũng mê như đọc kiếm hiệp!” ông chia sẻ.

“Xưa viết cho nhiều báo, nay gần như chỉ viết cho Văn hóa Phật giáo, Giác Ngộ, Từ Quang…”. Ông cho biết như vậy, và “Chẳng bao lâu nữa, tôi nghĩ mình cũng sẽ như người bắn cung thiện xạ nọ không còn biết cây cung, mũi tên là cái chi chi! Trái lại, tôi thường được mời đi đây đó để “nói chuyện sức khỏe” (health talk), với các đề tài như Thở để chữa bệnh, Thiền và sức khỏe, Một nếp sống hạnh phúc, Một tuổi già hạnh phúc, Cân bằng cuộc sống, Stress trong đời sống hằng ngày v.v… Mỗi buổi đi nói chuyện như vậy, với tôi, là một cơ hội để giao lưu và học hỏi”.

Ông nói: “Giấc ngủ rất quan trọng. Phải ngủ đủ. Khoảng 7 – 8 tiếng một đêm mới đủ. Khi nào buồn ngủ thì đi ngủ, không thì thôi. Bài  viết Có một nghệ thuật ngủ của tôi được nhiều bạn bè chia sẻ. Nhà văn Hồ Anh Thái ở Hà Nội bảo đã photocopy ra khá nhiều để gởi cho bạn bè vì lúc này nhiều người mất ngủ quá! Trên thế giới thì thuốc ngủ vẫn là thứ thuốc bán nhiều nhất! Tuổi càng cao, càng cần ngủ, như pin điện thoại xài lâu, sạc phải càng lâu. Ăn thì rất đơn giản thôi. Có gì ăn nấy. Tôi thường tự chế biến thức ăn cho mình. Càng ngày tôi càng học tốt hơn hạnh “độc cư”, kham nhẫn và tri túc”.

Các tập tản văn Gió heo may đã về(1997), Già ơi… Chào bạn! (1999), Những người trẻ lạ lùng (2001)… tạo một sinh khí mới lạ, hào hứng và độc đáo trong ngành xuất bản và trong lòng người đọc nhiều lớp tuổi trong và ngoài nước.

Năm 1997, Đỗ Hồng Ngọc bị tai biến mạch máu não. Trong cái rủi có cái may, trong thất bại có mầm mống của thành công. Sau cơn bệnh thập tử nhất sinh này, Đỗ Hồng Ngọc đã “ngộ” ra nhiều điều. Ông đến với thiền, với phương pháp thở của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện và nghiền ngẫm, “hành thâm” Bát Nhã Tâm Kinh. Rồi 5 năm sau là Kim Cang, 5 năm tiếp theo là Diệu Pháp Liên Hoa, hình thành mảng sách mới lạ, độc đáo, cuốn hút người đọc từ các Tăng Ni, Phật tử đến những người “mê” Đỗ Hồng Ngọc ở những tác phẩm: Nghĩ từ trái tim, Gươm báu trao tay, Thấp thoáng lời kinh, Ngàn cánh sen xanh biếc, mà ông đều ghi là: “Thấp thoáng lời kinh…”. Từ những “thấp thoáng” đó, ông “ngộ” ra lẽ huyền vi của “lấp lánh ánh vàng”. Những cuốn sách thuộc loại “thấp thoáng lời kinh” này thực sự là một “hiện tượng” mới lạ, sôi nổi trong sinh hoạt văn học nghệ thuật Phật giáo nhiều năm qua. Tôi không cường điệu chút nào khi nghĩ và viết như vậy!

Đến đây thì chúng ta có thể “nhất trí” với tạp chí Văn hóa Phật giáo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam rằng: “Có một Đỗ Hồng Ngọc là người viết văn, làm thơ, có một Đỗ Hồng Ngọc là người viết về Phật học, có một Đỗ Hồng Ngọc là bác sĩ và cũng là nhà tư vấn tâm lý và sức khỏe cho tuổi mới lớn, doanh nhân, người già… được nhiều người quý mến”.

Phương châm, phong cách của Đỗ Hồng Ngọc khi viết là chân thành, tôn trọng, thấu cảm, thấu hiểu người khác, nhất là về những nỗi mất mát, để tạo nên năng lượng hóa giải sự khổ.

Đỗ Hồng Ngọc tâm sự: “Viết cho tuổi mới lớn, thì tôi… ở tuổi mới lớn, sống cùng tuổi đó, sống với tuổi đó, nghĩ như họ, nói như họ. Tôi viết như mình đang được trò chuyện với họ, như họ đang ngồi trước mặt tôi. Khi viết cho tuổi chớm già… thì tôi đang ở tuổi chớm già… Tóm lại, phải “thấu cảm” (empathy) nghĩa là phải “sống với”, cho thấu suốt nguồn cơn…”. Ông nghĩ rằng: “Y khoa là một khoa học nhưng cũng là một nghệ thuật. Tiếp cận với những cảnh đời, những con người, cũng là một nguồn cảm xúc để cầm lấy cây bút ”.

Đỗ Hồng Ngọc viết cho rất nhiều đối tượng, nhiều lớp tuổi, nhiều đề tài và ông tâm niệm rằng: “Tất cả những ‘con người’ đó đều hòa nhập trong tôi, không có gì phân biệt. Tôi thấy mình không thể chuyên vào một cái gì hẳn. Chính học giả Nguyễn Hiến Lê là người đã khuyên tôi nên học y khoa. Ông nói học y khoa mà giỏi thì sau này có thể đi giảng dạy được, rồi hành nghề nhiều năm, tiếp xúc nhiều cảnh đời, lại có tâm hồn thì có thể viết lách được”. Thế là Đỗ Hồng Ngọc học y khoa, vừa ghi danh học văn khoa, và còn học cả xã hội học ở Viện Đại học Vạn Hạnh. Tóm lại, “… tôi đã thực hiện được ước mơ thuở nhỏ của mình là vừa làm nghề y, vừa đi dạy, vừa viết lách”.

Đỗ Hồng Ngọc được nhiều độc giả quý mến, có lẽ do cách viết của mình. Ông chỉ viết những gì mình thực sự trải nghiệm. Ông viết để chia sẻ kinh nghiệm chứ không phải từ sách vở mà ra. Khi viết, ông luôn tưởng tượng như có độc giả đang ở trước mắt mình và đang trò chuyện với mình. Có lẽ kiểu viết như thế làm cho người đọc cảm nhận được người viết và độc giả có sự gần gũi, chia sẻ, trao đổi một cách chân thành, không kiểu cách, xa lạ. Đỗ Hồng Ngọc được mọi người hiểu, cảm, yêu, mến, vì ông trải lòng mình để chia sẻ cùng người đọc. Ông cho rằng chuyện viết lách là cái tình. “Ta cũng nòi tình, thương người đồng điệu…” (Chu Mạnh Trinh) vậy thôi!

Trong các tác phẩm đã xuất bản của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, chúng ta thấy có ít nhất 17 tác phẩm viết cho tuổi nhỏ. Ông xứng đáng được những bác sĩ bậc thầy có uy tín như bác sĩ Phan Đình Tuân, Trần Hữu Nghiệp và học giả Nguyễn Hiến Lê khen ngợi hết lời là một bác sĩ Nhi khoa tốt, giỏi và yêu trẻ.

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc là Hội viên Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh. Ông  đã cộng tác với các báo: Bách Khoa, Văn, Tình Thương, Ý Thức, Tuổi Ngọc, Mây Hồng, Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Phụ Nữ, Kiến thức Ngày nay, Mực Tím, Khăn Quàng Đỏ, Sài Gòn Tiếp Thị, Văn Tuyển, Sống Khỏe, Doanh nghiệp Sài Gòn cuối tuần, Văn hóa Phật giáo, Giác Ngộ, Từ Quang, Liễu Quán v.v…

(Một điều bất ngờ với tôi khi tôi về Hội An cuối tháng 9. 2014 gắp Ái Nghĩa – một người bạn gái mê làm thơ khi biết tôi đang “làm” Tuyển tập Đỗ Hồng Ngọc, Ái Nghĩa đã tặng tôi mấy bài viết (bản photocopy) của ông đăng trên một tập san Tin Thư do một số học sinh “già” gốc Hội An, Quảng Nam xuất bản tại Mỹ. Rồi cuối tháng 10 vừa qua, một người bạn nhỏ thân thiết ở Hà Nội gởi tặng tôi tờ Văn Nghệ – Hội Nhà văn Việt Nam –  số 43 ngày 25. 10. 2014, trong đó có đăng bài Một lần ghé quán bên đường… của Đỗ Hồng Ngọc viết về nhà văn Trang Thế Hy kèm tấm hình “lão ông” Trang Thế Hy đang châm điếu thuốc rất ấn tượng do Đỗ Hồng Ngọc chụp!).

Từ năm 2009, Đỗ Hồng Ngọc còn có một trang web www.dohongngoc.com/web/ do Phùng Minh Bảo, một độc giả từ thời Mực Tím hỗ trợ. Trang web đã được truy cập rộng rải và nhiều bài đã lan tỏa trên mạng.

 

3.2  Đỗ Hồng Ngọc “tự bạch” về các tác phẩm… “Thấp thoáng lời kinh”…

“Khi viết cuốn Những tật bệnh thông thường trong lứa tuổi học trò, tôi mới ra trường được 3 năm. Tôi thấy tuổi học trò là lứa tuổi bơ vơ, đang thiếu thốn một không gian riêng của mình trong khi ở nước ngoài, người ta có hẳn chuyên khoa dành cho tuổi mới lớn, còn ở Việt Nam mình thì chưa, nên tôi bắt tay vào nghiên cứu và viết. Lúc đó, tôi nghĩ phải viết ngay, chứ không sợ sau này lớn lên sẽ quên đi! Khi viết, tôi nghĩ mình đang nói chuyện trực tiếp cùng các em. Cuốn sách đó đã được độc giả thời bấy giờ rất hoan nghênh. Khi có kinh nghiệm chăm sóc mấy nhóc nhỏ ở nhà, tôi lại viết cuốn sách dành cho các bà mẹ sinh con đầu lòng. Những khó khăn, những trải nghiệm của chúng tôi được chia sẻ. Hiện nay dù có nhiều sách dịch từ Âu Mỹ, nhưng các bà mẹ vẫn tìm đọc vì thấy có mình trong đó. Đến lúc ra ngoài tuổi “tri thiên mệnh” tôi mới viết Gió heo may đã về để sẻ chia cùng bạn bè trang lứa! Rồi đến lục tuần, cảm nhận cho hết cái “tuổi già xồng xộc” tôi mới viết cuốn Già ơi… Chào bạn! Những năm gần đây, tôi nghiên cứu lời Phật dạy và áp dụng vào đời sống. Tôi viết Nghĩ từ trái tim và Gươm báu trao tay, trước hết là để tự chữa bệnh cho mình và sau đó giúp ích phần nào cho bạn bè, đồng bệnh tương lân”.

Theo Đỗ Hồng Ngọc “thấp thoáng” là những cảm nghiệm riêng tư, rất chủ quan của người thầy thuốc, bấy lâu tìm kiếm, thử nghiệm trên mình, rồi mới dám mà sẻ chia cùng bè bạn…”:

Trần Tuấn Mẫn, Phó Tổng Biên tập thường trực tạp chí Văn hóa Phật giáo đã viết:

“… Phải chăng tác giả cũng thấy thấp thoáng chứ không nghe văng vẳng lời kinh vì không trực tiếp nghe được kim thanh của Đức Phật. Anh chỉ tự nghiên cứu kinh điển, tự cảm nghiệm và những dòng kinh chợt đến chợt đi trong tâm tưởng. Có lẽ anh dùng từ thấp thoáng cũng là do sự khiêm tốn, muốn bảo rằng những gì anh viết ra không phải là từ sự nghiên cứu mang tính kinh viện mà chủ yếu là do cảm nhận, do sự suy nghĩ và trải nghiệm cá nhân. Tôi vui vì nghĩ như thế, vì nghĩ mình thông cảm được với anh và được anh truyền cho niềm cảm hứng và mấy phần kiến thức Phật học”.

Cơ duyên nào dẫn dắt Đỗ Hồng Ngọc đến với Phật và kinh Phật? Theo tôi, cái gì đến tất sẽ đến, vì: “Tôi may mắn được những thuận duyên dẫn dắt từ nhỏ. Năm 12 tuổi, về sống với người cô trong một ngôi chùa, nghe được cô tụng kinh mỗi ngày. Sau này, tôi có một ông bác xuất gia. Tôi còn học ở Đại học Vạn Hạnh một thời gian, có dịp tiếp xúc với kinh sách và các thầy, được nghe thầy Thích Minh Châu giảng. Sau này, làm việc nhiều quá, tôi cũng bị xao lãng đi. Đến khi bị tai biến mạch máu não phải nằm bệnh viện, tôi mới có cơ hội nhìn lại quãng đời đã qua của mình. Lúc này, có một người bạn gửi cho tôi bản Bát Nhã Tâm Kinh. Tôi đọc và thấy mình có thể hiểu được, thấm được! Trước đó, tôi cũng đọc các thứ nhưng chủ yếu bằng tri thức mà chưa thấu, chưa hiểu. Phải qua trải nghiệm ranh giới giữa sống chết như thế, tôi mới nhận ra được nhiều thứ hơn. Lần đầu tiên sau khi mổ xong, bước chân được xuống đất đi vài bước, tôi thấy quả là phép lạ! Tôi đã thấy rõ thế nào là hạnh phúc và nhận thức rõ hơn về cách sống như thế nào để thoát khỏi những vướng bận, những khổ đau. Là một người thầy thuốc, tôi mong tìm một phương cách chữa trị bệnh tâm-thân cho chính mình và giúp đỡ mọi người, nên sau Tâm Kinh, tôi tiếp tục học hỏi thực tập thêm nhiều kinh Phật khác”.

“Tôi đọc về thiền từ hồi trẻ nhưng thấy nó bí hiểm, khó khăn quá. Cho đến một hôm, cách đây 14 năm, lúc tôi đang cật lực làm việc thì phải đưa đi cấp cứu vì cơn đột quỵ (tai biến) do xuất huyết não. Mổ xong, tôi thấy mình như tái sinh, tìm lại được cuộc sống tưởng chừng đã mất. Đồng nghiệp cho tôi nhiều thuốc nhưng tôi biết không cần nhiều đến thế. Tôi bắt đầu tự điều trị cho mình. Tôi nhớ lại phương pháp “thở” của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, cũng như đọc lại Tâm Kinh Bát Nhã. Trước tôi có đọc nhưng không hiểu lắm, lạ lùng là sau cơn bạo bệnh tôi thấy hiểu được rất dễ dàng. Tôi kết hợp chúng lại để tự chữa trị cho mình và thấy có hiệu quả”.

“Cuốn Nghĩ từ trái tim tôi viết bằng cảm xúc, bằng sự thể nghiệm đời sống chứ không phải bằng suy luận lý trí. Mất 2 năm để nghiền ngẫm và 6 tháng để viết. Cứ mỗi ngày khám bệnh xong, tôi lại bắt đầu viết, viết “như điên”, có khi tới 2 – 3 giờ sáng. Tôi cứ viết ra tất cả những gì mình nghĩ, mình cảm nhận mình có được. Viết xong, tôi thấy mình như được… giải thoát! Tôi thận trọng đưa bản thảo viết tay cho hai người bạn Phật tử đọc giùm rồi còn nhờ ni sư Trí Hải đọc lại. Ni sư nói hôm đó Tịnh xá ở Hốc Môn bị cúp điện, phải đốt đèn cầy mà đọc “chữ bác sĩ” cho tới sáng, gọi điện ngay góp ý đôi chỗ rồi khuyên tôi nên cho in ra. Tôi nghe lời “liều mạng” in thử, ban đầu nhà xuất bản cũng ngại nhưng sau lần in thứ nhất được độc giả hoan nghênh và đến bây giờ thì đã tái bản rất nhiều lần. Ở Mỹ, một Việt kiều tự in lại để biếu không ở các tiệm cơm chay, sau này có bạn xin phép được ấn tống… Ở Úc, người ta đọc thành 4 buổi trên đài phát thanh và ra CD. Thường thì khi làm xong, người ta mới tặng tôi một mẫu để làm kỷ niệm và cũng gọi là để… xin phép sau! Tôi cũng không ngờ cuốn sách này của mình lại được đón nhận nồng nhiệt như vậy. Có một kỷ niệm cảm động: Một nữ độc giả viết thư nói bà nội cô rất yêu thích cuốn Nghĩ từ trái tim, mỗi ngày đều bắt các cháu đọc cho bà nghe, khi bà mất, các cháu đã đốt cuốn sách đó theo bà…”.

“Tôi thấy nghiên cứu, ứng dụng và thực tập thiền, làm cho cuộc sống của mình uyển chuyển, nhẹ nhàng, thanh thản, vui sống hơn và hạnh phúc hơn. Nhờ bớt vướng bận, mình dễ sáng suốt hơn, nhờ tập trung tốt và ít hao tổn năng lượng vô bổ, mình dễ có hiệu năng hơn. Riêng đối với sức khỏe cũng thấy được cải thiện nhiều hơn”.

“Ngàn cánh sen xanh biếc là những cảm, những nghĩ, những “thấp thoáng” mà tôi đã học được từ trong kinh Diệu Pháp Liên Hoa (Pháp Hoa). Hơn 15 năm nay, tôi nghiền ngẫm và thực hành những lời Phật dạy, mong tìm trong đó phương cách chữa cái đau, cái khổ cho mình và cho người với cái nhìn khoa học, y học, hoàn toàn không mê tín dị đoan. Năm 2003, tôi viết Nghĩ từ trái tim từ Tâm Kinh Bát Nhã, rồi năm 2008, viết Gươm báu trao tay từ kinh Kim Cang và nay, 2013, viết Ngàn cánh sen xanh biếc từ Pháp Hoa… Hình như cứ mỗi 5 năm thì tôi nghiền ngẫm được “một chuyện”! Tôi đã tìm thấy ở đó những minh triết và đặc biệt, tấm lòng người xưa. Khi nghiền ngẫm Pháp Hoa, tôi giật mình thấy ông bà mình từ xưa cũng đã “đúc kết” được Pháp Hoa (đã được Phật dạy từ hai ngàn năm trăm năm trước dưới chân núi Linh Thứu) bằng một bài ca dao tuyệt vời: Trong đầm gì đẹp bằng sen / Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng / Nhị vàng bông trắng lá xanh / Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Ở thời “mạt pháp” mà biết sống “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” chẳng phải tuyệt vời sao, chẳng phải hạnh phúc sao, vì đã rời xa mọi thứ tham sân si… Lòng tham con người không đáy, dẫn tới bao khổ đau cho mình và đồng loại. Lòng tham khởi lên chỉ vì thấy lấp lánh “lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng”, tưởng bở, mà thực ra, rốt cuộc, cũng chỉ là “nhị vàng bông trắng lá xanh” đó thôi! Đó chính là điều Tâm Kinh đã nói “bất sanh bất diệt, bất cấu bất tịnh, bất tăng bất giảm”… Các vị Bồ tát trong Pháp Hoa tượng trưng cho những “hạnh” của một lối sống hạnh phúc: Chân thành, Tôn trọng, Thấu cảm, Từ bi hỷ xả… Tâm tịnh thì thế giới tịnh!”.

Một nhà báo hỏi: “Nếu chỉ chọn một cuốn thôi để mang theo bên mình, ông sẽ chọn cuốn nào?”. Đỗ Hồng Ngọc trả lời ngay: “Tôi chọn Thấp thoáng lời kinh, vì đó là viết từ những lời Phật dạy để có thể sống hạnh phúc và sẻ chia được với người khác. Từ những “thấp thoáng” buổi ban đầu này, tôi hy vọng có thể đào sâu thêm, “hành thâm” thêm, để từ đó nhìn ra những huyền vi đằng sau những câu chữ mà tôi gọi là “lấp lánh ánh vàng”. Còn cuốn tôi mong nhiều người đọc nhất lại là cuốn Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng. Tại sao ư? Tại vì nó giúp các bà mẹ nuôi con một cách “sảng khoái”, bớt đi những lo âu, sợ hãi, hoang mang… trong thời buổi hiện nay!

3.3 Đỗ Hồng Ngọc tự “phác họa” đôi dòng về mình

“Đó là một người có cái tên rất “đàn bà” nhưng là một người đàn ông thứ thiệt. Hồi tôi giữ mục Phòng mạch Mực Tím trên báo Mực Tím dành cho tuổi mới lớn, nhiều em viết thư: Thưa cô, em có điều này rất bí mật, không dám nói với ai…

Thứ hai, đó là một ông già mà nhiều người tưởng hãy còn trẻ lắm, nhờ tóc chưa bạc nhiều và viết lách lăng nhăng làm cho người ta cười…

Thứ ba, đó là một bác sĩ nhà quê đến nỗi người ta không biết là bác sĩ, vì toàn nói chuyện làm sao cho người ta biết tự bảo vệ và nâng cao sức khỏe mình, ít lệ thuộc vào thầy và thuốc…”.

Đỗ Hồng Ngọc có rất nhiều bạn thân thiết, vào loại tri âm tri kỷ và “chiến hữu” chí cốt. Bậc thầy, bậc đàn anh, khá nổi tiếng thì có: Nguyễn Hiến Lê, Nguyễn Khắc Viện, Lương Phán, Dương Cẩm Chương, Nguiễn Ngu Í, Võ Hồng, Ngô Gia Hy, Trang Thế Hy, Trần Văn Khê… đến nhóm bạn văn nghệ sĩ cùng thời, suýt soát lớp tuổi với Đỗ Hồng Ngọc như Cao Huy Thuần, Trịnh Công Sơn, Đinh Cường, Nguyễn Tường Bách, Trần Hoài Thư, Trương Thìn, Trần Trọng Thức, Trần Tuấn Mẫn, Thân Trọng Minh, Lữ Quỳnh, Phạm Văn Hạng, Tôn Nữ Hỷ Khương, Việt Linh, Từ Thế Mộng, Nguyễn Như Mây, Nguyễn Bắc Sơn v.v… và v. v…

Đỗ Hồng Ngọc là người luôn quan tâm chia sẻ với người khác, luôn được người khác tin yêu và quý trọng vì cái tâm, cái tình, cái tài của ông. Ông được các vị chức sắc trong các tôn giáo, nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhà giáo, đông đảo Phật tử và những người “mê” đọc kinh sách Phật giáo ngưỡng mộ. Ông lại có cái thú lang thang đây đó, viếng cảnh chùa chiền nhiều nơi… Rất nhiều bạn trẻ xem ông là người thầy, người anh, người bạn chỉ đường, bảo ban đáng tin cậy.

Rồi ông cũng có nhiều, rất nhiều những người bạn đã quen hoặc chưa quen trong lớp độc giả nhiều thế hệ của ông trong và ngoài nước, đông nhất là các người bà, người mẹ. Có nhiều bạn đọc “theo dõi” ông một cách sát sao, thường xuyên với một niềm tin yêu chân thành và sâu đậm. Họ đọc kỹ từng bài viết của ông, đọc hết các tác phẩm của ông rồi chờ đợi để mua ngay các cuốn sách mới xuất bản của ông. Có độc giả cảm thấy sảng khoái, thích thú đọc bài của ông và mong chóng sáng để vào lớp truyền đạt lại cho học sinh của mình! Cảm động và đáng yêu nhất, theo tôi, là những cảm nhận ngắn gọn, giản đơn, chẳng chút rào đón màu mè gì cả, nghĩ sao, cảm gì thì cứ nói bộc trực. Họ nói về con người và tác phẩm Đỗ Hồng Ngọc, đặc biệt là của những người bà, người mẹ và cả những người sắp làm mẹ đã và đang gắn bó với những trang đời, trang viết của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc…

Quả tình Đỗ Hồng Ngọc đã cực kỳ giàu và sang về đường bè bạn. Tôi nghĩ đây là niềm hạnh phúc gần gũi, thân ái nhưng lớn lao và bền chặt mà một bác sĩ, một nhà văn như ông đã có được, đã giữ được nhờ đó mà tinh thần ông sảng khoái, tâm ông tịnh và thế giới trong và ngoài ông cũng tịnh!

Còn gì vinh dự hơn? Còn dấu ấn nào đậm đặc hơn?

            (còn tiếp).

 

Nguyễn Hiền Đức (2014)