Có khi bệnh nhân cầm kết quả xét nghiệm thấy trời đất sụp đổ thì bác sĩ reo: “Tốt lắm! Chính xác!” vì thấy kết quả đúng như chẩn đoán. Có khi bác sĩ xem phim X-quang rồi lắc đầu làm người bệnh thót tim, nhưng thật ra bác sĩ bị… mỏi cổ.
Bác sĩ đang tích cực cấp cứu cho một em bé sắp hôn mê. Người bố khác bước vào, vẻ mặt lo lắng, rối rít nói: “Dạ thưa bác sĩ, con tôi sốt…”. Bác sĩ cắt ngang: “Mời anh ra ngoài, sẽ có người hướng dẫn. Chúng tôi đang cấp cứu”. Người bố vẫn chần chừ, không muốn ra khỏi phòng. Điều gì sẽ xảy ra?
Lúc này, bác sĩ bắt đầu hơi lớn tiếng: “Tôi mời ông sang phòng bên sẽ có người hướng dẫn. Sao ông còn đứng đó?”. Người bố ấm ức bước ra khỏi phòng với tâm trạng lo lắng vì chưa nói được với bác sĩ về bệnh của con mình.
Cùng lúc đó, một người đàn ông tay ẵm bé trai hốt hoảng chạy vào: “Bác sĩ ơi cứu con tôi với. Nó nóng sốt cả ngày và lên cơn co giật mấy lần”. Một cô y tá chạy tới, bảo: “Đặt bé lên giường, cởi hết quần áo ra, lau nước ấm cho bé như thế này, thế này nhé”. Sau đó, cô nhét một viên thuốc hạ sốt vào hậu môn bé. Cô đến nói với bác sĩ, rồi trả lời điện thoại và đến trông chừng hai bé khác.
Bỗng người nhà đứa trẻ la lên: “Con tôi không bớt nóng. Nó lại lên cơn co giật nữa nè. Bác sĩ, y tá làm việc gì kỳ vậy? Chẳng chăm sóc con tôi gì cả, lỡ con tôi có gì, tôi thưa mấy người cho biết”.
Cô y tá hơi to tiếng: “Ông cứ bình tĩnh, đừng la lớn như vậy. Cháu đã dùng thuốc, từ từ sẽ bớt sốt. Ông cứ tiếp tục lau mát cho bé đi, còn nhiều cháu bệnh nặng hơn con ông nhiều. Chúng tôi phải lo cấp cứu trước”. Nói rồi, cô y tá đi chăm sóc bệnh nhân khác.
Chia sẻ giúp giải toả bệnh tật
Đó là một trong những kịch bản giả định ở phòng cấp cứu được đưa ra “thao diễn” tại buổi học cách ứng xử, giao tiếp với bệnh nhân và thân nhân người bệnh ở Bệnh viện Nhi Đồng 1, TPHCM. Các bác sĩ, điều dưỡng vào “vai diễn” và cùng phân tích thái độ của bác sĩ với ông bố đầu tiên; tâm trạng của người bố như thế nào khi chưa được nói về bệnh của con; ứng xử thế nào khi ông bố thứ hai có tâm trạng nóng ruột, lo lắng và tức giận.
Theo bác sĩ Mạnh Tuấn, do sự quá tải, thời gian tiếp xúc của thày thuốc với bệnh nhân và thân nhân quá ít. Điều này cộng với kỹ năng giao tiếp kém đã khiến nhiều nhân viên y tế nói chuyện cộc lốc, thiếu nhã nhặn, thiếu quan tâm đến tâm lý bệnh nhân, có khi còn ra vẻ ban ơn.
Bác sĩ Hà Mạnh Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 1, cho biết kỹ năng giao tiếp của thầy thuốc với bệnh nhân và thân nhân là vấn đề gần như bắt buộc để tạo sự đồng cảm, chia sẻ. Từ giữa tháng tám vừa qua, bệnh viện đã mở nhiều lớp về kỹ năng giao tiếp trong y khoa do các chuyên gia hoặc bác sĩ tâm lý giảng dạy.
Việc chào hỏi thế nào, thái độ, ánh mắt, cường độ giọng nói ra sao để tạo sự thiện cảm với bệnh nhân và thân nhân, hình ảnh nào là văn minh, lịch sự, hình ảnh nào không đẹp… đều được đưa vào bài giảng. Bệnh viện cũng phát phiếu thăm dò ý kiến thân nhân, bệnh nhân để nắm thông tin, nhận xét về cách ứng xử, giao tiếp của nhân viên.
Việc tập huấn về giao tiếp không chỉ được tổ chức ở Bệnh viện Nhi Đồng 2. Bác sĩ Nguyễn Thanh Minh, Phó giám đốc Bệnh viện Nhân dân Gia Định, cho biết cơ sở này cũng mời giảng viên đến nói chuyện về ứng xử; mở các lớp riêng cho bác sĩ và điều dưỡng học về “8 điều không nên làm trong bệnh viện”. Hằng tháng, bệnh viện đều phát phiếu thăm dò sự hài lòng của người bệnh.
Các bệnh viện Nhi Đồng 1, Nguyễn Tri Phương, Thống Nhất, Ung bướu… gần đây cũng rất chú ý việc tập huấn, bồi dưỡng kiến thức trong giao tiếp với bệnh nhân.
Cần ánh mắt, cử chỉ quan tâm
Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, nguyên giám đốc Trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe TPHCM, cho rằng hiện nay người thầy thuốc mới chỉ được học để chữa cái đau. Nhưng bệnh nhân không chỉ đau mà còn khổ nữa. Nỗi khổ nhiều khi còn nặng nề hơn cả nỗi đau, làm cho con người héo hắt. Vì vậy, trước một người bệnh suy sụp, khủng hoảng tinh thần, chìm trong nỗi tuyệt vọng, thầy thuốc không thể chỉ giúp họ bằng những kỹ thuật y khoa hiện đại và thuốc men.
Khi ốm đau, bệnh nhân thấy đau đớn, mệt mỏi và nhiều cảm giác không rõ ràng, khó mô tả. Bên cạnh đó là nỗi sợ hãi khi nghĩ đến những bất hạnh có thể xảy ra với mình, đến khó khăn của gia đình… Có khi bệnh nhân cầm kết quả xét nghiệm trên tay thấy trời đất sụp đổ, hoang mang thì bác sĩ lại reo lên “Tốt lắm!” hoặc “Chính xác!” vì đã có bằng chứng xác định cho chẩn đoán.
Theo bác sĩ Hồng Ngọc, lời nói của nhân viên y tế không chỉ truyền đạt thông tin mà còn truyền đạt cả cảm xúc mà nhiều khi người nói cũng không ngờ. Bệnh nhân rất cần những lời nói, ánh mắt ân cần của người thày thuốc trong từng cử chỉ khi họ chẳng may phải vào bệnh viện.
Theo Lê Thanh Hà
Tuổi Trẻ
Trả lời