Trang nhà của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

Tập hợp các bài viết của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc

“Nhớ đến một người…”

By 26 Bình luận

Đỗ Hồng Ngọc

“Hà Nội mùa thu, cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ, nằm kề bên nhau, phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm nâu… Hà Nội mùa thu… Mùa thu Hà Nội…Nhớ dến một người… ”(TCS).


“Nhớ đến một người” đó, với tôi, là nhớ Nguyễn Hiến Lê, một người Hà Nội, một học giả, một nhà trí thức chân chính ngày nay được cả nước biết đến. Nhưng nói Nguyễn Hiến Lê người Hà Nội chỉ đúng… một phần ba, vì tuy sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, lúc mới 22 tuổi, ra trường Công chánh, ông đã khăn gói vào Nam nhận nhiệm sở để rồi sống luôn ở đó suốt nửa thế kỷ cho đến ngày mất, năm 1984, khi vừa 72 tuổi. Nửa thế kỷ dằng dặc đó của một đời người, ông đã chẳng lúc nào nguôi quên Hà Nội của tuổi thơ ông.

Còn nhớ năm 1978, ba năm sau ngày thống nhất đất nước, tôi có dịp lần đầu tiên ra Hà Nội dự một hội nghi về y học. Hà Nội không hề xa lạ với tôi. Tôi như thuộc lòng từng ngõ ngách, từng phiến đá, từng mái tranh gốc rạ, từng phố xá thân quen… cũng nhờ từ nhỏ đã sống với tác phẩm của Thạch Lam, Nguyễn Tuân, Nhất Linh, Khái Hưng… những buổi chiều vàng, những gánh hàng hoa, những anh phải sống… rồi với cả những người xa Hà Nội như Mai Thảo, như Vũ Bằng… Hà Nội với tôi còn là “Cùng ngước mắt về phương Thăng Long thành cao đứng…” của Lưu Hữu Phước, rồi “Hà Nội ơi, hướng về thành phố xa xôi, ánh đèn giăng mắc muôn nơi, áo màu tung gió chơi vơi…”…

Tôi lẻn khỏi hội nghị đến thăm Văn Miếu, lòng lâng lâng như đi giữa ngàn xưa và bỗng nhớ Nguyễn Hiến Lê, nhớ một câu ông viết từ những năm 50  rằng bằng cấp không phải là thước đo gía trị của một con người. Có những người có tên trong văn bia tiến sĩ ở Văn Miếu mà chẳng mấy ai còn nhớ, trong khi những Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến, Chu Manh Trinh, Tản Đà, Tú Xương… luôn được người đời nhắc đến…

Tôi đến Bưu điện Hà Nội gởi ngay cho ông một tấm bưu thiếp. Chỉ viết mấy dòng vắn tắt. Cũng chẳng hy vọng gì nó đến được trong thời buổi đầy khó khăn này. Vậy mà hơn một tháng sau, Nguyễn Hiến Lê nhận được bưu thiếp và ông trả lời:

Saigon 3/11/78
Thân gởi cháu Ngọc,
Hôm qua tôi được bưu thiếp cùa cháu gởi từ Hà Nội ngày 29/9. Cảm động nhất là câu: “Cháu đến thăm Văn miếu , nghĩ đến bác nhiều”. Tôi hiểu rồi chắc cháu nhớ một đoạn cuối tập Bí quyết thi đậu của tôi. Cảm ơn cháu nhiều lắm. Cháu hiểu tôi. Cháu làm tôi nhớ hồi trẻ tôi học ở trường Bưởi (Chu Văn An) ngoài đó quá. Cháu có xem Hồ Tây, chùa Quan Thánh, đường Cổ ngư (nay là đường Thanh Niên?) không? Trường Bưởi của tôi ở bên bờ Hồ Tây đấy. Mà trường Yên Phụ (tiểu học) của tôi ở trên bờ hồ Trúc Bạch trông ra đường Cổ ngư đấy.

Đứng trên đường này nhìn về phía Bắc sẽ thấy núi Tản Viên, quê tôi ở gần chân núi đó. Nhớ quá đi. Cháu có đi thăm đền Ngọc Sơn, đền Voi Phục, chùa Láng … không? Toàn những cảnh mà hồi trẻ tôi mê.

Mê nhất là cái sắc trời, cái không khí trong trẻo, những làn sương lam nhẹ là là mặt đât, ngọn gió hây hẩy, những lá vàng, làn nước xanh, hương lúa của mùa thu ngoài đó. Toàn là những teintes douces, gợi những tình cảm buồn buồn mà nên thơ, nên thơ lắm. (…)

Nhớ lại trước đó nữa, đầu năm 1974, tôi gởi tặng ông bài thơ mới viết: Đi cho đỡ nhớ, ghi lại cảm xúc của mình trong ngày đầu tiên trên chuyến xe lửa nối liền Saigon- Biên Hòa mà mơ một chuyến tàu thống nhất… Ông trả lời:

Saigon 30/1/74
Cháu Đỗ Hồng Ngoc,
Tôi mới ở Long Xuyên lên. Bài “Đi cho đỡ nhớ” cảm hứng mới mẻ đấy, mà thú. Đọc hoài thơ yêu nhau và nhớ nhau, với thơ chiến tranh, ngán quá rồi. Nhưng cháu làm cho tôi thèm đi quá. A, bao giờ Saigon mới được nối với Hà Nội bằng xe lửa đây? Lúc đó tôi sẽ bỏ hết các công việc, nhờ cháu làm revision générale cho bộ máy của tôi, rồi lên xe lửa thăm non sông Nam, Trung, Bắc một lần cuối cùng. Sẽ uống dừa Tam Quan, ăn cam Xã Đoài, rồi ăn nhãn Hưng Yên, hồng Bạch Hạc, cốm Vòng v.v.. Thèm không cháu?(…)

Ông thường nhắc trong thư cảnh núi Tản hùng vĩ, cảnh ngã ba Bạch Hạc mênh mông mùa nước lớn, cảnh đồng ruộng văng vẳng tiếng sáo diều và thoang thoảng hương lúa, cảnh chợ quê lèo tèo mấy gian cột tre mái rạ với những quán chè tươi… làm tôi cũng nhớ quá!

Cơ hội đã đến với ông. Năm 1979, ông được mời đi dự Hội nghị khoa học toàn quốc về vấn đề Giữ gìn sự trong sáng trong tiếng Việt tại Hà Nội, thế nhưng lần đó ông không đi được vì bệnh. Rồi thôi, không còn dịp nào nữa!

22.10.79
Cháu Ngọc,
Tôi đã bỏ ý ra Hà Nội rồi. Cơ hội tốt, đáng tiếc thật. Nhưng ngại chỗ ở và ăn lắm, cũng ngại cuối Oct. thời tiết lạnh đau bao tử và rhinite trở lại. Cũng còn li do: ông Trương Văn Chình không được mời ra, không hiểu tại sao. Đi một mình, buồn.

(Ghi chú: Trương Văn Chình là người cùng hợp soạn với ông cuốn Khảo luận về Ngữ pháp Việt Nam. NXB Đại học Huế, 1963).

Rồi ông về ở hẳn Long Xuyên, quê hương thứ hai của ông ở miền Nam, ráng viết cho xong các tác phẩm triết học Trung Quốc mà ông nói là “hy vọng còn có giá trị trong vài mươi năm nữa”- và “cũng để bắt đầu óc phải làm việc” cho nó đừng sớm “lão hóa”. Cũng trong thời gian này, ông nói ông băn khoăn không biết có nên viết hồi ký hay không, và, nếu có viết thì sẽ viết những gì. Trong các thư riêng gỡi tôi, ông tâm sự như thế và nghĩ rằng có lẽ cũng nên viết chút gì đó chừng vài trăm trang… Thế rồi Hồi ký Nguyễn Hiến Lê cũng đã hình thành như ta được biết hôm nay.

Những năm cuối đời, ông thường ưu tư buồn bã, mà vẫn khôn nguôi nỗi nhớ quê xưa:

Nhớ lại hồi đó, mới đây thôi mà đã đúng như câu thơ cổ: ”Vạn sự tan như mây khói” cả rồi. Cả cái mộng đi một tua thăm Nam Trung Bắc cũng tan luôn nữa.
Tôi chưa về thăm ngoài đó….
(Long Xuyên 30.7.79)

***
TP.Hồ Chí Minh có con đường mang tên Nguyễn Hiến Lê. Một cách ghi nhận công lao của một “người Hà Nội” đã sống và làm việc miệt mài suốt nửa thế kỷ ở miền Nam và đã để lại một di sản đáng quý góp một phần không nhỏ vào nền văn hóa nước nhà.

Và với riêng tôi, Nguyễn Hiến Lê còn để lại biết bao niềm trân trọng và trìu mến để tôi được “Nhớ đến một người” giữa “mùa hoa sữa về thơm từng ngọn gió” của Hà Nội hôm nay.

(Saigon 29/9/2010)

Bình luận

  1. Bài viết nhẹ nhàng, cảm xúc.
    Xin được chia sẻ vì anh còn có một người để mà “Nhớ đến một người” giữa “mùa hoa sữa về thơm từng ngọn gió!

  5. Kính thương gởi Bác Đỗ Hồng Ngọc ,

    Cảm cúm con uống vài viên tylenol …. Còn Stress quá thì con uống ” dohongngoc.com ” bớt liền . Mang ơn Bác lắm vì lòng tử tế của Bác dành cho mọi người trong đó có con . Mong Bác luôn an vui .

    Kính .

  6. BS ơi! tôi tin rằng khi các bạn đọc bài này của BS họ sẽ nghĩ đến một người nào đó, và tôi cũng thế.

    Bác sĩ viết lại những điều về học giả Nguyễn Hiến Lê, còn tôi, đọc bài này tôi lại nhớ đến người mẹ bình thường của tôi – người Cầu Giấy – người thường kể về những nơi của miền bắc, thường dạy dỗ và đọc cho những đứa con chúng tôi qua những câu thơ Kiều, Cung Oán ngâm khúc, Chinh Phụ Ngâm, những câu ca dao, những tục ngữ… và cả những bài thơ của Hồ Xuân Hương … Người mẹ cũng chưa được một lần về Hà Nội thăm quê – vì bà mất vào năm 1988, năm bà vừa 64 tuổi, và bà chưa kịp được ăn lại nhãn và vải thiều Hưng Yên, cốm làng Vòng… mà bà thường hay nhắc khi kể chuyện về quê ngoại cho chúng tôi nghe… mà bây giờ vải thiều đầy thừa mứa, và bây giờ tôi có đủ điều kiện cho mẹ về quê thì bà không còn nữa…

  7. Bài viết của anh Ngọc bàng bạc tình người, tình đời, tri kỷ và tri âm … AV đã biết đọc Nguyễn Hiến Lê từ trước giải phòng. Trong đầu lúc ấy và bây giờ luôn nghĩ về Ông như một người “khổng lồ” về trí tuệ hàn lâm, nhân cách hoàn hảo, như là một ông Bụt hiện đại … Qua anh, em thấy mình như đã được chạm vào Ông – Một người từ trong giấc mơ bước ra đời thường.
    Cảm ơn anh Ngọc về bài viết này.

  8. Chữ TÌNH trong bài viết này thật quý giá, nó nâng đỡ biết bao tâm hồn đang chới với, hụt hẫng, lao đao. Những bức thư xưa, giấy đã ố vàng nhưng ý nghĩa nhân sinh thì vẫn hoài tươi mới. Cảm ơn anh Ngọc đã chia sẻ niềm nhớ với mọi người!

  10. Xem di bút của Học giả Nguyễn hiến Lê thấy lòng nao nao. Nét bút sao mà chân phương!Nếu thăm lại Hà nội không biết Bác NHL có thấy buồn cho đường Cổ ngư Xưa không? Con đường này không còn ” Chầm chậm bước ta về” nữa, mà xe phân khối lớn cùng các đôi nam nữ ăn mặc thoải mái trong những tư thế thoải mái chạy ào ào với tốc độ tối đa cho phép?

  11. Anh Ngọc quý mến,

    Em mới vừa đọc bài này. Và anh cũng vừa làm em “Nhớ đến một người”…

    Thỉnh thoảng, đọc được một vài bài tình cảm đằm thắm như vầy, và nhìn lại nét bút quen thuộc của người xưa… lòng không khỏi bùi ngùi.

    Em vẫn còn giữ những phong bì cũ của ông Cụ, lộn mặt trái một phong bì khác mà người ta gởi tới… Một kiểu “recycle” của một thời…. Mới đó mà hơn 30 năm… Ngày nào em đi dạy, sinh viên xưng “em, Thầy”; bây giờ xưng “con, Thầy”… Nhớ ra mình không còn trẻ trung nữa… Nhưng đọc bài này, rồi cùng nhớ đến một người năm cũ, bỗng thấy mình là chàng thanh niên đôi mươi dạo nào, trò chuyện và thơ từ với ông cụ…

    Cảm ơn anh một bài viết đẹp cả tình lẫn ý.

    Huệ Khải

  12. Hi hi… bác Ngọc làm cháu nhớ đến thi sĩ Bùi Giáng nữa rồi,

    Cháu là Hải hôm trước có kể bác nghe về chuyện thật của thi sĩ Bùi Giáng về “Còn hai con mắt khóc người một con”.

    Cái sân hồi đó thi sĩ bùi giáng ngồi kể bây giờ là một quán càfe vườn khá rêu phong cũng của ông bác sĩ Hùng đó mở ra. Tên quán là Lều Chõng gần nhà cố thi sĩ Bùi Giáng.

    Bữa nào bác Ngọc rảnh, cháu có thể mời bác ghé chỗ đó uống cafe chơi được ko? nếu được thì bác mời giùm thêm bác Bùi Văn Nam Sơn nữa cùng ghé cho vui. Hình như nhà bác Sơn gần đó thì phải.

    Chủ nhật vừa rồi cháu có uống café với bs Hùng thì bác ấy nói là bác ấy có quen với bác!

    Trân trọng.

  13. Huệ Khải, tức Nghê Dũ Lan, Lê Anh Dũng, một nhà giáo, nhà văn… cũng là một “học trò cưng” rất gần gũi của học giả Nguyễn Hiến Lê. Cho nên bài viết “Nhớ đến một người” đã gợi Huệ Khải nhớ một thời tưởng đã xa mà chẳng xa chút nào thì không lạ. Lạ là mới ngày nào Lê Anh Dũng thư sinh mà nay đã là Huệ Khải tiên phong đạo cốt… Mới đó. Còn anh Ngọc, nhiều khi ngỡ ngàng thấy một người rất… già, xưng “con” ngon lành với mình nữa kìa LAD ơi! Hãy đợi đấy.

  15. Sáng nay, cháu gặp chú trong buổi tọa đàm về cổ vật tại Cà phê thứ 7. Cháu định tham vấn chú một vài vấn đề liên quan đến giá trị sống cho giới trẻ và thực tập thiền. Híc! chú về sớm quá nên cháu sẽ viết lại bằng mail rồi ngày mai gửi cho chú. Chú có thời gian rảnh thì gải đáp giúp cháu với.

    Cháu thấy chú có tặng nhạc sĩ Dương Thụ một cuốn sách mà thấy… thèm. Hiện tại, cháu đang tìm đọc một số cuốn sách viết về tác giả Nguyễn HIến Lê và một số cuốn sách do tác giả Nguyễn Hiến Lê viết. Chú biết cuốn nào hay chỉ giùm cháu với.

    Cháu cảm ơn chú.

    Cháu bé váy tím.

  16. Chú không nhớ cô bé váy tím là cô nào(!). Có phải cháu là người đặt câu hỏi với diễn giả không? Cháu có thể đọc trên trang này các bài viết về thiền, về lối sống của giới trẻ… Đọc hết đi đã rồi mới nên hỏi. Có thể đọc thêm cuốn “Tương lai trong tay ta” của Nguyễn Hiến Lê.

  17. Da! Chau cam on chu nhieu. Chau se doc va suy ngam ve mot so thong tin bai viet tren trang web cua chu. Chuc chu luon binh an va manh khoe. 🙂

  18. Tg Doan Dung,
    Chú vừa đọc vài bài của cháu viết. Chú thích bài Hip-hop Thiên và bài viết về Trần Mạnh Tuấn. Chàu viết trong sáng, mà sâu sắc. Cứ tiếp tục.
    Chú sẽ để dành cho cháu một cuốn “Thư gởi người bận rộn” mà cháu đã thấy chỗ anh Dương Thụ hôm nọ.
    Chú DHN.

  19. Hi hi, chau cam on chu,

    Chau lam viec o Ha Noi, cong tac tai Sai Gon khoang 1 thang nua. Nhung ngay o TPHCM, hau nhu nhung hoi thao tai Cafe Thu 7 chau deu tham du. Neu chu co thoi gian qua do, chu mang theo cuon sach nhe! :). Chac chan truoc khi ve Ha Noi chau phai rinh duoc cuon sach cua chu de danh. 🙂

  20. Doc bai nay chau hieu them mot chut ve chu Ngoc. Chau se con doc tiep.

    Mong Chu luon luon khoe!

    Do Hong Anh

  22. Hi hi, chu Ngoc oi.

    Chau van nho loi chu dan: “Chú sẽ để dành cho cháu một cuốn “Thư gởi người bận rộn” mà cháu đã thấy chỗ anh Dương Thụ hôm nọ” …

    Cam on chu nhieu,

  23. Chau Doan Dung,
    Bao gio chau vao Saigon, neu co den du buoi Tro chuyen van hoc thu Bay nao do cho anh Duong Thu , cho chu biet, chu se goi cuon sach vay nhe. Chuc chau khoe.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *