Con mắt có đuôi

Giáo sư Ngô Gia Hy, người thầy của nhiều thế hệ thầy thuốc chúng tôi, lúc đó đã gần tuổi 90, thế nhưng vẫn nhiệt tình chủ trì Hội thảo bàn về một vấn đề thời đại: Rối loạn dương cương. Một lần nọ, ông phone gọi tôi đến nhà họp mặt với một số thân hữu, mà ông gọi là những  “văn nghệ sĩ gia đình” đến thăm ông đang bị bệnh khá nặng, phải truyền nước biển, chích kháng sinh tại nhà. Cứ tưởng ông “liệt giừơng liệt chiếu” nhưng không, ông vẫn ngôì say sưa nghe các bạn trẻ đàn hát, ngâm thơ.

Nào “Em đến thăm anh một chiều mưa”, nào “Người ơi người ở đừng về…” và đặc biệt là bài “Một chút long lanh” do một nữ nghệ sĩ sáng tác, có vẻ như dành riêng để tặng ông. Còn nhớ vài năm trước đó, ông đã nhờ tôi  chọn giúp ông một số bài thơ – chừng 50 bài- trong tập bản thảo của ông để in thành một tập thơ kỷ niệm tuổi 90. Giọng ông sang sảng trong điện thoại, nghe đầy nội lực như một người ở tuổi trung niên có lẽ nhờ nhiều năm ông đã kiên trì rèn luyện khí công. Tôi định tìm lời thoái thác thì ông biết ý bảo không được từ chối, rồi ngay tức khắc đã thấy người nhà ông mang tập bản thảo tới. Thật là một tập thơ thú vị! Ai ngờ ông thầy thuốc chuyên về niệu khoa, chỉ biết mổ xẻ, giảng dạy học trò mà làm thơ dễ thương vậy. Những bài thơ chân chất, thấm đượm tình cảm của ông về gia đình, bè bạn, về những cảnh sống của người dân quê: gieo mạ, đập lúa, tát nước…đến cảnh hạn hán, lụt lội… và những bài thơ về y nghiệp:

Khó thay giữ được lời nguyền
Làm người thầy thuốc mẹ hiền quanh năm
Thương người như thể thương thân
Lấy câu nhân đức phương châm suốt đời.

Nhưng tôi đặc biệt chú ý những bài thơ viết về tình yêu của ông. Trong một bài thơ ông viết:

Thân nhau chung chiếu chung giường
Rượu cần cùng hút cùng chung một vò
Rừng khuya gió thổi phất phơ
Không say men rượu ngẩn ngơ men tình

Làm tôi nhớ đến chuyện “Cuôi ba dùm”, một chuyện đường rừng  rất thú vị của nhà văn Vũ Hạnh,  kể về một tập quán  của một bộ lạc dân tộc thiểu số ngày xưa là khi có khách đến nhà, cô gái rượu của chủ nhà sẽ cùng ăn, cùng ngủ với khách, cùng chung chiếu chung giường với khách, nhưng khách đừng vội tưởng bở, đừng tính chuyện tò te sẽ bị ăn đòn ngay! Không biết thầy tôi hồi còn trẻ, lên hành nghề trên vùng rừng núi Tây Bắc có bị…sao không. Thế nhưng, “chuyện bây giờ mới kể “  đáng kinh ngạc hơn! Ai ngờ cụ già gần 90 tuổi, một bậc trưởng lão trong ngành Y, đạo mạo nghiêm cẩn đến vậy mà có lúc cũng mềm như  miếng “bánh đúc riêu cua”:

Bánh mềm như nụ hôn môi
Canh ngọt như tiếng yêu tôi thì thầm
Cà chua má đỏ môi hồng
Mặn mà đến thế nỗi lòng biết không…

Dĩ nhiên là biết quá, cho nên trong một tập thơ của nữ sĩ  TD tình cờ đọc được bài thơ Gặp Nhau, có lời đề “Tặng Giáo sư NGH” (mà tôi đã xin phép tác giả ghi lại đây):

Gặp nhau ở tuổi muộn màng
Mà sao lòng dạ xốn xang thế này
Già rồi tay vẫn trong tay
Rưng rưng xúc cảm dày dày tương tư…

Chị TD cười: Anh biết không, giáo sư mặc veston trắng chỉnh tề,  tóc thưa chải mượt, đứng bên cạnh xe đợi tôi …Khi tôi đến, giáo sư liền đưa bó hoa giấu sau lưng ra trao tặng làm tôi rất xúc động như sống lại…60 năm về trước ở đất Hà thành ngàn năm văn vật , nên tôi đã viết tặng giáo sư mấy câu thơ đó. Rồi chị lại cười: Không có gì đâu nghen!

Dĩ nhiên là tôi cũng biết không có gì đâu rồi, vì thật ra thầy tôi là môt người rất mực thuỷ chung. Thầy không yêu thương ai hơn cô. Khi cô mất, mấy năm trước đây, thầy đã viết:

Em đi đâu có đi luôn
Vẫn còn tồn tại như thường trong tôi
Trong khoé mắt những con côi
Nụ cười cháu gái, dáng ngồi cháu trai…

… những câu thơ mộc mạc, chân tình. Trong buổi họp mặt. bỗng ông cao hứng nhắc lại mối tình đầu thuở lên 14 của ông với một cô gái hàng xóm cùng quê Kinh Bắc. Đó là một mối tình câm. Mỗi ngày ông cứ đứng ngẩn ngơ nhìn cô gái đi qua nhà đến nỗi cô…phát hiện được, một hôm đứng lại đọc cho ông nghe mấy câu thơ của Arvers để…chọc quê ông: J’aurais passé près d’elle inapercu, toujours à ses côté mais pourtant solitaire (Hỡi ôi người đó ta đây/ Sao ta thui thủi đêm ngày chiếc thân- Khái Hưng dịch) Mối tình câm đó, mãi 61 năm sau , khi đã được 88 tuổi, ông mới thố lộ khi gặp laị bà ở Canada. Bà cười nói ông đừng nhắc chuyện xưa mà làm gì.

“Tình già” của Phan Khôi thì chỉ có 24 năm sau, “Tình cờ đất khách gặp nhau. Hai mái đầu đều bạc. Nếu chẳng quen lung đố nhìn ra được… tiễn nhau rồi con mắt còn có đuôi…”. Tôi chắc hai người “trẻ vĩnh viễn” này lúc tiễn nhau hẳn con mắt cũng còn có đuôi như thế, dài hơn một chút là khác!.

Ghi chú: GS Ngô Gia Hy sinh năm 1914 tại Hà Nội, tốt nghiệp bác sĩ năm 1948, tu nghiệp tại Pháp (1950-1953) và tại Mỹ (1960). Giáo sư thực thụ, và có thời gian là Khoa trưởng Đại học Y khoa Sài Gòn, từng là chủ nhiệm Bộ môn Niệu tại Đại học Y Dược TPHCM và Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ Y tế TP ( nay là Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch ), PCT thường trực Hội Y dựơc học TP, tổng biên tập tờ Thời Sự Y Dựơc Học. Từ năm 1995-2000, ông là Hiệu trưởng Đại học dân lập Hùng Vương. GS Ngô Gia Hy mất ngày 6.10.2004 tại TP.Hồ Chí Minh.

Đỗ Hồng Ngọc