TRAO ĐỔI KINH NGHIỆM
Ghi chú:
Gần đây các sinh viên học về Khoa học hành vi- Giáo dục sức khỏe và các bạn đồng nghiệp đang hoạt động trong lãnh vực truyền thông- giáo dục sức khỏe ở cơ sở (từ Phú Thọ, Hà Nội, Hải Phòng ở miền Bắc đến Đà Nẵng, Huế, Bình Thuận… miền Trung và các tỉnh miền đông miền tây Nam bộ) thường gởi email yêu cầu tôi chia sẻ ít nhiều kinh nghiệm trong lãnh vực này… Tôi không thể trả lời riêng từng trường hợp nên nghĩ tốt hơn là “post” lên đây một số bài giảng đã thực hiện trong những năm tôi còn phụ trách T4G Tp.HCM. Các bạn có thể tùy nghi sử dụng, miễn là ghi rõ “nguồn” (source) theo thông lệ là được.
Thân mến,
BS Đỗ Hồng Ngọc.
Làm thế nào để soạn một tài liệu
truyền thông –giáo dục sức khỏe cho hay?
BS Đỗ Hồng Ngọc
(Nguyên giám đốc Trung tâm Truyền thông
– Giáo dục sức khỏe Tp.HCM)
7 điều cần nhớ khi soạn một tờ Bướm giáo dục sức khỏe
1. Tờ bướm là một mảnh giấy cỡ A4.
Xếp lại bằng nhiều cách. Có thể xếp làm đôi , làm ba, làm tư…
Khi xem có thể trãi rộng nguyên một tờ A4. Do vậy, trình bày phải chú ý yếu tố này để sắp xếp cho đẹp.
2. Tờ bướm đưa những thông tin cần thiết đến đối tượng đích (như viên thuốc cho đúng người bệnh). Thường được đọc ngay tại chỗ, nhưng nhiều khi mang về nhà để coi đi coi lại, thậm chí truyền bá cho người này người khác, do đó tác động lớn hơn là ta tưởng!
Do vậy, phải làm thật cẩn trọng!
3. Viết cách nào?
Đây là câu hỏi luôn phải đặt ra mỗi khi bắt tay làm một tờ bướm.
Tuy nhiên Viết cho ai? Viết cái gì? mới quyết định cách Viết thế nào?
Do vậy, ngay từ đầu phải xác định rõ đối tượng đích và mục tiêu.
4. Nên nhớ các tờ bướm là dành cho đa số người ít học.
Do vậy cần phải rõ ràng, chính xác, lý lẽ thuyết phục. Trình bày phải hấp dẫn và lôi cuốn, thông điệp dễ nhớ (kiến thức), dễ làm theo (hành vi).
Cách viết văn hoa chải chuốt, trình bày bay bướm, đánh đố người đọc sẽ không hiệu quả!
5. Một tờ bướm phải đạt hai yêu cầu: hấp dẫn, lôi cuốn và ngắn gọn, cô đọng. Muốn lôi cuốn cần chú ý: Tựa tờ bướm: làm sao cho người đọc muốn đọc tiếp bên trong nói gì và nhất là muốn giữ lại để sử dụng về sau thay vì cho ngay vào sọt rác.
Nhập đề: câu đầu tiên phải tạo được sự quan tâm, làm cho người đọc thấy có lợi ích cho bản thân, gia đình và cộng đồng họ. Thân bài gồm những đoạn ngắn, chính xác, đáng tin cậy. Tiểu tựa cho mỗi đọan phải nêu bật đựơc ý chính. Phần kết nên gọn mà thân tình, gần gũi.
6. Hình vẽ phải phù hợp với thông điệp, tránh mâu thuẫn, hịểu lầm
Trình bày: Câu chữ nằm đâu? Hình vẽ? Bảng biểu? sao cho hòa hợp, tác động hỗ tương. Màu sắc, phông nền, điểm nhấn… cần chú ý.
7. Ngôn ngữ: Có nhìều cách diễn đạt. Giọng điệu, câu từ. Khi cần, phải dùng tiếng lóng/ phương ngữ/ Đôi khi phải dùng những từ chuyên môn.
Khi cần phải dẫn thống kê phải cho dễ hiểu. Thí dụ: 0,5% nên nói là 5 trong 1000…
Thận trọng khi nói những điều chưa chắc chắn: Thí dụ : “Tuy nhiên, chưa thể khẳng định chắc chắn…”, “ Hiện chưa có bằng chứng cho phép khẳng định…” thì tốt hơn.
Giọng điệu nên tích cực, khuyến khích, lạc quan, xây dựng, không nên hù dọa, gây hoang mang, sợ hãi. Cần thực tế, gần gũi, không kẻ cả, hay bưng bít, xuyên tạc, lạc quan tếu, quảng cáo, vô cảm, khiếm nhã…
(ĐHN)
Viết thêm:
Trước khi in tờ bướm (tờ rơi) để phổ biến rộng cần có một “công đoạn” gọi là Thử nghiệm trước (pretesting). Chọn một số “đối tượng đích” để nhờ họ xem lại và cho ý kiến về nội dung, câu chữ, hình ảnh, cách trình bày, màu sắc… Họ sẽ phát hiện ra nhiều điều bất ngờ mà khi làm tờ bướm giáo dục sức khỏe ta chủ quan không thấy. Chỉnh sửa đôi ba lần sẽ có một sản phẩm tốt để in, trao đến tay người “sử dụng”. Cứ y như trong thuốc men phải có giai đoạn thử nghiệm “lâm sàng” vậy!
Đầu thập niên 90, chúng tôi làm những tờ bướm dành cho giới mại dâm về HIV/AIDS. Biên soạn xong, lên Trường hướng nghiệp ở Thủ Đức để làm “pretesting”. Các cô chê mấy bác sĩ viết khó hiểu, nhiều chữ quá, thiếu từ “chuyên môn” (tiếng lóng trong nghề), ít hình vẽ, đứng dưới đèn tù mù, cảnh sát rượt v.v…
(ĐHN)
Thuy HQCBM viết
Những chia sẻ của BS thật quý báu. Cám ơn bác sĩ DHN rất nhiều. HQCBM cũng nhận được những món quà mà bác thường gửi tặng ( xách khệ nệ toàn giấy nặng trịch) những tờ bướm được chuyển tay đến các bà mẹ để có thêm những kiến thức, hiểu biết về bệnh sốt xuất huyết (bây giờ đã tấn công đến người lớn chứ không phải chỉ có ở trẻ em).
Thanh Thúy